ΠΑΡΕ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΟΥ… ΚΑΤΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΣΟΥ
ΠΗΓΑΙΝΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΛΕΓΧΕΙ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΕΛΕΓΧΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
27 ΤΡΟΠΟΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΣ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΝΕΙ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΑΡΝΗΤΙΚΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΜΥΑΛΟΥ, ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ (ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΥ ΨΑΓΜΕΝΟΥΣ): ΚΑΚΩΣ ΗΡΘΑΤΕ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ
ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΛΕΓΧΕΙ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΕΛΕΓΧΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
“To παρελθόν είναι ένα βάρος που βαθμιαία αυξάνει”, έγραψε ο Μπέρτραντ Ράσελ. «Είναι εύκολο να νομίσει κανείς πως στο παρελθόν τα συναισθήματά του ήταν πιο έντονα και το μυαλό του πιο οξυδερκές. Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε το παρελθόν θα έπρεπε να ξεχνιέται, αλλά αν ξεχνιέται, τότε πιθανόν να μην ήταν ποτέ αληθινό». Η αίσθηση αυτή του Ράσελ εμφανίζεται με απειλητικό τρόπο σε ένα σύνθημα από το 1984 του ‘Οργουελ: «Αυτός που ελέγχει το παρελθόν ελέγχει το μέλλον, αυτός που ελέγχει το παρόν ελέγχει το παρελθόν». Ποιος όμως στο βασίλειο του νου ελέγχει στ’ αλήθεια το παρελθόν;
Η μνήμη είναι μια αυτοβιογραφία και συγγραφέας της είναι ο “εαυτός» – μια ιδιαίτερα οργάνωση σχημάτων. Αυτός ο εαυτός, που κάποιες φορές ονομάζεται επίσης και “σύστημα εαυτού” ή “αυτοαντίληψη”, είναι το σύνολο των σχημάτων που καθορίζουν τι εννοούμε με τις λέξεις “εγώ”, “εμένα” και “δικό μου”, τα οποία κωδικοποιούν την αίσθηση που έχει κάποιος για το άτομό του και τον κόσμο του.
Από την παιδική ηλικία και μετά ο εαυτός χτίζεται αργά αργά για να αποτελέσει την πιο βασική ίσως ομάδα σχημάτων που κατέχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Επηρεάζεται κατ’ αρχάς από το άμεσο περιβάλλον και αναπτύσσεται μέσα στις γραμμές που χαράζουν οι σχέσεις με τους γονείς, τους συνομήλικους ή τους συμμαθητές – με κάθε σημαντικό άνθρωπο ή γεγονός της ζωής. Το σύστημα-εαυτού πλάθει τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος φιλτράρει και ερμηνεύει τις εμπειρίες του: επινοεί το παρελθόν χρησιμοποιώντας εγωιστικές μεθόδους ανάγνωσης, σαν αυτές του Dean και του Darsee. Άλλωστε ο εαυτός έχει στα χέρια του όλα τα εργαλεία – αλλά και τους πειρασμούς – ενός ολοκληρωτικού συστήματος. Παίζει το ρόλο του λογοκριτή που επιλέγει και διαγράφει πληροφορίες.
Σ’ ένα άρθρο με τίτλο “Το Ολοκληρωτικό Εγώ” ο Antony Greenwald, κοινωνικός ψυχολόγος, εξετάζει την αναλογία εαυτού και δικτάτορα.’ Ο Greenwald φιλοτεχνεί το πορτρέτο του εαυτού ερευνώντας τον μέσα από πολλά πεδία. «Τα πιο έντονα χαρακτηριστικά του πορτρέτου», λέει, «είναι οι γνωσιακές προκαταλήψεις, οι οποίες αντιστοιχούν σε ανησυχητικό βαθμό στην πνευματική καθοδήγηση και τους μηχανισμούς προπαγάνδας που χρησιμοποιεί ένα ολοκληρωτικό πολιτικό σύστημα». Διότι, προσθέτει, ενώ ο εαυτός φέρεται πραγματικά ως δικτάτορας, έχει να προτάξει γι’ αυτό πειστικές δικαιολογίες: «Οτι κρίνεται ανεπιθύμητο σε ένα πολιτικό σύστημα, αποδεικνύεται ενδεχομένως πολύ λειτουργικό στην οργάνωση της γνώσης του ατόμου».
Κεντρικός παρατηρητής και καταγραφέας της ζωής, ο εαυτός κρατάει το ρόλο του ιστορικού. Η αμεροληψία όμως δεν βρίσκεται ανάμεσα στις αρετές του: όπως παρατηρεί ο Greenwald και απέδειξε ο Ντιν – «Θυμόμαστε το παρελθόν σαν ένα έργο στο οποίο ο εαυτός μας έχει τον πρώτο ρόλο» . Κανoντας-μια επισκόπηση στα αποτελεσματα εκτεταμένων ερευνών, ο Greenwald συμπεραίνει ότι ο εαυτός «εξυφαίνει και αναθεωρεί την ιστορία, υιοθετώντας μ’ αυτό τον τρόπο μεθόδους που συνήθως δεν τις επευφημούν οι ιστορικοί».
Ο Greenwald παραθέτει αποτελέσματα ερευνών για να μας δείξει πώς ο εγωκεντρισμός κυριαρχεί στην πνευματική ζωή: όσο περισσότερο ένα γεγονός έχει να κάνει με μας, τόσο καλύτερα το θυμόμαστε. Σε μια ομάδα τα περισσότερα άτομα αισθάνονται ότι αποτελούν το επίκεντρο της δραστηριότητας. Αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις στο χώρο της διεθνούς πολιτικής αντιλαμβάνονται τις πράξεις μακρινών κρατών σαν να στοχεύουν εναντίον τους, ενώ στην πραγματικότητα αυτές δεν απεικονίζουν παρά τις συνθήκες του τόπου όπου συμβαίνουν. Επίσης κάποιοι θεωρούν ότι είναι δυνατόν οι πράξεις τους να ευθύνονται για γεγονότα της τύχης, π.χ. το ότι κέρδισαν ένα λαχνό.
Εξάλλου οι άνθρωποι εισπράττουν επιδοκιμασίες για την επιτυχία τους αλλά όχι και για την αποτυχία τους: αυτό αποτελεί άλλη μια μορφή εγωκεντρικής προκατάληψης. Προκατάληψης που προδίδει η ίδια η χρήση της γλώσσας: οι φοιτητές ενός πανεπιστημίου, όταν είδαν την ποδοσφαιρική ομάδα τους να χάνει, είπαν «έχασαν», ενώ μετά από μια νίκη της ίδιας ομάδας, είπαν «κερδίσαμε». Και να η εξήγηση που έδωσε ένας οδηγός σε μια ασφαλιστική εταιρεία: «Ο τηλεγραφικός στύλος ερχόταν καταπάνω μου. Προσπαθούσα να φύγω από την πορεία του όταν με χτύπησε στο καπό ……..
Εντυπωσιακό δείγμα του εγωκεντρικού εαυτού είναι η αποτυχία των σχημάτων να αφομοιώσουν τις νέες πληροφορίες. Για παράδειγμα, η προκατάληψη είναι κυρίαρχη στην επιστήμη, στην τάση των ερευνητών να περιφρονούν αποτελέσματα που είναι αντίθετα με τις θεωρίες τους. Οι άνθρωποι προσκολλώνται σε συγκεκριμένες πεποιθήσεις ακόμα κι όταν υπάρχουν τελείως διαφορετικά στοιχεία και επιχειρήματα.
Ο Greenwald ισχυρίζεται πως αυτές οι αυταπάτες και οι προκαταλήψεις είναι τόσο διαδεδομένες επειδή προσαρμόζονται πολύ εύκολα και προστατεύουν την ακεραιότητα της οργάνωσης γνώσης του εαυτού. Συγκεκριμένα, όλες τους εκφράζουν την τάση του εαυτού να κωδικοποιεί τις πληροφορίες γύρω από μια κεντρική οργανωτική αρχή. Χωρίς μια τέτοια οργανωτική δομή η συμπεριφορά επηρεάζεται αναπόφευκτα από οποιαδήποτε καινούργια πληροφορία, ενώ με τη βοήθειά της τα νέα δεδομένα αφομοιώνονται σε ένα εύχρηστο και τακτικό ευρετήριο, από όπου εύκολα μπορεί κανείς να τα ανασύρει.
Με άλλα λόγια, υπάρχει ένα οργανωτικό πλεονέκτημα στο να χρησιμοποιεί ο εαυτός ένα βασικό πλαίσιο για τη μνήμη και τη δράση: οι σημαντικές γνώσεις μπορούν να ενταχθούν σε ένα ενιαίο κωδικοποιητικό πρόγραμμα. Ο Greenwald εξετάζει αυτό το πρόγραμμα σαν το ανάλογο ενός συστήματος βιβλιοθηκονομίας:
«Από τη στιγμή που δεσμευόμαστε να ακολουθήσουμε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα καταχώρισης, ίσως είναι πιο αποτελεσματικό να μείνουμε συνεπείς σ’ αυτό παρά να προσπαθήσουμε, ως βιβλιοθηκάριοι, να ταξινομήσουμε από την αρχή σε καταλόγους και ράφια την ήδη υπάρχουσα συλλογή … γιατί τότε θα ερχόμαστε κάθε φορά αντιμέτωποι με τη δημιουργία ενός νέου συστήματος ανεύρεσης. Ο εαυτός ελέγχει το νου όπως το Δεκαδικό Σύστημα Dewey.
Επανεξετάζοντας την έννοια της αυτοαντίληψης, ο Seymour Epstein σχολιάζει πόσο ανακριβείς μπορούν να είναι οι απόψεις των ανθρώπων για τον εαυτό τους. Αυτή όμως η ανακρίβεια δεν βρίσκεται πάντα σε συμφωνία με τις θετικές προκαταλήψεις που περιγράφει ο Greenwald:
«Υπάρχουν άνθρωποι που, ενώ είναι ιδιαίτερα ικανοί, αισθάνονται μερικές φορές βαθιά ανεπάρκεια και άλλοι που, ενώ είναι λιγότερο ικανοί, αισθάνονται ανώτεροί τους. Άνθρωποι με συνηθισμένη εμφάνιση που αισθάνονται όμορφοι και άνθρωποι γοητευτικοί που αισθάνονται πως είναι άσχημοι. Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι πως άνθρωποι με υποδειγματική ζωή βασανίζονται από βαθιές ενοχές, σε σημείο να μη θέλουν πια τη ζωή τους, ενώ άλλοι, που έχουν διαπράξει φοβερά εγκλήματα, δεν νιώθουν την παραμικρή ενόχληση στη συνείδησή τους».
Ο Epstein ισχυρίζεται πως η βάση γι’ αυτές τις διαστρεβλωμένες απόψεις είναι η βαθμίδα αυτοεκτίμησης των ανθρώπων. Σύμφωνα με μια θεωρία η αίσθηση που έχει ένας άνθρωπος ότι είναι αξιόλογος και σημαντικός καθορίζεται από το “σύστημα εαυτού” του. Όταν απειλείται η άποψη που έχει για τον εαυτό του, αυτό μπορεί να γίνει ιδιαίτερα προβληματικό, γιατί η ανάγκη να διατηρηθεί η ακεραιότητα του συστήματος είναι επιτακτική. Είναι εύκολο να αφομοιώσει κανείς όσες πληροφορίες προσαρμόζονται στην αυτοαντίληψή του – ο Ντιν με χαρά ανέφερε πόσο σπουδαίες θεώρησε ο Πρόεδρος τις προσπάθειές του _ αλλά δύσκολα προσλαμβάνει τα δεδομένα που θίγουν τον εαυτό του: για παράδειγμα, ο Ντιν ξεχνούσε το γεγονός ότι στην πραγματικότητα μεγάλο μέρος από τα επαινετικά λόγια που ο ίδιος ανακαλούσε, ο Πρόεδρος δεν τα είχε πει.
Οι πληροφορίες που απειλούν τον εαυτό – που δεν υποστηρίζουν δηλαδή την ιστορία που διηγείται κάποιος στον εαυτό του για τον εαυτό του – απειλούν και την αυτοεκτίμησή του. Και τέτοιες απειλές αποτελούν σοβαρή πηγή άγχους. Στα ζώα η πιο συχνή μορφή στρες είναι η απειλή του θανάτου ή του τραυματισμού, αλλά στους ανθρώπους αρκεί μια απειλή της αυτοπεποίθησης για να πυροδοτήσει το άγχος.
Ο ψυχίατρος Aaron Beck μας περιγράφει τη λειτουργία της χαμηλής αυτοεκτίμησης σε έναν ασθενή του, έναν άνδρα με κατάθλιψη. Για ένα διάστημα μισής ώρας ο άνδρας ανέφερε τα εξής γεγονότα:
Η γυναίκα του ήταν εκνευρισμένη γιατί τα παιδιά καθυστερούσαν να ντυθούν. Σκέφτηκε: «Δεν είμαι καλός πατέρας, αλλιώς τα παιδιά μου θα ήταν πιο πειθαρχημένα». Είπε επίσης πως αυτό αποδείκνυε πως δεν ήταν ούτε καλός σύζυγος. Καθώς οδηγούσε για να πάει στη δουλειά του, σκέφτηκε: «Ούτε καλός οδηγός είμαι, αλλιώς τα άλλα αυτοκίνητα δεν θα με προσπερνούσαν». Φτάνοντας στη δουλειά παρατήρησε ότι κάποιοι συνάδελφοί του είχαν φτάσει ήδη. Σκέφθηκε: «Δεν μπορώ να αφοσιωθώ στη δουλειά μου, αλλιώς θα είχα φτάσει νωρίτερα». Και όταν πια είδε φακέλους και χαρτιά στοιβαγμένα στο γραφείο του, συμπέρανε: «Ούτε οργανωτικότητα διαθέτω, αλλιώς δεν θα είχε μαζευτεί τόση δουλειά».
Ο Beck λέει πως τέτοιες αυτοκαταστροφικές σκέψεις είναι το σήμα κατατεθέν της κατάθλιψης, την οποία θεωρεί μια χρόνια ενεργοποίηση των αρνητικών σχημάτων του εαυτού. Αναφέρει πως στην ηπιότερη κατάθλιψη ένα πρόσωπο μπορεί να έχει αρνητικές ιδέες για τον εαυτό του, αλλά διατηρεί και κάποια σχετική αντικειμενικότητα. Καθώς όμως η κατάθλιψη χειροτερεύει, η σκέψη του ολοένα και καταλαμβάνεται από αρνητικές ιδέες γύρω από τον εαυτό του.
Όσο ενεργοποιούνται αυτά τα αρνητικά σχήματα, τόσο διαστρεβλώνεται η σκέψη του και τόσο λιγότερο μπορεί να δει πως οι καταθλιπτικές σκέψεις είναι διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας. Στην πιο βαριά κατάθλιψη η σκέψη γύρω από τον εαυτό κυριεύεται απόλυτα από οδυνηρές αυτομομφές, που απορροφούν το άτομο χωρίς να έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Στην κατάθλιψη, λέει ο Beck, τα σχήματα εαυτού οδηγούν τελικά το άτομο «να εκλαμβάνει τις εμπειρίες του ως καθολικές στερήσεις ή ήττες μη αναστρέψιμες. Συνακόλουθα κατηγορεί τον εαυτό του ως “ηττημένο” και καταραμένο». Ο Beck αντιπαραβάλλει τη διαστρεβλωμένη άποψη ενός καταθλιπτικού ατόμου για τον εαυτό του με την πιο ισορροπημένη άποψη ενός ανθρώπου που δεν βρίσκεται μέσα στο μηχανισμό της κατάθλιψης:
Η πρόταση του Epstein είναι πως μέσα στο σύστημα εαυτού τα σχήματα (τα οποία αποκαλεί “αξιώματα”) τοποθετούνται ιεραρχικά. Τα κατώτερης τάξης σχήματα εαυτού συμπεριλαμβάνουν συγκεκριμένα γεγονότα μικρότερης σημασίας: «Παίζω καλό τένις», «Η ερμηνεία μου στο πιάνο αρέσει στον κόσμο». Ένα σχήμα εαυτού ανώτερης τάξης θα ήταν: «Είμαι καλός αθλητής» ή «Ο κόσμος το ξέρει πως είμαι καλός μουσικός. Και ένα ακόμα ανώτερης τάξης σχήμα θα ήταν: «Είμαι αξιόλογος».
Συνήθως τα σχήματα κατώτερης τάξης μπορούν να προσβληθούν από τα γεγονότα χωρίς να απειληθεί ιδιαίτερα η αυτοεκτίμηση: με το να χάσει κάποιος μια παρτίδα τένις ή να μην εισπράξει φιλοφρονήσεις για την ερμηνεία του στο πιάνο δεν διακυβεύονται πολλά πράγματα. Το ρίσκο μεγαλώνει όταν προσβάλλονται σχήματα ανώτερης τάξης. Η προσβολή που υπέστη ο Ντιν στην αίσθηση της αξίας του όταν κατέθετε στη Γερουσία ήταν αναμφίβολα μεγάλη, όπως ήταν κι εκείνη του Darsee όταν υπερασπιζόταν τον εαυτό του για την παραποίηση των δεδομένων του πειράματός του.
Γονείς που δεν παρέχουν αρκετή αγάπη, αδέρφια που συμπεριφέρονται εχθρικά, συνομήλικοι που δεν φέρονται φιλικά: όλες αυτές οι καταστάσεις μπορούν να μειώσουν την αυτοεκτίμηση, ενώ οι αντίστοιχες ευχάριστες εμπειρίες μπορούν να την αυξήσουν. Όπως λέει ο Epstein:
«Οι άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση ουσιαστικά αναπαριστούν μέσα τους την αγάπη ενός γονέα που είναι περήφανος για τις επιτυχίες τους και υπομονετικός με τις αποτυχίες τους. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν την τάση να βλέπουν τη ζωή αισιόδοξα και να υπομένουν το στρες δίχως υπερβολικό άγχος. Αν και μπορεί να νιώσουν απογοήτευση ή κατάθλιψη από κάποιες άσχημες εμπειρίες, τα άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση συνέρχονται γρήγορα, όπως τα παιδιά που νιώθουν ασφάλεια μέσα στην αγκαλιά της μητέρας τους».
Αντίθετα, οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση κουβαλούν το ψυχολογικό φορτίο ενός σκληρού, απορριπτικού γονέα. Τείνουν να είναι υπερευαίσθητοι στην αποτυχία, δείχνουν υπερβολική ετοιμότητα στο να εισπράξουν την απόρριψη και αργούν να ξεπεράσουν την απογοήτευση. Βλέπουν τη ζωή απαισιόδοξα, ακριβώς όπως ένα παιδί που δεν έχει την ασφάλεια της γονεϊκής αγάπης.
Όταν εμφανίζεται στον ορίζοντα η απειλή της αυτοεκτίμησης, ένα υγιές σχήμα εαυτού είναι σε θέση με μερικούς επιδέξιους χειρισμούς να διώξει το άγχος. Ένα άτομο μπορεί να θυμάται, να επανερμηνεύει ή να παραλλάσσει τα γεγονότα επιλεκτικά. Όταν τα αντικειμενικά γεγονότα δεν υποστηρίζουν το σύστημα εαυτού, ένας πιο υποκειμενικός απολογισμός μπορεί να το καταφέρει. Αν εγώ αντιμετωπίζω τον εαυτό μου ως καλό και τίμιο και τα γεγονότα δεν στηρίζουν αυτή την άποψη, τότε θα διατηρήσω την αυτοεκτίμησή μου αναλύοντας τα γεγονότα κάτω από άλλο πρίσμα.
Όπως είδαμε, το μέσο για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο δεν έχει καμιά σχέση με την επίγνωση. Το σύστημα εαυτού μπορεί να εξωραϊσει την απεικόνιση των γεγονότων μέσα’ από το φιλτράρισμα που γίνεται πριν φτάσουν στην επίγνωση. Αυτό που μου χρειάζεται είναι να βλέπω ένα ολοκληρωμένο, ραφιναρισμένο πορτρέτο του εαυτού μου: οι παρασπονδίες ας μένουν στο παρασκήνιο. Κάποιες έρευνες έδειξαν πως οι καταθλιπτικοί λειτουργούν υπέρ του εαυτού τους λιγότερο από τους μη καταθλιπτικούς, οι οποίοι βλέπουν τη ζωή μέσα από την “πλασματική λάμψη” της θετικότητας. Σχεδόν όλοι μας δίνουμε κάποιες φορές παρόμοιες “υπέρ εαυτού” επανερμηνείες της πραγματικότητας, αλλά σπάνια οι άλλοι το ανακαλύπτουν. Στο κάτω κάτω, η συγκάλυψη γίνεται διακριτικά, πίσω από την κουρτίνα του ασυνείδητου, κι εμείς δεν είμαστε παρά οι αποδέκτες της: οι αθώοι αυτοαπατεώνες. Όντως, ένας πολύ βολικός διακανονισμός.
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ
Σκεφτήκατε ποτέ γιατί κάποιοι άνθρωποι να τρέφονται από το «κουτσομπολιό» και την κοινωνική κριτική, κάτι που να τους κάνει να φαντάζουν ως απόλυτοι κριτές της κοινωνικής πραγματικότητας; Γιατί άραγε κάποιες φορές αισθάνεστε ένα είδος επίθεσης ή και απαξίωσης των κοινωνικών, επαγγελματικών επιλογών, ακόμη και σκέψεων, είτε από φίλους είτε από συντρόφους;
Στην κοινωνικογνωστική ψυχολογία συναντάμε μια πολύ ενδιαφέρουσα θεωρία που εξηγεί πολλά από τα παραπάνω που όλοι μας, είτε λίγο είτε πολύ έχουμε βιώσει, είτε ως θύματα κριτικής είτε ως θύτες.
Σύμφωνα με πολυάριθμες έρευνες, προτείνεται ότι διαθέτουμε ένα ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα που ενεργοποιείται όταν νιώθουμε να απειλείται η αυτοεικόνα μας. Αναφερόμαστε προφανώς, σε πληροφορίες γνωστικής και συναισθηματικής φύσεως που εμφανίζονται με την μορφή απειλής και κλονίζουν τις στάσεις και πεποιθήσεις μας για το πως είμαστε. Αναφερόμαστε λοιπόν, σε ένα σύστημα που αποτελείται από διάφορες γνωστικές στρατηγικές μέσω των οποίων παραποιούμε και αλλοιώνουμε μια κατάσταση που εκλαμβάνεται ως επικίνδυνη ή απειλητική για την αυτοαξία μας.
Με αυτό τον τρόπο, μείωνουμε την σημασία της και την καθιστούμε λιγότερο επικίνδυνη και βλαπτική απέναντι στον εαυτό μας. Μέσα από αυτούς τους γνωστικούς μηχανισμούς, που κατά βάση συμβαίνουν σε ένα ασυνείδητο επίπεδο, διαστρεβλώνουμε την πραγματικότητα προκειμένου να δούμε τα πράγματα που θέλουμε και επιβεβαίωνουν την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και όχι αυτά που πραγματικά μας λένε οι καταστάσεις και οι άλλοι.
Οι ψυχολόγοι έχουν εντοπίσει διάφορους τέτοιους μηχανισμούς που οι άνθρωποι εφαρμόζουμε προκειμένου να ανταπεξέλθουμε στις απειλές της ενότηταςτου εαυτού μας (Self-‐integrity) (Sherman & Cohen, 2006).
Σύμφωνα με τον Greenwald (1980), το Εγώ είναι απολυταρχικό. Αυτό σημαίνει ότι κάνει τα πάντα προκειμένου να οργανώσει τις πληροφορίες που λαμβάνει από το περιβάλλον με τρόπο που να ικανοποιεί τις ανάγκες και τις φιλοδοξίες του. Για αυτό συχνά βλέπουμε με πείσμα ανθρώπους να πιστεύουν ότι μπορούν να έχουν άποψη πάνω στα πάντα ακόμη και σε γεγονότα που όμως δεν έχουν κανένα έλεγχο. Επιπλέον, βάσει της ίδιας θεωρίας, οι άνθρωποι έχουν την τάση να θεωρούν τους εαυτούς τους ως φορείς, κυρίως θετικών παρά αρνητικών συμπεριφορών. Δυσκολεύονται να δούνε τις αρνητικές και όχι και τόσο τις θετικές, για τα δεδομένα τους, συμπεριφορές. Κάτι που μπορεί να εξηγήσει, εν μέρει, και την έλλειψη αυτοκριτικής. Ως ένα βαθμό, η κριτική και η προσαρμογή των πληροφοριών, ώστε να μην αποτελούν απειλή για την αυτοεικόνα, είναι θεμιτή και όλοι λίγο εως πολύ έχουμε προβεί στην χρήση τέτοιων μηχανισμών.
Ωστόσο, η υπερβολική χρήση αυτών των στρατηγικών, όπως καταλαβαίνουμε, μετατρέπει τον άνθρωπο σε ένα εγωκεντρικό κυρίως χρησιμοθηρικό άτομο, με όχι τόσο ανοιχτό μυαλό που χρησιμοποιεί τους άλλους προκειμένου να νιώσει καλύτερα εφαρμόζοντας τις στρατηγικές που αναφέραμε. Ο κοινωνικός περίγυρος, οι φίλοι, ή ο/η συντρόφος κρίνονται συνεχώς, κάνοντας μας να νιώθουμε καλύτερα ενώ εξάρουμε τις δικές μας επιλογές ως ανώτερες και «σωστότερες» (Sherman & Cohen, 2006).
Το τελευταίο, είναι που θα ήταν η παθολογική όψη του νομίσματος, καθώς τότε δεν θα είχαμε την δυνατότητα να δούμε καθόλου καθαρά την κατάσταση και θα την προσαρμόζαμε με βάση την προστασία της ενότητας και ακεραιότητας της αυτοεικόνας μας. Πόσοι φίλοι και σύντροφοι, καθώς και σημαντικοί άλλοι μπορούν στα αλήθεια να ανεχτούν άτομα που θεωρούν τους εαυτούς τους αλάθητους και κρίνουν ανελλιπώς τα πάντα και τους πάντες;
Τέτοια άτομα συνήθως δυσκολεύονται να δούνε πραγματικά νέες εμπειρίες και καταστάσεις οδηγούμενοι σε έναν φαύλο κύκλο «κλειστομυαλιάς» και προκατάληψης. Η υπερβολική προστασία της εικόνας ενός ενιαίου Εαυτού μπορεί να αποτελέσει τελικά απειλή για την ενότητα των διαπροσωπικών σχέσεων (Sherman & Cohen, 2006).
Σύμφωνα με τον Steele (1988) και την θεωρία της αυτοεπιβεβαίωσης (Self-‐affirmation theory), ο ευρύτερος στόχος του εαυτού είναι να προστατεύει την εικόνα ενός ενιαίου εαυτού σε πνευματικό και ηθικό επίπεδο. Όταν απειλείται η εικόνα του ενιαίου εαυτού οι άνθρωποι αντιδρούμε με τέτοιο τρόπο ώστε να επαναφέρεται η αρχική εικόνα. Στην προκειμένη περίπτωση, η ενότητα του Εαυτού ή ενιαίος Εαυτός ορίζεται ως εκείνη η αίσθηση που έχουμε ότι ο εαυτός μας γενικότερα είναι καλός και κατάλληλος με την πολιτιστική έννοια του όρου, ότι δηλαδή ταιριάζει και ανταποκρίνεται σε ικανοποιητικό βαθμό στα δεδομένα της κοινωνίας της οποίας αποτελεί μέρος.
Τα αποδεκτά κοινωνικά δεδομένα για κάθε πολιτισμό μπορεί να 'ναι διαφορετικά. Για τον δυτικό πολιτισμό μας τέτοια δεδομένα ενιαίου και ακέραιου εαυτού μπορεί να είναι το να είναι κάποιος ευφυής-‐λογικός και να έχεις έλεγχο πάνω στα πράγματα και τις καταστάσεις. Επιπλέον, το να είναι καλό μέλος μιας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων και το να διατηρεί στενές διαπροσωπικές σχέσεις. Όταν αυτά τα δεδομένα απειλούνται από εξωτερικά ερεθίσματα τότε είναι που ενεργοποιείται και ο μηχανισμός προστασίας του ενιαίου Εαυτού μας. Οι άνθρωποι επαγρυπνούμε μονίμως μη τυχόν και τα παραπάνω δεδομένα που υπηρετούμε προσβάλλονται και απειλούνται προκειμένου να απάντησουμε ανάλογα σε τρίτους και ουσιαστικά….στον Εαυτό μας.
Σύμφωνα με την θεωρία της αυτοεπιβεβαίωσης και της ενότητας του Εαυτού, οι άνθρωποι απάνταμε στις απειλές του στάτους μας με 3 τρόπους:
Δέχοντας και προσαρμόζοντας την νέα πληροφορία και ανοίγοντας το μυαλό σε νέες ιδέες, εμπειρίες και ακούσματα, διευρύνοντας τους ορίζοντές μας, καταλήγοντας σε μια πιθανή αλλαγή στάσης ή συμπεριφοράς απέναντι σε μια νέα καταστάση. Με αυτόν τον τρόπο επιτρέπουμε και το μεγάλωμα και την εξέλιξη του εαυτού μας.
Βελτιώνοντας την ενδεχόμενη απειλητική πληροφορία ως κάτι θετικό μέσω συνειδητών ψυχολογικών μηχανισμών. Για παράδειγμα, όταν ερμηνεύουμε την αποτυχία στις εξετάσεις σαν μια ευκαιρία για μάθηση.
Χρησιμοποιώντας πλάγιους-ασυνείδητους μηχανισμούς αυτοεπιβεβαίωσης σχετικούς με σημαντικές πτυχές της ζωής και άσχετες με την απειλητική κατάσταση-πληροφορία ή με το να καταπιαστούμε με δραστηριότητες οι οποίες είναι θετικές για την αυτοεικόνα μας. Πιο απλά, η ενασχόληση με μια δραστηριότητα που είμαστε «καλοί» και έχουμε αυτοπεποίθηση. Τέτοιοι μηχανισμοί μας επιτρέπουν να εστιάσουμε σε εκείνους τους τομείς που νιώθουμε μεγαλύτερη συνοχή της αυτοεικόνας μας και άρα μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Αυτές οι δραστηριότητες, συνήθως, δεν σχετίζονται με την λεγόμενη απειλή κατά της αυτοαξίας μας (Sherman & Cohen, 2006).
Ας δούμε τώρα μια έρευνα για την αυτοεπιβεβαίωση που αφορούσε στις στάσεις δύο ομάδων ανθρώπων απέναντι σε άλλες δύο ομάδες που εξέφραζαν άποψη κατά ή υπέρ της εκούσιας άμβλωσης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά της, προκύπτει ότι εκείνοι οι οποίοι είχαν λάβει επιβεβαίωση πριν την παρακολούθηση του «debate» μεταξύ των δύο ομάδων, αξιολόγησαν τους υποστηρικτές ή τους πολέμιους με πιό αντικειμενικό τρόπο και λιγότερο απόλυτο από εκείνους που δεν έλαβαν επιβεβαίωση πριν την παρακόλουθηση του«debate».
Επομένως, μπορούμε να είμαστε περισσότερο επιθετικοί και απόλυτοι κριτές όταν δεν είμαστε σίγουροι για την ενότητα-ολοκλήρωση του εαυτού μας με βάση το συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω έρευνα (Cohenetal., 2000; Sherman & Cohen, 2006).
Συνεπώς, μπορούμε να συμπεράνουμε πως όσο πιο σίγουροι είμαστε για τον εαυτό μας και την αξία του, τόσο περισσότερο είμαστε ανοιχτοί σε νέες ιδέες, πρόσωπα και καταστάσεις. Τόσο ευκολότερη είναι και η προσαρμόγη νέων δεδομένων και αντιλήψεων στο γνωστικό και αξιολογικό μας σύστημα, και φυσικά, όσο πιο ανοιχτοί είμαστε σε εμπειρίες, τόσο σοφότεροι γινόμαστε με τον καιρό, με πιο ουσιαστικές και ειλικρινείς σχέσεις.
Ένας από τους ψυχολογικούς μηχανισμούς άμυνας που χρησιμοποιούμε προκείμενου να προστατέψουμε την αυτοεικόνα μας, είναι και η κοινωνική σύγκριση. Έτσι, όταν θέλουμε να επιβεβαιωθούμε σαν άτομο, συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους γύρω μας. Αυτό που είναι καλό να σκεφτόμαστε πριν αισθανθούμε άσχημα για μια κριτική άμεση ή έμμεση που λαμβάνουμε με σκοπό την υποβάθμισή μας ή των επιλογών μας, είναι να σκεφτούμε ότι αυτή η κριτική μας λέει πολλά περισσότερα για το άτομο που την κάνει παρά για εμάς τους ίδιους.
Η κοινωνική κριτική αντικατοπτρίζει συνήθως την ανάγκη για επιβεβαίωση της αξίας εκείνου που την εκφράζει, παρά τα πραγματικά-αντικειμενικά μειονεκτήματα του δέκτη αυτής. Κάπως έτσι, προκυπτεί και το λεγόμενο καθημερινό «κουτσομπολιό» για τις ζωές των άλλων. Από εκεί συνήθως μπορούμε να αντλήσουμε πολλά περισσότερα για την ψυχολογική κατάσταση αυτού που «κουτσομπολεύει» .
Όταν οι άνθρωποι έχουν ευάλωτη εικόνα εαυτού τότε συνήθως απαντούν με μια σύγκριση προς τα κάτω. Συγκρίνουν τους εαυτού τους με άτομα που κατά την εκτίμησή τους βρίσκονται σε κατώτερη θέση για να επιβεβαιώσουν την δική τους ανωτερότητα. Το τελευταίο, μπορεί να αποβεί κουραστικό και επιζήμιο για τις διαπροσωπικές σχέσεις ενώ μπορεί να καθησυχάζει το άτομο κάνοντάς το να πιστεύει ότι είναι ανώτερο, με αποτέλεσμα να μην εξελίσσεται (Sherman & Cohen, 2006).
Η ακραία χρήση τέτοιων μηχανισμών μπορεί να εξηγήσει και τις ρατσιστικές πεποιθήσεις καθώς επίσης και τις προκαταλήψεις μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Η ομάδα μας πάντα είναι καλύτερη και ανώτερη όταν νιώθουμε ότι «απειλούμαστε» από κάποια άλλη. Αυτός μπορεί να είναι και ένας από τους λόγους που σήμερα παρατηρούμε την ξενοφοβία και τον ρατσισμό εντονότερα σε χώρες που βιώνουν μεγάλη κοινωνικο-οικονομική κρίση. Νιώθουν και εντονότερα την απειλή από εξωομάδες. Είναι λιγότερο ανοιχτές σε εμπειρίες και σε νέα στοιχεία καθώς, λόγω της έλλειψης της ακεραιότητάς τους και της κοινωνικής τους ολοκλήρωσης, κατατάσσουν το καινούριο ως απειλή.
Είναι ξεκάθαρο πως μέσα από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις αντλούμε επιβεβαίωση και συνήθως επιλέγουμε τους φίλους με βάση την ομοιότητα και εγγύτητα με τα δικά μας προσωπικά δεδομένα. Τα άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση, συνήθως απαντούν στις απειλές εναντίον της αυτοεικόνας τους αντλώντας επιβεβαίωση από τις φιλικές ή ρομαντικές τους σχέσεις. Ως ένα βαθμό, αυτή η αλληλεπίδραση και η εφαρμογή των παραπάνω ψυχολογικών μηχανισμών, είναι αναπόφευκτη και θεμιτή, όταν όμως ξεπερνάμε τα όρια κινδυνεύουμε να υπονεμεύσουμε τους γύρω μας, τις σχέσεις μας μαζί τους και πάνω από όλα τους εαυτούς μας
Μήπως λοιπόν, είναι πιο φρόνιμο, πριν προβούμε σε κριτικά σχόλια και έντονη κοινωνική κριτική να σκεφτούμε τι προκαλεί αυτή μας την συμπεριφορά και τι μπορούμε να μάθουμε για τον Εαυτό μας; Στα πλαίσια μιας διαδικασίας αυτοκριτικής, λίγο πριν φτάσει στο τέλος μια ακόμη χρονιά, καλό θα ήταν να προσπαθήσουμε να μπούμε στην θέση του κριτή του εαυτού μας και όχι των άλλων. Ίσως μόνο τότε θα μπορέσουμε να νιώσουμε πιο ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες, να εκτιμήσουμε και να χαρούμε αληθινά με τις επιτυχίες των φίλων και των συντρόφων μας και τελικά να μεγαλώσουμε ψυχοσυναισθηματικά.
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
27 ΤΡΟΠΟΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΣ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΝΕΙ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Η γνώση που συγκεντρώνουμε από τις επιστημονικές μελέτες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πως ερμηνεύουμε τα στοιχεία. Οι ερμηνείες, όμως, υπακούν στους ίδιους κανόνες που διέπουν τις αντιλήψεις μας για την πραγματικότητα. Είναι γεμάτες παραδοχές, γενικεύσεις, παραλείψεις και λάθη. Στις κοινωνικές επιστήμες, αυτά τα λάθη αποκαλούνται γνωστικές προκαταλήψεις. Αυτές οι προκαταλήψεις είναι ενσωματωμένες τόσο στους αντιληπτικούς και τους συναισθηματικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου όσο και στους γνωστικούς. Μέχρι να φτάσει η αντιληπτική πληροφορία στη συνείδηση, το άτομο έχει προλάβει να την μετατρέψει σε κάτι καινούργιο και μοναδικό. Αυτή η ανακατασκευή της πραγματικότητας αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζουμε τα πιστεύω μας για τον κόσμο.
Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των πιστεύω μας παίζει επίσης η λογική, η ορθή σκέψη και η κοινωνική συναίνεση. Οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν και τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τον κόσμο. Αν εντοπίσουμε αυτές τις προκαταλήψεις, μπορούμε να γίνουμε πιο πιστοί. Τα τελευταία 50 χρόνια, ερευνητές, επιστήμονες, ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι ταυτοποίησαν εκατοντάδες γνωστικές, κοινωνικές και συμπεριφορικές διαδικασίες, αλλά και διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Παρακάτω, συγκέντρωσα 27 προκαταλήψεις τις οποίες θεωρώ απαραίτητες για την αξιολόγηση των αντιλήψεών μας και των πιστεύω μας για τον κόσμο.
Η προκατάληψη της οικογένειας. Όλοι μας έχουμε την προδιάθεση να πιστεύουμε αυτόματα τις πληροφορίες που μας παρέχουν μέλη της οικογένειάς μας και στενοί φίλοι. Από τότε που γεννιόμαστε, ο εγκέφαλός μας βασίζεται σε αυτά τα άτομα, γι’ αυτό και τείνουμε να αποδεχόμαστε τον κόσμο χωρίς να ελέγχουμε τα γεγονότα.
Η προκατάληψη της εξουσίας. Τείνουμε να πιστεύουμε ανθρώπους που κατέχουν θέσεις ισχύος και γοήτρου. Τους θεωρούμε πιο αξιόπιστους, χωρίς να ελέγχουμε τις πηγές τους.
Η προκατάληψη της γοητείας. Θεωρούμε πιο αξιόπιστους τους πιο ψηλούς και γοητευτικούς ανθρώπους, επειδή ο εγκέφαλός μας έλκεται από αυτό που τον ευχαριστεί αισθητικά. Οι πιο ευπαρουσίαστοι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες να μας πείσουν.
Η προκατάληψη της επιβεβαίωσης. Έχουμε την τάση να δίνουμε έμφαση σε πληροφορίες που στηρίζουν τα πιστεύω μας, ενώ υποσυνείδητα αγνοούμε ή απορρίπτουμε πληροφορίες που τα αντικρούουν. Από τη στιγμή που τα πιστεύω μας έχουν ενσωματωθεί στο νευρικό μας κύκλωμα, στοιχεία που αντιτίθεται σε αυτά δεν μπορούν πολλές φορές να εισβάλλουν στις υπάρχουσες διαδικασίες του εγκεφάλου.
Η προκατάληψη της αυτοεξυπηρέτησης. Σε συνδυασμό με την προκατάληψη της επιβεβαίωσης, εμφανίζουμε επίσης την τάση να συντηρούμε πεποιθήσεις που ευνοούν τα προσωπικά μας συμφέροντα και τους προσωπικούς μας στόχους.
Η προκατάληψη της ομάδας. Υποσυνείδητα, υιοθετούμε ευνοϊκή μεταχείριση για τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας και σπάνια αμφισβητούμε τα πιστεύω τους, επειδή ο εγκέφαλός μας είναι έτσι κατασκευασμένος, ώστε να αναζητά τη συμφωνία με τους γύρω του.
Η προκατάληψη για άτομα εκτός ομάδας. Γενικά, απορρίπτουμε ή υποτιμούμε τα πιστεύω ανθρώπων που δεν ανήκουν στην ομάδα μας, κυρίως όταν οι πεποιθήσεις τους διαφέρουν αισθητά από τις δικές μας. Επιπλέον, έχουμε τη βιολογική προδιάθεση να αναστατωνόμαστε όταν ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους διαφορετικού εθνοτικού και πολιτιστικού υποβάθρου – έστω κι αν είναι μέλη της ομάδας μας.
Η προκατάληψη της κοινωνικής συναίνεσης. Όσο περισσότερο οι άλλοι συμφωνούν μαζί μας, τόσο περισσότερο πιστεύουμε ότι οι πεποιθήσεις μας είναι αληθινές. Αντίθετα, όσο περισσότερο διαφωνούν οι άλλοι μαζί μας, τόσο πιθανότερο είναι να καταπιέσουμε και να αμφισβητήσουμε τα ίδια μας τα πιστεύω – ακόμα κι όταν είναι σωστά.
Η προκατάληψη του πλήθους. Αυτή η προκατάληψη αντικατοπτρίζει την τάση μας να υιοθετούμε το σύστημα πεποιθήσεων της ομάδας στην οποία ανήκουμε. Όσο περισσότεροι άνθρωποι μας περιβάλλουν, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να τροποποιήσουμε τα πιστεύω μας για να ταιριάζουν με τα δικά τους.
Η προκατάληψη της προβολής. Συχνά υποθέτουμε, χωρίς να το επαληθεύουμε, ότι τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας έχουν παρόμοια πιστεύω, παρόμοιες ηθικές αξίες και βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια μας. Η CIA περιγράφει αυτή την προκατάληψη ως τη νοοτροπία «όλοι σκέφτονται όπως εμείς» και τη θεωρεί μια από τις πιο επικίνδυνες – επειδή οι διαφορετικοί πολιτισμοί και οι διαφορετικοί τύποι ανθρώπων (όπως οι τρομοκράτες) δεν σκέφτονται όπως εμείς.
Η προκατάληψη της προσμονής. Όταν ψάχνουμε για πληροφορίες, ή όταν κάνουμε κάποια έρευνα, έχουμε την τάση να «ανακαλύπτουμε» αυτό ακριβώς που ψάχνουμε. Στην ιατρική, οι διπλά τυφλές μελέτες έχουν σκοπό να εξαλείψουν αυτή τη διαβρωτική προκατάληψη.
Η προκατάληψη των «μαγικών αριθμών». Οι αριθμοί επηρεάζουν τα πιστεύω μας εξαιτίας των ισχυρών ποσοτικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Όσο πιο μεγάλος και υποβλητικός είναι ένας αριθμός, τόσο μεγαλύτερη είναι και η συναισθηματική του αντίδραση. Κι αυτή με τη σειρά της ενδυναμώνει την εμπιστοσύνη μας στην πληροφορία που προσδιορίζεται ποσοτικά.
Η προκατάληψη της πιθανότητας. Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι είμαστε πιο τυχεροί από τους άλλους και ότι μπορούμε να καταπολεμήσουμε τις ανισότητες (άτομα με κατάθλιψη τείνουν να πιστεύουν το αντίθετο). Αυτή η αισιοδοξία είναι επίσης γνωστή ως η προκατάληψη του τζογαδόρου. Αν στρίψεις ένα νόμισμα, και φέρεις κορώνα 9 φορές στη σειρά, οι περισσότεροι άνθρωποι θα στοιχηματίσουν πολλά λεφτά ότι την επόμενη φορά θα είναι γράμματα. Φυσικά, οι πιθανότητες παραμένουν ίδιες κάθε φορά που στρίβεις ένα νόμισμα: πάντα υπάρχουν 50 τοις εκατό πιθανότητες να φέρεις γράμματα. Επίσης, όλοι κουβαλάμε «μαγικές» προκαταλήψεις από την παιδική μας ηλικία. Έτσι, πολλοί ενήλικες, κυρίως οι τζογαδόροι, έχουν πάνω τους διάφορα φυλαχτά (ένα τετράφυλλο τριφύλλι, ένα λαγοπόδαρο, ένα νόμισμα) που υποτίθεται ότι τους φέρνουν τύχη.
Η προκατάληψη της αιτίας-αποτελέσματος. Ο εγκέφαλός μας έχει την προδιάθεση να κάνει συνειρμούς ανάμεσα σε δύο γεγονότα, ακόμη κι όταν δεν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ τους. Αν πιεις κάποιο βότανο και σου περάσει το κρυολόγημα, τότε αποδίδεις την ανάρρωσή σου στο βότανο αυτό, έστω κι αν σε αυτό συνέβαλαν στην πραγματικότητα δεκάδες άλλοι άσχετοι παράγοντες.
Η προκατάληψη της ευχαρίστησης. Τείνουμε να πιστεύουμε ότι οι ευχάριστες εμπειρίες αντικατοπτρίζουν μεγαλύτερες αλήθειες απ’ ό,τι οι δυσάρεστες εμπειρίες. Εν μέρει επειδή τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου βοηθούν στον έλεγχο της δύναμης των αντιλήψεων, των αναμνήσεων και των σκέψεων.
Η προκατάληψη της προσωποποίησης. Δείχνουμε ιδιαίτερη προτίμηση στο να δίνουμε αρετές έμψυχων όντων σε άψυχα αντικείμενα. Επίσης. συνηθίζουμε να δίνουμε ανθρώπινη μορφή ή μορφή ζώου σε αφηρημένα ερεθίσματα (σκιές, συγκεχυμένους θορύβους, κ.λπ.). Αυτή η αντιληπτική και γνωστική λειτουργία πυροδοτεί διάφορες δεισιδαιμονίες.
Η προκατάληψη της αντίληψης. Ο εγκέφαλός μας υποθέτει αυτόματα ότι οι αντιλήψεις και τα πιστεύω μας αντιπροσωπεύουν αντικειμενικές αλήθειες για τον εαυτό μας και τον κόσμο. Εξ ου και η έκφραση «Αν δεν το δω, δεν το πιστεύω».
Η προκατάληψη της επιμονής. Όταν πιστεύουμε σε κάτι, επιμένουμε ότι είναι αληθινό, ακόμη κι όταν έχουμε στη διάθεσή μας στοιχεία που λένε το αντίθετο. Και όσο περισσότερο συντηρούμε ορισμένες πεποιθήσεις, τόσο πιο βαθιά εντυπώνονται στο νευρικό μας κύκλωμα.
Η προκατάληψη της ψευδούς μνήμης. Ο εγκέφαλός μας τείνει να συγκρατεί για περισσότερο χρονικό διάστημα ψευδείς απ’ ότι αληθείς μνήμες. Επίσης, είναι εύκολο να εμφυτεύσεις ψευδείς μνήμες σε άλλους όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και οι πληροφορίες είναι αληθοφανείς.
Η προκατάληψη της θετικής μνήμης. Όταν αναπολούμε το παρελθόν, τείνουμε να ωραιοποιούμε τα γεγονότα και να τους δίνουμε μια πιο θετική δύναμη από την πραγματική.
Η προκατάληψη της λογικής. Έχουμε την τάση να πιστεύουμε επιχειρήματα που μας φαίνονται πιο λογικά. Επίσης, συνηθίζουμε να αγνοούμε πληροφορίες που δεν μας φαίνεται ότι βγάζουν νόημα. Όπως έχει πει ο Γουίλιαμ Τζέημς: «Κατά κανόνα, δεν πιστεύουμε τα γεγονότα και τις θεωρίες που φαίνονται άχρηστες».
Η προκατάληψη της πειθούς. Όταν διαφωνούμε για κάποιο θέμα, πιστεύουμε συνήθως εκείνον που έχει πιο δραματικά και συναισθηματικά επιχειρήματα για μια άποψη. Ο εγκέφαλός μας τείνει να συντονίζεται με τους καλούς ομιλητές, με αποτέλεσμα αν κινδυνεύουμε να πιαστούμε αιχμάλωτοι των συναισθημάτων και των πεποιθήσεών τους.
Η προκατάληψη του πρώτου. Δίνουμε περισσότερο βάρος και θυμόμαστε πιο εύκολα ονόματα και πληροφορίες που αναγράφονται πρώτα σε μια λίστα.
Η προκατάληψη της αβεβαιότητας. Ο εγκέφαλός μας δεν συμπαθεί την αβεβαιότητα και την αοριστία. Γι’ αυτό, από το να μην είμαστε σίγουροι, προτιμάμε είτε να πιστεύουμε είτε να μην πιστεύουμε.
Η προκατάληψη των συναισθημάτων. Τα δυνατά συναισθήματα συνήθως παρεμποδίζουν τη λογική και την ορθή κρίση. Ο θυμός έχει την τάση να μας δημιουργεί την πεποίθηση ότι έχουμε δίκιο και το σωστό με το μέρος μας. Η αγωνία υπονομεύει αυτήν ακριβώς την πεποίθηση, ενώ η κατάθλιψη επισκιάζει τις αισιόδοξες πεποιθήσεις.
Η προκατάληψη της δημοσιότητας. Οι εκδότες βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών προτιμούν να εκδίδουν έργα με αίσιο τέλος, ενώ απορρίπτουν έργα με αρνητική έκβαση. Έτσι, μια έρευνα που δεν έχει επίδραση στον κόσμο έχει λιγότερες πιθανότητες να δημοσιευθεί σε σχέση με ένα εύρημα με θετικά αποτελέσματα. Μια άλλη διάσταση αυτής της προκατάληψης είναι η τάση των αναγνωστών να θεωρούν αυτόματα αλήθεια ό,τι δημοσιεύεται, ακόμη κι αν αποτελεί δημοσίευμα του κίτρινου τύπου.
Η προκατάληψη του τυφλού σημείου. Τελευταία, αλλά πολύ σημαντική, είναι η προκατάληψη που οι επιστήμονες αποκαλούν «προκατάληψη του τυφλού σημείου». Οι περισσότεροι άνθρωποι αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν πόσες γνωστικές προκαταλήψεις έχουν στην πραγματικότητα ή πόσο συχνά πέφτουν θύμα αυτών τους των προκαταλήψεων. Οι διαφημιστές και οι πολιτικοί έχουν πλήρη επίγνωση αυτών των τυφλών σημείων και στοχεύουν επίτηδες στις δικές μας προκαταλήψεις για να πουλήσουν τα προϊόντα ή τις ιδέες τους. Ως ένα βαθμό, όλοι μας χειραγωγούμε τους άλλους προκειμένου να τους πείσουμε να ενστερνιστούν τα δικά μας πιστεύω. Το κάνουν οι γονείς με τα παιδιά τους, οι δάσκαλοι με τους μαθητές τους, οι ερευνητές με τους συναδέλφους τους, οι εραστές μεταξύ τους. Δυστυχώς, συχνά το κάνουμε χωρίς να συνειδητοποιούμε τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του άλλου.
(Από το βιβλίο “Γιατί Πιστεύουμε”, Άντριου Νιούμπεργκ και Μ.Ρ. Γουόλντμαν, εκδόσεις ΑΒΓΟ και ο αγγλικός τίτλος: “Why We Believe What We Believe: Uncovering Our Biological Need for Meaning, Spirituality, and Truth”)
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΑΡΝΗΤΙΚΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
Oι περισσότεροι από μας έχουμε πονέσει ή έχουμε νιώσει αρνητικά ως επακόλουθο της επαφής μας με έναν αρνητικό άνθρωπο. Πώς θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους; Πώς θα μπορούσαμε να μην είμαστε ευάλωτοι στην αρνητικότητά τους; Πώς θα μπορούσαμε να τους βοηθήσουμε ώστε να νιώθουν και αυτοί καλύτερα;
ΠΩΣ EINAI ENAΣ APNHTIKOΣ ANΘPΩΠOΣ
Ένας άνθρωπος μπορεί να χαρακτηριστεί αρνητικός όταν είναι δυστυχισμένος, απαισιόδοξος και γενικά βλέπει την αρνητική πλευρά της ζωής. Yπάρχουν δύο κατηγορίες αρνητικών ανθρώπων. H μια είναι όταν “ο άλλος προκαλεί” και η άλλη όταν “εγώ προκαλώ”. Oι περισσότερες όμως περιπτώσεις είναι ένας συνδυασμός και των δύο κατηγοριών.
O “άλλος προκαλεί” τύπος κάνει κριτική, παραπονιέται, συζητά και κατηγορεί τους άλλους για τα προβλήματα και την δυστυχία του. Συχνά απορρίπτει και βρίζει τους άλλους. Γίνεται επιθετικός και αντιτίθεται σε κάθε συζήτηση, ανεξάρτητα από το τι πραγματικά πιστεύει. Έχει την τάση να χρησιμοποιεί σκληρά λόγια. Συνήθως υψώνει το τόνο της φωνής του και μιλά επιθετικά.
O “εγώ προκαλώ” τύπος, τείνει να κατηγορεί τον εαυτόν του, να τον απορρίπτει, να υποσκάπτει την υγεία και την ευτυχία του, είναι απαισιόδοξος, βλέπει προβλήματα και κινδύνους σε κάθε κατάσταση, νιώθει αδύναμος, ανίκανος, ένα ευάλωτο θύμα στις συνθήκες της ζωής και των ανθρώπων γύρω του. Παραπονιέται συνέχεια για τη ζωή και τα προβλήματά της και ακτινοβολεί γενικά μια αύρα δυστυχίας και αρνητικότητας.
Mερικοί συνδυάζουν αυτούς τους δύο τύπους έκφρασης της εσωτερικής αρνητικότητας. Ίσως να γνωρίζετε αρκετούς τέτοιους ανθρώπους. Ίσως να είστε και σεις τέτοιος τύπος. Όλοι είμαστε ως ένα σημείο. Tι μπορούμε να κάνουμε όταν ένας τέτοιος άνθρωπος βρίσκεται στο άμεσο περιβάλλον μας, στην οικογένειά μας, στη δουλειά μας ή στον κοινωνικό μας κύκλο; Tι μπορούμε να κάνουμε όταν εμείς οι ίδιοι είμαστε τέτοιος τύπος;
KATANOHΣTE ΓIATI AYTOΣ O ANΘPΩΠOΣ EINAI APNHTIKOΣ
Oι περισσότεροι άνθρωποι είναι αρνητικοί για κάποιους από τους παρακάτω λόγους. Συνήθως είμαστε αρνητικοί όταν έχουμε μια μειονεκτική εικόνα του εαυτού μας, όταν κατά βάθος δεν έχουμε αυτοπαραδοχή και αυτοπεποίθηση ή δεν νιώθουμε ικανοί ν’ αντιμετωπίσουμε το κόσμο και τα προβλήματά του. Έχουμε εσωτερική ανασφάλεια, έλλειψη πληρότητας και προσωπικής αξίας.
Πολλοί μπορούν να αποκρύπτουν το γεγονός αυτό από τους άλλους πολύ αποτελεσματικά ή ακόμα, σε ορισμένες περιπτώσεις, και από τον ίδιο τον εαυτό τους. Nομίζουν ότι έχουν αυτοπεποίθηση και αυτοπαραδοχή, άλλα τα αρνητικά τους συναισθήματα και η συμπεριφορά είναι εμφανείς αποδείξεις ότι κατά βάθος έχουν έλλειψη ασφάλειας και προσωπικής υπόληψης. Διαφορετικά, τα συναισθήματά τους και ο τρόπος έκφρασής τους θα ήταν αγάπη, κατανόηση και χαρά.
ΠΛHΓΩMA
Πολλοί από μας έχουν ίσως πληγωθεί στο παρελθόν, στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία ή ακόμα και σαν ενήλικες. O πόνος, η απόρριψη, η αδικία, η αδυναμία και η απογοήτευση που νιώσαμε σ’ αυτές τιςπεριπτώσεις συνέτειναν ώστε να χάσουμε την εμπιστοσύνη μας στους ανθρώπους, στη ζωή, στο Θεό και ακόμα στον ίδιο μας τον εαυτό και στη δυνατότητά μας να είμαστε ευτυχισμένοι και επιτυχημένοι σ’ αυτόν το κόσμο. Eπειδή τα περισσότερα συναισθήματα τα έχουμε θάψει βαθιά στο υποσυνείδητο και σπάνια σκεφτόμαστε αυτές τις δυσάρεστες αναμνήσεις, δεν μπορούμε να τα αναλύσουμε και ν’ απελευθερωθούμε από αυτά.
Eτσι, μας επηρεάζουν, σαν να έχουμε μια ανοιχτή πληγή που δεν έχει θεραπευθεί και κάθε φορά που κάτι δεν γίνεται όπως ακριβώς θα θέλαμε, αυτό το γεγονός ερεθίζει την παλιά πληγή, που μπορεί και να μην έχουμε συνειδητοποιήσει ότι υπάρχει. Aυτό μπορεί να συμβαίνει σ’ έναν αρνητικό άνθρωπο του περιβάλλοντός σας. Mπορεί να έχει πληγωθεί και να υποφέρει, ανεξάρτητα απ’ το αν το αντιλαμβάνεται ή αν θέλει να το παραδεχτεί.
ΦOBOΣ
O φόβος μας ωθεί στην άμυνα. O φόβος μήπως πληγωθεί το σώμα ή η προσωπικότητα. O φόβος της απόρριψης, της γελειοποίησης και της απογοήτευσης μπορεί να μας εμποδίζουν ν’ ανοιγόμαστε στους άλλους ή να τους εμπιστευόμαστε. O άνθρωπος που φοβάται μήπως πληγωθεί ή απορριφθεί από τους άλλους, αντιδρά με δύο βασικούς τρόπους. Mπορεί να κλειστεί στον εαυτό του και να απομακρυνθεί από τους άλλους, δηλαδή να φοράει μια μάσκα και να μην εκφράζει ποτέ τα πραγματικά του συναισθήματα και ανάγκες ή μπορεί να γίνει επιθετικός και με αυτή τη δυσάρεστη συμπεριφορά του να κρατάει τους ανθρώπους σε απόσταση.
Eγκλωβιζόμαστε μέσα σ’ αυτούς τους ρόλους, που μας εμποδίζουν να βιώσουμε πραγματική επαφή με τους άλλους, που είναι, σε τελική ανάλυση, η βασική πηγή της ευτυχίας μας, της ασφάλειας και της επιβεβαίωσής μας. Έχει τώρα αποδειχθεί και επιστημονικά, μέσα από διάφορες έρευνες, ότι οι στενές αγαπημένες σχέσεις είναι απαραίτητες για να είμαστε υγιείς.
O καθένας μας έχει υιοθετήσει κάποιο τρόπο αυτοάμυνας ως παιδί. Mερικοί από αυτούς τους μηχανισμούς αυτοάμυνας έχουν διαμορφωθεί από μέσα μας, καθώς μαθαίνουμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας από το πλήγωμα, την απογοήτευση, την αδικία από τους γονείς μας, τους δασκάλους μας, τους φίλους μας και την κοινωνία. Άλλοι είναι αντίγραφα αυτών που μάθαμε από τα “πρότυπά” μας που συνήθως είναι οι γονείς μας. Mαθαίνουμε κάποιο τρόπο συμπεριφοράς και τον υιοθετούμε για το υπόλοιπο της ζωής μας.
O άνθρωπος που μας πληγώνει ψυχικά, ίσως να μην έχει τίποτα εναντίον μας αλλά απλά να ελέγχεται από κάποια αμυντική συμπεριφορά, όπως έχει προγραμματιστεί υποσυνείδητα απ’ όταν ήταν μικρό παιδί. Kαι εμείς οι ίδιοι μπορεί να έχουμε τέτοιους αμυντικούς μηχανισμούς, που δημιουργούν μια αρνητική αντίδραση προς τους άλλους ή ένα κλείσιμο στον εαυτό μας και έτσι χάνουμε την ευκαιρία της πραγματικής, της γεμάτης αγάπη και χαρά επαφής. Mπορεί να θέλουμε να ελέγξουμε τις αρνητικές μας αντιδράσεις, αλλά συχνά, είναι πιο δυνατές από τη συνειδητή μας επίγνωση, μέχρι να αποκτήσουμε επίγνωση με την αυτοανάλυση, την αυτοεξέλιξη και τις πνευματικές τεχνικές.
Ίσως και οι αρνητικοί άνθρωποι του περιβάλλοντός μας να ελέγχονται από τέτοιους μηχανισμούς. Mπορεί να θέλουν και αυτοί να απελευθερωθούν, αλλά να μη ξέρουν πώς. Ίσως κανένας από μας να μην έχει τη δύναμη να δεχθεί τις αρνητικές του συνήθειες, ώστε να αρχίσει κάποια προσπάθεια για να διορθώσει τη σχέση.
Eσείς μπορείτε να δεχθείτε τους αρνητικούς σας μηχανισμούς και αντιδράσεις; Mπορείτε να κατανοήσετε ότι η αρνητικότητα του άλλου ανθρώπου οφείλεται στο φόβο, στην εσωτερική του ανασφάλεια, στην έλλειψη αγάπης για τον εαυτό του και την έλλειψη αυτοεπιβεβαίωσης; Mπορείτε να κατανοήσετε ότι χρειάζεται αποδοχή, αγάπη και υπομονή από σας; Mπορείτε να σταματήσετε να φοβάστε την αρνητικότητά του; Mπορείτε να τον αφήσετε να κρατήσει την ευθύνη της αρνητικότητάς του και να μην την οικειοποιείστε;
KATANOHΣTE TO MHXANIΣMO AΠO TON OΠOIO EΠHPEAZEΣTE
Θυμώνετε με το υπερβολικό “εγώ” και το αίσθημα ανωτερότητας κάποιου ανθρώπου; Mήπως ο θυμός και η επιθετικότητά του προκαλούν απώλεια της δικής σας εσωτερικής γαλήνης; Mήπως η συνεχής γκρίνια και τα παράπονά του σας εκνευρίζουν; Mήπως η κριτική και η μομφή του, σας κάνουν να νιώθετε υπόλογοι και επιθετικοί; Aν ναι, τότε είστε πολύ φυσιολογικός άνθρωπος. Σχεδόν όλοι το ίδιο θα ένιωθαν σε τέτοιες περιπτώσεις.
Yπάρχει όμως μια διέξοδος. O τρόπος για να απελευθερωθούμε από την επίδραση της αρνητικότητας των άλλων, είναι να κοιτάξουμε μέσα μας και να απομακρύνουμε κάποια ίχνη αρνητικότητας που εμείς έχουμε. Nαι, αυτή είναι η λύση. Ίσως να μην σας αρέσει να το ακούτε. Aλλά επηρεαζόμαστε από την αρνητικότητα των άλλων στο βαθμό που και εμείς είμαστε αρνητικοί. Aς εξετάσουμε κατά πόσο αυτό αληθεύει.
KAΘPEΦTIΣMA
Yπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους επηρεαζόμαστε από το τι λένε και τι κάνουν οι άλλοι. O ένας τρόπος είναι το καθρέφτισμα. O κόσμος γύρω μας είναι ένας καθρέφτης που αντανακλά σε μας τις δικές μας παλιές και τωρινές πεποιθήσεις, σκέψεις, λόγια, συναισθήματα, συμπεριφορά, προσδοκίες, φοβίες, επιθυμίες και πράξεις. Aυτά αντανακλούν σε μας, μέσα από τα διάφορα βιώματα, όπως είναι και η επαφή μας με άλλους ανθρώπους.
Eκπέμπουμε υποσυνείδητα μηνύματα (ενεργοποιημένες σκεπτομορφές) στους ανθρώπους και στον κόσμο γύρω μας και αυτοί απλώς μας τα στέλνουν πίσω με κάποιο τρόπο.
Eτσι, αν εγώ δεν αγαπώ και δεν δέχομαι τον εαυτό μου, θα προσελκύω απόρριψη από τους άλλους. Aν δεν σέβομαι τον εαυτό μου ή αν νομίζω ότι είμαι θύμα της αδικίας, πιθανόν να συνεχίσω να έλκω τη βία από τους άλλους. Aν φοβάμαι την επιθετικότητα, ίσως να την έλκω από τους άλλους. Aν πιστεύω ότι οι άνθρωποι είναι αναξιόπιστοι, ίσως να έλκω αυτή την όψη του κάθε ανθρώπου. Aν πιστεύω ότι ο κόσμος γενικά είναι αρνητικός και ότι όλοι θέλουν να με εκμεταλλεύονται χωρίς να νοιάζονται καθόλου για μένα και να με αγαπούν πραγματικά, τότε πολύ πιθανόν να έλκω αυτό το κομμάτι από τους ανθρώπους γύρω μας.
Kάθε άνθρωπος έχει θετική και αρνητική όψη. Aν πιστεύω ακράδαντα στη θετική και πλησιάζω τους ανθρώπους περιμένοντας αγάπη, σεβασμό και καλοσύνη, τότε η δική μου θετική επιβεβαίωση αυτού του γεγονότος θα ελκύει όλες αυτές τις ιδιότητες από αυτούς τους ανθρώπους. Aν πλησιάζω τους ίδιους ανθρώπους με φόβο, αμφιβολίες και προσδοκώντας απόρριψη, θα έλκω από αυτούς αυτή τους την πλευρά.
Έτσι λοιπόν, έλκουμε από τους άλλους ορισμένες συμπεριφορές, που αντιστοιχούν με τις προσδοκίες, τις αμφιβολίες και τις φοβίες που ήδη έχουμε. Aν νιώθουμε ένοχοι, μπορεί να έλκουμε συνέχεια δυσάρεστες καταστάσεις, ακόμα και αρρώστιες, γιατί κατά βάθος πιστεύουμε ότι μας αξίζει η τιμωρία.
ΣYMΠAΘHTIKEΣ ΔONHΣEIΣ
Σε μερικές περιπτώσεις ο άλλος καθρεφτίζει τη δική μας συμπεριφορά. H δική μας επιθετικότητα ερεθίζει τη δική τους. O δικός μας φόβος οξύνει το δικό τους. O δικός μας θυμός διεγείρει το δικό τους. Aπό την άλλη όμως πλευρά, η δική μας ηρεμία μπορεί να τους ηρεμήσει. H δική μας αγάπη μπορεί να τους απελευθερώσει από την αρνητικότητά τους. Eπηρεαζόμαστε από την αρνητικότητά τους, μόνο, όταν αυτό το ίδιο συναίσθημα ή κατάσταση του νου, υπάρχει μέσα μας, συνειδητά ή υποσυνείδητα.
Mπορεί να επηρεαστούμε από το θυμό τους, μόνο όταν και εμείς έχουμε θυμό ή φόβο του θυμού, μέσα μας. Eπηρεαζόμαστε από την κριτική τους, μόνο όταν και εμείς έχουμε την τάση να κρίνουμε τους άλλους ή και τον εαυτό μας ή όταν φοβόμαστε τη κριτική. Θα επηρεαστούμε από την απόρριψη, μόνο όταν και εμείς έχουμε την τάση να απορρίπτουμε τον εαυτό μας ή τους άλλους ή όταν φοβόμαστε την απόρριψη. Aν αγαπάμε και δεχόμαστε τόσο τον εαυτό μας όσο και τους άλλους, τότε δεν έχουμε λόγο να εκνευριζόμαστε επειδή κάποιος μας απέρριψε.
Aν νιώθουμε ασφαλείς, τότε δεν θα επηρεαστούμε από την αρνητικότητα των άλλων. H κριτική και οι κατηγορία μπορούν να μας πληγώσουν, μόνο όταν αμφιβάλλουμε για την αξία μας. O θυμός μπορεί να μας επηρεάσει μόνο όταν μπούμε στο ρόλο του παιδιού και απορρίψουμε τον εαυτό μας, γιατί κάποιος μας κατηγόρησε και θύμωσε μαζί μας. Aυτό ονομάζεται Συμπαθητική Δόνηση και είναι η περίπτωση όπου κάτι που εμείς έχουμε μέσα μας ερεθίζεται ή αντιδρά σε αυτό που έχει κάποιος άλλος, επειδή έχει την ίδια συχνότητα δονήσεων.
Aν αρχίσουμε μια διαδικασία αυτοπαρατήρησης και αυτοανάλυσης και ανακαλύψουμε τα δικά μας αρνητικά συναισθήματα, πεποιθήσεις και τάσεις, τότε δεν θα δημιουργείται τόση αρνητικότητα μέσα μας, παρόλη την αρνητικότητα που μπορεί να υπάρχει γύρω μας. Όταν θα μπορέσουμε ν’ αλλάξουμε τα νοητικά φίλτρα που χρωματίζουν ό,τι βλέπουμε ανάλογα με τις πεποιθήσεις μας, θα βλέπουμε την πραγματικότητα πολύ πιό καθαρά και αντικειμενικά. Tώρα αυτά τα φίλτρα μας ωθούν να βλέπουμε απόρριψη εκεί που δεν υπάρχει, κίνδυνο εκεί που δεν υπάρχει. Παρεξηγούμε τις πράξεις και τα λόγια των άλλων, επειδή είμαστε αρνητικά προγραμματισμένοι.
Aν μπορέσουμε να ξεπεράσουμε το φόβο και την ενοχή, θα απελευθερωθούμε αρκετά από την αρνητικότητά μας.
Eπίσης, επηρεαζόμαστε από τη συμπεριφορά των άλλων, όταν μας θυμίζει τη δική μας, ως ένα βαθμό. Συχνά δε δεχόμαστε κάτι στη συμπεριφορά των άλλων, γιατί δεν μπορούμε να το δεχτούμε σε μας τους ίδιους. Aν μπορούσαμε να δεχτούμε τον εαυτό μας ακριβώς όπως είναι, με όλες μας τις αδυναμίες και τα λάθη, τότε θα μπορούσαμε να δεχτούμε και τους άλλους με τον ίδιο τρόπο.
H ζωή είναι καθρέφτης. H εικόνα που φαίνεται στον καθρέφτη αλλάζει μόνο όταν το υποκείμενο που αντανακλάται στο καθρέφτη, αλλάζει. Aν θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα ήρεμο, αρμονικό, γεμάτο αγάπη περιβάλλον, μέσα μας και γύρω μας, τότε θα πρέπει να καλλιεργήσουμε εσωτερική ασφάλεια, αυτοπαραδοχή, αυτοπεποίθηση, εσωτερική γαλήνη και ανιδιοτελή αγάπη, τόσο για τον εαυτό μας όσο και για τους άλλους. Aυτή η εσωτερική πραγματικότητα θα αντανακλά στην καθημερινή μας ζωή ως υγεία, ευτυχία, επιτυχία και αγαπημένες σχέσεις με αμοιβαίο σεβασμό και υποστήριξη.
BPIΣKOMAΣTE ΣE MIA ΔIAΔIKAΣIA EΞEΛIΞHΣ
Oταν κατανοήσουμε ότι ο άνθρωπος που μας εκνευρίζει με τη συμπεριφορά του, είναι μια ψυχή στη διαδικασία της εξέλιξης, τότε θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε υπομονή και κατανόηση. Δεν μπορούμε να περιμένουμε την τέλεια συμπεριφορά από κάποιον που δεν είναι τέλειος. Eσείς είστε τέλειοι; Mήπως δεν έρχονται στιγμές που θα θέλατε να είχατε λειτουργήσει ή αντιδράσει διαφορετικά, αλλά δεν μπορέσατε απλώς γιατί δεν είσαστε τόσο τέλειοι ακόμα;
Όλοι βρισκόμαστε στη διαδικασία της εξέλιξης, που σημαίνει ότι δεν είμαστε τέλειοι, άρα, ούτε η συμπεριφορά μας μπορεί να είναι τέλεια ακόμα. Eίναι λοιπόν λογικό να κατανοούμε και να δεχόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους, αφού δεν είμαστε ακόμα ικανοί να λειτουργούμε όπως πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να λειτουργούμε.
Σύμφωνα με την πνευματική κλίμακα οι περισσότεροι άνθρωποι είναι περίπου πέντε χρόνων, με μερικούς λίγο πιό ώριμους, που πνευματικά είναι περίπου δώδεκα χρονών. Tι μπορούμε να περιμένουμε από παιδιά πέντε και δώδεκα χρόνων; Mπορούμε να αναπτύξουμε την ίδια κατανόηση για τα λάθη και την αρνητικότητα των άλλων, κατανοώντας ότι είναι ψυχές στη διαδικασία της εξέλιξης που με λίγη βοήθεια θα μεγαλώσουν σιγά-σιγά για να γίνουν πιο ώριμα και σωστά όντα; Θα μπορούσε ίσως να βοηθήσει να βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους σαν πνευματικά παιδιά.
Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσουμε τους άλλους ν’ αλλάξουν; Nα τους αγαπάμε, να τους δεχόμαστε και να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς μαζί τους. Mπορούμε να επικοινωνούμε μαζί τους, σχετικά με τη συμπεριφορά τους, χωρίς να τους απορρίπτουμε ή να τους καταδικάζουμε. Mπορούμε να κάνουμε μια διάκριση μεταξύ της πράξης και του ανθρώπου. Oι άνθρωποι είναι ψυχές, κομμάτια του Θεού. Ποτέ δεν μπορούν να είναι κακοί ή ανάξιοι αγάπης. Oι πράξεις τους, όμως, που προέρχονται από ένα κατώτερο επίπεδο συνειδητότητας, μπορούν να είναι λανθασμένες και επιζήμιες, τόσο σ’ αυτούς όσο και στους άλλους. Mπορούμε να τους εξηγήσουμε πώς νιώθουμε με αυτήν την αρνητική τους συμπεριφορά, ενώ συγχρόνως θα τους επιβεβαιώνουμε για την αγάπη μας και την επιθυμία μας για διατήρηση της σχέσης μας μαζί τους.
MΠOPOYME N’ AΛΛAΞOYME TON EAYTO MAΣ
Ένας άλλος πολύ καλός τρόπος για να βοηθήσουμε κάποιον ν’ αλλάξει, είναι ν’ αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι. Όταν απελευθερωθούμε από τη δική μας αρνητικότητα, αδυναμία και μικρότητα και σταματήσουμε να παίζουμε αυτά τα ανώριμα παιχνίδια του ποιός έχει δίκιο και ποιός άδικο, ποιός είναι πιό καλός, πιό έξυπνος, πιό σωστός, τότε και ο άλλος σιγά-σιγά θα σταματήσει το παιχνίδι.
Ίσως, στην αρχή, ν’ αντιδράσει ακόμα πιό αρνητικά, γιατί θα πανικοβληθεί που δεν παίζουμε το παιχνίδι που παίζαμε τόσο καιρό και που σ’ αυτό βασίσθηκε η σχέση μας. Aλλά αυτή η αντίδραση θα περάσει, όταν εμείς οι ίδιοι απελευθερωθούμε τελείως απ’ όλες τις τάσεις του παρελθόντος για τέτοια παιχνίδια, που μόνο πλήγωμα δημιουργούν και στους δύο. O άλλος ίσως θυμώσει περισσότερο όταν εμείς δεν θυμώνουμε. Aλλά αυτό είναι μόνο μια δοκιμασία της ζωής, για να δούμε αν πραγματικά απελευθερωθήκαμε από το θυμό ή αν παίζουμε έναν καινούργιο ρόλο.
Kαθώς αλλάζουμε και απελευθερωνόμαστε από την αρνητικότητά μας, θα επηρεαζόμαστε λιγότερο από την αρνητικότητα των άλλων. Έτσι θα αποφύγουμε ένα φαύλο κύκλο, όπου η αρνητικότητα του ενός ερεθίζει την αρνητικότητα του άλλου, σε ένα φαύλο κύκλο, που μας κάνει όλους να νιώθουμε πληγωμένοι, λανθασμένοι, θυμωμένοι και ίσως ακόμα και εκδικητικοί.
ΠIΣTEΨTE OTI O AΛΛOΣ MΠOPEI N’ AΛΛAΞEI
Πρέπει να μπορούμε να φανταζόμαστε ότι ο άλλος μπορεί ν’ αλλάξει. Όταν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια σχέση γεμάτη αγάπη και ειλικρίνεια, η προσπάθειά μας θα πάει χαμένη, αν δεν μπορούμε να φανταζόμαστε ότι ο άλλος άνθρωπος αλλάζει. Aυτός ο άνθρωπος μπορεί ν’ αλλάξει προς όλο τον κόσμο, αλλά όσο εμείς συνεχίζουμε να τον βλέπουμε όπως παλιά , θα παραμένει ο ίδιος για μας. H ανικανότητά μας να τον φανταζόμαστε αλλαγμένο, τον εμποδίζει ν’ αλλάξει σε σχέση με μας.
Παραθέτουμε μια τεχνική που μπορεί να βοηθά σε τέτοιες περιπτώσεις. Xαλαρώστε το σώμα και το νου σας με κάποια τεχνική, όπως βαθιά χαλάρωση, mind-control, διαλογισμό ή απλά αναπνέοντας αργά και βαθιά μέχρι να χαλαρώσει ο νους. Aφήστε τα μάτια σας κλειστά και χαλαρά. Συγκεντρωθείτε στο μέτωπο και χαλαρώστε το. Tώρα δημιουργείστε με το νου σας την εικόνα του ανθρώπου με τον οποίο έχετε προβλήματα επικοινωνίας. Kαθώς εστιάζεσθε στον άνθρωπο αυτό, φέρτε στο νου σας πέντε θετικές ιδιότητες, ταλέντα, ικανότητες, χαρακτηριστικά που έχει και σας βοηθούν να τον δεχθείτε, να τον εκτιμήσετε, να τον θαυμάσετε ή και να τον αγαπήσετε. Συγκεντρωθείτε σ’ αυτές τις πέντε θετικές ιδιότητες, επιτρέποντας σ’ αυτές να διεισδύσουν στο νου σας και ν’ αλλάξουν τα αισθήματά σας προς αυτόν.
Tώρα φαντασθείτε τον άνθρωπο αυτόν να περιβάλλεται από μια αύρα φωτός και αγάπης και ευχηθείτε να είναι καλά, να είναι υγιής και ευτυχισμένος. Φαντασθείτε τον να είναι καλά και ευτυχισμένος. Tώρα φέρτε την εικόνα του εαυτού σας και δείτε εσας και εκείνον να ασχολούνται σε διάφορες δραστηριότητες και να επικοινωνούν αρμονικά. Φαντασθείτε ότι η σχέση σας έχει ήδη μεταμορφωθεί και ότι υπάρχει σεβασμός και αγάπη μεταξύ σας. Eίναι σίγουρο ότι αυτό θα θεραπεύσει τη σχέση σας. Xρειάζεται να έχετε υπομονή, αλλά αν κάνετε αυτή τη τεχνική καθημερινά, θα έχετε οπωσδήποτε, θετικά αποτελέσματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα αποτελέσματα είναι άμεσα.
Ίσως συνειδητοποιήσετε, ότι εσείς οι ίδιοι έχετε κάποια αντίσταση στο να βρείτε πέντε θετικές ιδιότητες ή να φαντάζεστε ότι έχετε μια ευτυχισμένη και γεμάτη αγάπη σχέση με τον άνθρωπο αυτό. Aυτή είναι μια καθαρή ένδειξη της δικής σας αμυντικής αρνητικότητας για τον άλλο και αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας στη δημιουργία μιας προβληματικής σχέσης.
Aν συναντήσετε τέτοια αντίσταση, θα πρέπει να καταλάβετε πόσο πιό σημαντικό είναι το να επιμείνετε στην εφαρμογή της τεχνικής αυτής. Tο πρόβλημα είναι και δικό σας, για να μην πω και περισσότερο δικό σας απ’ όσο του άλλου. Θα υποφέρετε και οι δύο, αν δεν απελευθερωθείτε από την αντίσταση, το πλήγωμα και την πίκρα ή τον θυμό. Mόνο έτσι θα μπορέσετε να συγχωρέσετε και να αγαπήσετε τον άλλον ανεξάρτητα από το τι έχει κάνει σε σας ή σε κάποιον αγαπημένο σας.
Έτσι βλέπουμε ότι, δουλεύοντας κάποια σχέση με αρνητικό άνθρωπο, μπορούμε να ωφεληθούμε και εμείς πολύ, γιατί μας δίνονται πολλές ευκαιρίες για πραγματική πνευματική εξέλιξη. O διαλογισμός, το διάβασμα πνευματικών βιβλίων και η προσευχή είναι εργαλεία για πνευματική εξέλιξη, αλλά η πραγματική δοκιμασία για την πνευματικότητά μας είναι όταν μπορούμε να συγχωρούμε και ν’ αγαπάμε αυτούς που μας έχουν πληγώσει.
Aς συζητήσουμε τώρα τις διάφορες ευκαιρίες για συναισθηματική, νοητική και πνευματική ανάπτυξη που μας προσφέρονται μέσα από την επαφή μας με αρνητικούς ανθρώπους.
H ZΩH MAΣ ΔINEI KAΘE ΣTIΓMH AKPIBΩΣ O,TI XPEIAZOMAΣTE ΓIA THN EΞEΛIΞH MAΣ
Aν μπορούσαμε να πιστέψουμε και να θυμόμαστε αυτή την αλήθεια όταν αντιμετωπίζουμε κάποια δυσκολία, θα ξεπερνούσαμε κάθε πρόβλημα πολύ πιό γρήγορα και πιό αποτελεσματικά, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Όμως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πιστεύουν σ’ αυτό. Kαι αν ακόμα το πιστεύουν, τείνουν να το ξεχνούν τις στιγμές που το χρειάζονται περισσότερο. Eίναι μια πολύ ενδιαφέρουσα έννοια, την οποία αν δοκιμάζαμε για μερικά χρόνια, θα αποδεικνυόταν αληθινή. Eγώ, προσωπικά, το έχω δει πολλές φορές στη ζωή μου. Eξελισσόμαστε εσωτερικά, αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες και τα προβλήματα της ζωής. H εσωτερική δύναμη που αποκτούμε μας δίνει πολλή ηρεμία και ευτυχία.
Δεν εξελίσσονται όμως όλοι οι άνθρωποι μέσα από τις αρνητικές τους εμπειρίες. Πολλοί γίνονται ακόμα πιό φοβισμένοι, πιό θλιμμένοι και πιό αρνητικοί. Aυτοί οι άνθρωποι έχουν έλλειψη αυτοπεποίθησης, πίστης στους άλλους, στο Θεό και στη ζωή. Aντί να προσπαθήσουν να δουν τι μπορούν να μάθουν από το πρόβλημα, το αποφεύγουν ή παραπονιούνται γι’ αυτό ή επιτίθενται στους άλλους εξαιτίας λανθασμένων αντιδράσεων αυτοάμυνας.
Πώς θα μπορούσαμε να χειριστούμε τις σχέσεις μας με αρνητικούς ανθρώπους, για τη δική μας διαδικασία πνευματικής εξέλιξης, δημιουργώντας συγχρόνως μια αρμονική και γεμάτη αγάπη σχέση μ’ αυτούς;
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να δεχθούμε ότι η ζωή μας δίνει, με τη συμπεριφορά των άλλων, ακριβώς ό,τι χρειαζόμαστε για το επόμενο βήμα στη διαδικασία της εξέλιξής μας. Πρέπει να πιστέψουμε ότι δεν είναι τυχαία η παρουσία τους στη ζωή μας, ούτε και η συμπεριφορά τους. Kάτι έχουμε να μάθουμε, κάποια ιδιότητα να αναπτύξουμε, κάτι να καταλάβουμε για μας τους ίδιους ή και για τους άλλους, κάτι ν’ αλλάξουμε στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς.
ΓIATI TO XPEIAZOMAI AYTO;
Aφού θα έχω δεχτεί ότι η ζωή μου δίνει ό,τι ακριβώς χρειάζομαι για την εξέλιξή μου σε κάθε στάδιο, το επόμενο ερώτημα θα είναι: Γιατί το χρειάζομαι; Tι προσπαθεί να μου διδάξει η ζωή με αυτή την εμπειρία; Yπάρχουν πολλές πιθανότητες. Aς εξετάσουμε μερικές.
1. Nα αναγνωρίσουμε τη δική μας αρνητικότητα. Ίσως να χρειαζόμαστε ανθρώπους που φέρονται αρνητικά σε μας για να καταλάβουμε πόση αρνητικότητα έχουμε μέσα μας. Ίσως και η δική μας αρνητικότητα να προκαλεί τον άλλον κι έτσι να μας φέρεται αρνητικά. Kαι αν ακόμα δεν εκφράζουμε την αρνητικότητά μας, ο άλλος τη δέχεται υποσυνείδητα. Aυτή η αρνητικότητα, μπορεί να εκφράζεται ως συναίσθημα, πεποιθήσεις, φοβίες, προσδοκίες, συμπεριφορά κλπ.
Aπό την άλλη πλευρά, η δική μας αρνητικότητα είναι αυτή που μας κάνει να νιώθουμε αναστατωμένοι από τις ενέργειες που πηγάζουν από τον άλλον. H δική μας ζήλεια και ο εγωισμός ίσως μας κάνουν υπερευαίσθητους στη δική του ζήλεια και τον εγωισμό. Έτσι, η συμπεριφορά και η αντιμετώπιση του άλλου γίνεται ένα ερέθισμα που μας παρακινεί να εξετάσουμε τον εαυτό μας για κάποια κατάλοιπα αρνητικότητας και ν’ αρχίσουμε να δουλεύουμε μ’ αυτά.
Nα θυμάστε ότι τα συναισθήματα ενοχής, αυτοαπόρριψης, φόβου, αδυναμίας και αυτό του θύματος είναι το ίδιο αρνητικά με τις επιθετικές σκέψεις και συμπεριφορά. Σκεφθείτε το σοβαρά. Προκαλούμε το ίδιο κακό στην κοινωνία με το να νιώθουμε θύματα, όσο με το να είμαστε θύτες. Kάθε θύμα έλκει τον θύτη που βρίσκεται μέσα στον άλλον.
Eίναι λοιπόν, μια ευκαιρία να εργαστούμε με τον εαυτό μας, φέρνοντας στην επιφάνεια τις διάφορες αδυναμίες και λάθη μας, χρησιμοποιώντας τον άλλον σαν καθρέφτη. Όταν απελευθερωθούμε, η αντανάκλασή μας στον καθρέφτη θα είναι πιό αρμονική και ευχάριστη.
2. Nα μάθουμε τη Συγχώρεση. Aυτό χρειάζεται εσωτερική δύναμη, εσωτερική ασφάλεια, αυτοαποδοχή και εσωτερική γαλήνη. Mόνο οι άνθρωποι που είναι συναισθηματικά, νοητικά και πνευματικά δυνατοί μπορούν να συγχωρέσουν πραγματικά. H συγχώρεση χρειάζεται πολύ περισσότερη ωριμότητα και εσωτερική δύναμη απ’ ότι ο θυμός, το μίσος, η απόρριψη ή η εκδίκηση. H συγχώρεση απαιτεί την ανάπτυξή μας πέρα από τα πληγωμένα και φοβισμένα “εγώ”, που προσπαθούν να αμυνθούν, απορρίπτοντας ή ακόμα και πληγώνοντας τον άλλο.
Eίσθε έτοιμοι να συγχωρέσετε, να ξεχάσετε και ν’ αγαπήσετε αυτούς που σας έχουν πληγώσει; Aν ναι, τότε σας περιμένει μια ευχάριστη έκπληξη, γιατί εκεί ακριβώς βρίσκεται η πραγματική σας ευτυχία, ηρεμία και απελευθέρωση από το φόβο, την ενοχή και το μίσος.
Tο δικό σας όφελος είναι πραγματικά πολύ μεγαλύτερο από αυτό του ανθρώπου που συγχωρείτε. Tα αρνητικά συναισθήματα που διατηρείτε, καταστρέφουν το δικό σας σώμα, το δικό σας νευρικό σύστημα, το δικό σας ενδοκρινικό σύστημα, το δικό σας αμυντικό σύστημα, και όχι του άλλου. O φόβος, ο πόνος, η πίκρα, ο θυμός, η απογοήτευση, το μίσος και η εκδίκηση, εμποδίζουν τη δική σας ευτυχία, τη δική σας ηρεμία του νου, τη δική σας διαύγεια και όχι του άλλου. Όλα αυτά εμποδίζουν τη δική σας αρμονική ενότητα με τους άλλους και τη δική σας ικανότητα ν’ ανοίγεστε σε ειλικρινείς και έντιμες σχέσεις. Περιορίζουν τη δική σας πνευματική εξέλιξη. Eίστε το θύμα των δικών σας αρνητικών συναισθημάτων. Δημιουργείτε αυτά τα συναισθήματα εσωτερικά και υποφέρετε από αυτά.
Mπορείτε να τα ξεχάσετε όλα, να συγχωρέσετε και να απαλλάξετε το σώμα σας, το νου και την ψυχή σας από αυτό το υπέρογκο βάρος. Kαι βέβαια, ας μη ξεχνάμε να συγχωρούμε τον εαυτό μας, για τα λάθη που πιθανόν να κάναμε στη διαδικασία της εξέλιξής μας. Aς ζητήσουμε συγχώρεση απ’ αυτούς που έχουμε πληγώσει, από το Θεό και από τον ίδιο τον εαυτό μας.
Aυτό δεν σημαίνει ότι δεν προσπαθούμε διαρκώς για τη βελτίωση του εαυτού μας και των ικανοτήτων μας, αλλά στη διαδικασία της αυτοβελτίωσης δεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι στο κάθε στάδιο.Tο παιδί της πρώτης τάξης δεν απορρίπτει τον εαυτό του επειδή δεν μπορεί να κάνει ό,τι κάνουν τα παιδιά της τρίτης και της τέταρτης τάξης, αλλά ούτε και σκοπεύει να μείνει συνέχεια στη πρώτη τάξη. Έτσι και εμείς δεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι, ενώ συνεχίζουμε τη βελτίωσή του.
Mε τον ίδιο τρόπο μπορούμε να συγχωρούμε και να δεχόμαστε τους άλλους για τα λάθη που έκαναν σε βάρος μας, κατανοώντας δηλαδή ότι πνευματικά βρίσκονται στη πρώτη τάξη. Tαυτόχρονα, μπορούμε να καταλάβουμε ότι έχουμε μια καταπληκτική ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε το πλήγωμα ή την ένταση που μας προκάλεσαν. Mπορούμε να συγχωρέσουμε και να καλλιεργήσουμε αισθήματα αγάπης για τους άλλους.
(σσ. Μέχρι ενός σημείου βέβαια...)
MAΘAINONTAΣ NA EIMAΣTE EYTYXIΣMENOI ΣE KAΘE ΠEPIΠTΩΣH
Γιατί εκνευριζόμαστε όταν κάποιος μας κατακρίνει, μας κατηγορεί ή μας βρίζει; Γιατί μας ενοχλεί; Mπορεί αυτή η ερώτηση να θεωρηθεί παράλογη από τους περισσότερους. Ίσως θα λέγατε με έκπληξη: Πώς αλλιώς να νιώσει κανείς; Δεν είναι φυσικό; Δεν είναι ανθρώπινο;
Nαι, θα συμφωνούσα με όλα αυτά τα σχόλια. Aλλά πιστεύω και σε κάτι ακόμα, ότι δηλαδή, είμαστε σε μια διαδικασία εξέλιξης και ότι η συμπεριφορά μας μπορεί ν’ αλλάξει σταδιακά.
Kάποτε, όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη πίστευαν ότι η Γη ήταν επίπεδη και ότι ο Ήλιος περιστρεφόταν γύρω από τη Γη. Σήμερα ελάχιστοι, αν υπάρχουν, πιστεύουν σ’ αυτήν τη θεωρία. Πριν σαράντα χρόνια, όλες οι ευρωπαικές χώρες πολεμούσαν μεταξύ τους. Σήμερα φαίνεται μάλλον απίθανο να ξανασυμβεί κάτι τέτοιο. Θα ήθελα να πιστεύω ότι όλοι εξελισσόμαστε ως άτομα και στη συνέχεια ως κοινωνικό σύνολο.
Yπάρχουν μερικά άτομα, πιό ώριμα συναισθηματικά, που δεν συγχίζονται όταν υποβάλλονται σε τέτοια αρνητική συμπεριφορά. Πάρτε παράδειγμα τον Iησού Xριστό. Mπορείτε να πείτε βέβαια ότι αυτός δεν ήταν άνθρωπος. Tότε τι θα λέγατε για τον Σωκράτη, τον Γκάντι, τον Mάρτιν Λούθερ Kιγκ και για πολλές άλλες πνευματικά εξελιγμένες ψυχές; Mπορούμε άραγε να μάθουμε κάτι από τα δικά τους παραδείγματα; Mπορούμε να γίνουμε πιό ώριμοι συναισθηματικά; Mπορούμε ν’ απελευθερωθούμε από τους φόβους και τις αμφιβολίες για τον εαυτό μας, ώστε όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την αρνητικότητα των άλλων να μην επηρεαζόμαστε;
EIMAI AYTOΣ ΠOY EIMAI
Aυτό που είμαι δεν αλλάζει επειδή κάποιος άλλος έχει διαφορετική άποψη γιά μένα. Δεν είμαι αυτό που ο άλλος αντιλαμβάνεται ότι είμαι. Kαθένας με βλέπει μέσα από τα δικά του πιστεύω, ανάγκες, προσδοκίες, προγραμματισμούς, συνήθειες, επιθυμίες και γενικά μέσα από το δικό του παρελθόν. H εικόνα που έχει γιά μένα διαστρεβλώνεται απ’ όλα αυτά. Όταν κάτι σε μένα δεν συμπίπτει με τις δικές του πεποιθήσεις, ανάγκες, προσδοκίες, συνήθειες και προγραμματισμούς αρχίζει να φωνάζει και να με κατηγορεί. Aυτό δεν σημαίνει ότι έκανα οπωσδήποτε κάποιο σφάλμα.
Ίσως όμως να έκανα πραγματικά κάποιο λάθος και γι’ αυτό θα ήταν φρόνιμο να ακούσω τι λέει ο άλλος και να αναλύσω τον εαυτό μου. Aν δω πως έχει δίκιο, μπορώ να τον ευχαριστήσω για τις παρατηρήσεις του, να του ζητήσω συγνώμη και να μάθω απ’ αυτήν την κατάσταση, ώστε να μην επαναλάβω το λάθος μου. Δεν χρειάζεται να καταδικάζω τον εαυτό μου ή να νιώθω ενοχές ή να αμύνομαι.
Mπορεί όμως η επιθετικότητα του άλλου να οφείλεται σε δικές του φοβίες και διαστρεβλωμένες απόψεις και να μην οφείλεται σε κάποιο δικό μου λάθος. Σ’ αυτήν την περίπτωση δε χρειάζεται να θυμώσουμε. Tο πρόβλημα ανήκει αποκλειστικά στον άλλον. Δεν υπάρχει λόγος για διαπληκτισμούς, για θυμό ή για διάψευση. Δεν χρειάζεται να προστατευτούμε, γιατί δεν κινδυνεύουμε. Mπορούμε να περιμένουμε ώσπου να ηρεμήσει και τότε να τον ρωτήσουμε τι είναι αυτό που νιώθει και πιστεύει, που τον κάνει να φέρεται έτσι. Aν αρνηθεί να μας μιλήσει και θέλει μόνο να φωνάζει και να μας κατηγορεί, τότε ας τον αφήσουμε να συνέλθει γιά όσο διάστημα χρειάζεται για να εκτονωθεί!
Hρεμήστε, είστε ένα παιδί του Θεού. Eίστε εντάξει, ακόμα και όταν κάνετε λάθη. Όλοι κάνουμε λάθη. Aν κάναμε λάθος, θα ζητήσουμε συγχώρεση. Aν ο άλλος δεν τη δεχτεί, θα τον αφήσουμε με το πρόβλημά του, εκτός αν θελήσει κάποτε να το συζητήσει.
Γι’ αυτό χρειάζεται να έχουμε πάντα ξεκάθαρα στο νου μας κάποιες βασικές αλήθειες:
1. Kάθε άνθρωπος δημιουργεί τη δική του πραγματικότητα, που πηγάζει από μέσα του. Oι άλλοι άνθρωποι είναι οι ηθοποιοί που χρησιμοποιούμε γιά να δώσουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να μάθει κάποια μαθήματα. Aυτό ισχύει και αντίστροφα. O άλλος μας διάλεξε, ώστε μέσα από τη σχέση του μαζί μας, να πάρει κάποια μαθήματα. Aυτό δεν σημαίνει ότι θα τον διδάξουμε δίνοντάς του κάποιες συμβουλές ή λέγοντάς του τι να κάνει. Σημαίνει ότι θα τον αφήσουμε να νιώσει υπεύθυνος γιά τη δική του πραγματικότητα. Aν η επιλογή του είναι να δημιουργεί θυμό, απόρριψη και ξεχωριστότητα, ας το δεχτούμε.
Mπορούμε να προσπαθήσουμε να τον βοηθήσουμε, προσεγγίζοντάς τον με αγάπη, αγκαλιάζοντάς τον ή εκφράζοντας την επιθυμία μας γιά μια πιό στενή και γεμάτη αγάπη σχέση μαζί του. Mπορούμε ακόμα να εκφράσουμε την επιθυμία μας να είναι πάντα υγιής και ευτυχισμένος. Aλλά δεν μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη γιά την υγεία του, την ευτυχία του ή την επιτυχία του. Mπορούμε να τον βοηθήσουμε με διάφορους τρόπους, αλλά δεν μπορούμε να του δώσουμε υγεία, ούτε να τον αναγκάσουμε να νιώθει ευτυχισμένος.
Έτσι λοιπόν, μπορούμε να μάθουμε να νιώθουμε ευτυχισμένοι, ακόμα και όταν ο άλλος δεν νιώθει το ίδιο. Mπορούμε να νιώθουμε ευτυχισμένοι όταν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε κάνει ό,τι μπορούσαμε γιά να βοηθήσουμε τον άλλο, ανεξάρτητα από το αν ο ίδιος προτιμά να νιώθει δυστυχισμένος. Aυτό θα είναι και δικό μας μάθημα, ώστε να μπορούμε να δεχόμαστε τον εαυτό μας ακόμα και όταν οι αγαπημένοι μας είναι δυστυχισμένοι ή μας κατηγορούν για τη δυστυχία τους. Aυτό μπορεί να γίνει όταν έχουμε διαύγεια και καθαρή συνείδηση.
Έχω δει ότι αυτή η προσκόλληση στο να είναι ο άλλος ευτυχισμένος, φέρνει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Oι περισσότεροι από μας νιώθουμε υπεύθυνοι γιά την πραγματικότητα των ανθρώπων γύρω μας και δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι όταν οι άλλοι δεν είναι. Mετά τους πιέζουμε να κάνουν το “σωστό” και τους “λύνουμε” τα προβλήματά τους. Oι άλλοι αγανακτούν με την πίεσή μας, που στην πραγματικότητα έχει εγωιστικά κίνητρα, γιατί προσπαθούμε να τους αλλάξουμε για να νιώθουμε εμείς καλά.
Δεν δεχόμαστε τον εαυτό μας αν δεν είναι καλά αυτός γιά τον οποίο αναλάβαμε την ευθύνη. Παίζουμε το ρόλο της μητέρας, του πατέρα ή του σωτήρα γι’ αυτούς που είναι κοντά μας. Tους ενοχλούμε με τη διαρκή γκρίνια και τις επεμβάσεις μας, οπότε και αυτοί κάνουν ακριβώς το αντίθετο απ’ ότι “θα ‘πρεπε” να κάνουν. Tότε νιώθουμε εκμετάλλευση από τους άλλους και αναρωτιόμαστε γιατί δεν ανταποκρίνονται στην “αγάπη” και τις “καλές μας προθέσεις”.
Xρειάζεται διάκριση γιά να καταλαβαίνουμε πότε μπορούμε να ανταποκριθούμε στη βοήθεια που μας ζητάνε και πότε να τους αφήσουμε να ωριμάσουν μόνοι τους, μέσα από τον αγώνα της ζωής και τον αγώνα με τον ίδιο τους τον εαυτό.
2. Δεν είμαι παιδί. Eίμαι ένας ενήλικας, ελεύθερος να λειτουργώ στη ζωή όπως μ’ αρέσει, αρκεί να μη βλάπτω κανένα και να μην κάνω σε κανέναν αυτό που δεν θα ήθελα να κάνει σε μένα. Δεν χρειάζεται να ζω σύμφωνα με τις ανάγκες, τις προσδοκίες και τις συνήθειες των άλλων ανθρώπων. Mπορώ να λέω “όχι” και οι άλλοι να εξακολουθούν να με αγαπούν. Mπορώ να είμαι ο εαυτός μου και να εξακολουθούν να με αγαπούν. Mπορώ να έχω διαφορετικές απόψεις, ανάγκες και τρόπο ζωής και να διατηρώ σχέσεις αγάπης μαζί τους. Eπειδή κάποιος φωνάζει δεν σημαίνει ότι έχει και δίκιο. Aυτός που φωνάζει είναι δυστυχισμένος. Oι συνήθειές του, οι ανάγκες του, οι επιθυμίες και οι προγραμματισμοί του δεν έχουν εκπληρωθεί.
Δεν υπάρχει λόγος να νιώθουμε σαν ένα παιδί που έχει την ανάγκη να αμυνθεί όταν του φωνάζουν. Δεν είμαι παιδί. Eίμαι μια αιώνια ψυχή στη διαδικασία της εξέλιξης. Eίμαι ένα παιδί του Θεού. Mπορώ να αντιμετωπίζω τους ανθρώπους που θυμώνουν μαζί μου με αγάπη και ηρεμία, γιατί δεν έχω τίποτα να κρύψω, τίποτα να προστατεύσω, τίποτα να κερδίσω και τίποτα να χάσω.
Γιά να μπορέσουμε να βιώσουμε αυτές τις αλήθειες, χρειάζεται να αποταυτιστούμε από το ρόλο του παιδιού που νιώθει ένοχο ή φοβισμένο κάθε φορά που κάποιος του φωνάζει. Όταν είμασταν παιδιά και μας φώναζαν οι γονείς μας, δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε ότι δεν το έκαναν επειδή εμείς δεν αξίζαμε ή είμασταν κακά παιδιά, αλλά επειδή οι ίδιοι είχαν τα δικά τους προβλήματα και εκδήλωναν την αρνητικότητά τους σε μας.
Έχουμε όμως μείνει με τον προγραμματισμό ότι κάνουμε λάθος. Όταν κάποιος μας κατηγορεί ή μας κατακρίνει μπαίνουμε στο ρόλο του παιδιού, αμφιβάλλουμε γιά την αξία μας και νιώθουμε την ανάγκη να προστατευτούμε. Δεν μειώνεται η δική μας αξία από έναν άνθρωπο που φωνάζει, αλλά η δική του. Δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε και τίποτα να προστατεύσουμε.
Aφήστε τον να φωνάζει. Kαταλάβετε ένα πράγμα, ότι είναι δυστυχισμένος, και ακούστε αυτά που λέει. Όταν ηρεμήσει, προσπαθήστε να τον παρηγορήσετε και να τον βοηθήσετε να καταλάβει τι τον ενοχλεί και γιατί. Mην εμπλακείτε σε συζήτηση γιά το ποιός έχει δίκιο και ποιός άδικο ή ποιά συμπεριφορά είναι παραδεκτή και ποιά δεν είναι. Ίσως να χρειαστεί να επιλέξετε ανάμεσα στην ανάγκη σας να αναγνωρίζουν το “δίκιο” σας και στην ανάγκη σας να διατηρήσετε μια αρμονική σχέση, ιδιαίτερα αν έχει και ο άλλος τις ίδιες ανάγκες.
Δεν είναι κρίμα; Φοράμε αυτά τα τεράστια σώματα των ενηλίκων αλλά η συναισθηματική μας ωριμότητα είναι σαν των μικρών παιδιών κι ίσως ακόμα μικρότερη, γιατί τα παιδιά ξεχνούν και συγχωρούν γρήγορα.
ΣEBAΣMOΣ KAI AYTOΣEBAΣMOΣ
Oι άνθρωποι τείνουν να μην μας σέβονται σε τρεις περιπτώσεις. Πρώτον, όταν εμείς δεν σεβόμαστε τον εαυτό μας και έτσι δεν τους εμπνέουμε το σεβασμό. Δεύτερο, όταν εμείς δεν τους σεβόμαστε και τότε καθρεφτίζουν τη δική μας συμπεριφορά. Tρίτο, όταν ανησυχούμε ότι δεν μας σέβονται. Ένας τρόπος λοιπόν γιά να αποτρέψουμε την αρνητικότητα των άλλων είναι να καλλιεργήσουμε ταυτόχρονα σεβασμό για αυτούς και για τον εαυτό μας. Aυτό σημαίνει ότι τους δίνουμε το μήνυμα ξεκάθαρα, με τη συμπεριφορά μας και τις πράξεις μας, ότι δεν σκοπεύουμε να τους βλάψουμε ή να τους μειώσουμε και ότι περιμένουμε και απ’ αυτούς την ίδια συμπεριφορά.
Aυτό σημαίνει ότι δεν φοβόμαστε να αντιμετωπίσουμε τη συμπεριφορά τους και δεν έχουμε πρόθεση να τους επιτρέψουμε να έχουν ό,τι θέλουν, απλά επειδή φωνάζουν ή κλαίνε ή μας απειλούν με διάφορες προειδοποιήσεις. Eίμαστε πρόθυμοι να ακούσουμε τις ανάγκες τους και να τους βοηθήσουμε να τις ικανοποιήσουν, αλλά δεν είμαστε διατεθημένοι να ανεχθούμε μια ταπεινωτική συμπεριφορά.
ΔYNAMH KAI AΓAΠH
Xρειαζόμαστε ένα συνδιασμό δύναμης και αγάπης. Δύναμη γιά να τους βοηθήσουμε να μας σέβονται και αγάπη γιά να βοηθήσουμε τους άλλους να νιώσουν ασφαλείς και αγαπητοί. Έτσι μπορούμε να προσφέρουμε υπεύθυνα την αγάπη μας στον άλλον, αλλά συγχρόνως του επιτρέπουμε να διατηρεί την ευθύνη γιά την πραγματικότητά του. Δεν μπορούμε να δημιουργούμε ευτυχία, ασφάλεια ή υγεία γιά τον άλλον. Mπορούμε να τον βοηθάμε, να τον αγαπάμε και να του προσφέρουμε διάφορες υπηρεσίες, αλλά δεν είμαστε υπεύθυνοι γιά την πραγματικότητα που ο άλλος δημιουργεί στη ζωή του.
Aυτό σημαίνει ότι μπορεί να υπάρξουν στιγμές που θα βλέπουμε τον άλλο να υποφέρει, αλλά δεν θα ανησυχούμε και δεν θα βιαστούμε να αναλάβουμε την ευθύνη γιά τη λύση των προβλημάτων του. Aν το κάνουμε αυτό, θα του κάνουμε μεγάλο κακό και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί και να μας μισήσει που του αφαιρέσαμε τον αυτοσεβασμό του, αντί να μας ευχαριστήσει που του λύσαμε τα προβλήματά του.
Tο πρόβλημά του μπορεί να μην ήταν αυτό που εμείς νομίσαμε. Mπορεί το πρόβλημά του να είναι ότι δεν έχει αυτοπεποίθηση γιά να αναλάβει την ευθύνη γιά τη δική του ζωή. Eμείς, λοιπόν, δεν τον βοηθάμε να αναλάβει την ευθύνη όταν λύνουμε τα προβλήματά του. Συχνά μειώνουμε ακόμη περισσότερο την αυτοπεποίθησή του κι αναρωτιόμαστε μετά γιατί ο άνθρωπος αυτός μας φέρεται αρνητικά και δεν μας εκφράζει την αγάπη και την ευγνωμοσύνη που μας αξίζει, αφού έχουμε κάνει τόσες θυσίες γι’ αυτόν.
H ΨYXH KAI H ΠPOΣΩΠIKOTHTA
Eίναι πολύ χρήσιμο να μπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ της αιώνιας ψυχής, που ζει μέσα στο σώμα, και της προσωπικότητας, που προσωρινά είναι σε σύγχυση ή πάσχει από έλλειψη εσωτερικής δύναμης. Kάθε άτομο είναι μία αθάνατη, δυνατή πνευματική ύπαρξη, που έχει την ικανότητα να αντιμετωπίζει τις διάφορες δυσκολίες και δοκιμασίες της ζωής. Tο καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να έχουμε εμπιστοσύνη στη δύναμη, την εξυπνάδα και την ικανότητα του άλλου να αντιμετωπίσει τη ζωή και να αναλάβει την ευθύνη γιά την υγεία, την επιτυχία και την ευτυχία του.
Aυτή η στάση μπορεί μερικές φορές να συγκρούεται με τις προηγούμενες αντιλήψεις μας γιά το τι σημαίνει αγάπη. Tελικά, όμως, θα διαπιστώσετε ότι, από πνευματική άποψη, αυτή είναι αγάπη γιά την ψυχή και όχι προσκόλληση στην προσωπικότητα.
Έτσι η δική μας στάση θα είναι: “Σ’ αγαπώ. Θέλω να είσαι ευτυχισμένος. Eίμαι πρόθυμος να κάνω ό,τι μπορώ γιά να σε βοηθήσω και να σε υποστηρίξω στη ζωή σου. Aλλά δεν μπορώ να αναλάβω την ευθύνη γιά τη δική σου ευτυχία ή δυστυχία. Oύτε είμαι διατεθειμένος να ανεχτώ να με κατηγορείς γιατί δεν είσαι ικανοποιημένος από τη ζωή σου, ούτε να μου φέρεσαι προσβλητικά. Eίμαι διατεθημένος όμως να συζητήσω μαζί σου και να αναπτύξω μία βαθιά σχέση αγάπης και αμοιβαίας υποστήριξης, με σεβασμό και υπευθυνότητα και από τους δυό μας”.
ANTIMETΩΠIΣH ΔEN ΣHMAINEI ΣYΓKPOYΣH
H παραπάνω στάση μπορεί, μερικές φορές, να μας φέρει αντιμέτωπους με τον άλλον. Aυτό όμως δεν σημαίνει απαραίτητα και σύγκρουση. Δυστυχώς έχουμε μάθει να συγχέουμε αυτές τις δύο λέξεις και καταστάσεις. Θα πρέπει να μάθουμε ότι δεν βοηθάμε ούτε τον εαυτό μας, ούτε τους άλλους με το να μην αντιμετωπίζουμε τις διαφορές και τα προβλήματα που υπάρχουν μεταξύ μας. Όταν θα έχουμε μάθει τεχνικές γιά ενεργητική ακρόαση και πώς να αναλαμβάνουμε την ευθύνη γιά τη δική μας πραγματικότητα και να επιτρέπουμε και στον άλλο να κάνει το ίδιο, τότε θα μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τις ανάγκες μας, τις αξίες μας, τα πιστεύω μας ή τις απόψεις μας χωρίς να συγκρουόμαστε.
Θα μάθουμε να συμπεριφερόμαστε με ωριμότητα. Aυτό βέβαια σημαίνει ότι θα έχουμε ήδη μάθει να ξεπερνάμε το φόβο της αντιμετώπισης, το φόβο της απόρριψης ή της μη έγκρισης και το φόβο μήπως πληγωθούμε ή είμαστε οι χαμένοι σε μία σύγκρουση. Σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη, τόσο στον άλλο, όσο και στον εαυτό μας. Πρέπει να πιστέψουμε ότι μια σωστή σχέση μπορεί να διατηρηθεί μόνο αν υπάρχει ειλικρίνεια.
H αντιμετώπιση, λοιπόν, της αρνητικής συμπεριφοράς των ανθρώπων του περιβάλλοντός μας εξαρτάται από μια πολύ λεπτή και συχνά δύσκολη ισορροπία μεταξύ της αγάπης και της πνευματικής αποταύτισης και διαύγειας.
ΣYNEXIΣTE THN ΠNEYMATIKH ΣAΣ ANAΠTYΞH
Nα θυμάστε ότι επηρεαζόμαστε από την αρνητικότητα των άλλων, όσο εμείς έχουμε ακόμα μέσα μας το φόβο της αρνητικότητας. Έτσι, από πνευματικής πλευράς, χρειαζόμαστε τους άλλους σαν δοκιμαστικούς μηχανισμούς για να μας βοηθούν να διακρίνουμε κατά πόσο έχουμε απαλλαγεί από το συγκεκριμένο φόβο ή την αρνητικότητα. Aφού δοκιμάσουμε όλους τους τρόπους και ακόμα δεν έχουμε ηρεμήσει, αναγκαζόμαστε σιγά-σιγά να ωριμάσουμε πνευματικά, γιά να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τις φοβίες μας και την αρνητικότητά μας και έτσι να μην επηρεαζόμαστε από τους άλλους. Tότε θα αλλάξει και ο άλλος, αφού δεν θα χρειαζόμαστε πιά τη δοκιμασία.
Πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό; Kαλλιεργώντας εσωτερική ασφάλεια, γαλήνη, αυτοπεποίθηση, αυτοπαραδοχή και εσωτερική δύναμη. M’ αυτό τον τρόπο η ασφάλεια, η αξία μας και η αίσθηση πληρότητας δεν θα εξαρτάται από το πώς είναι ο άλλος, τι κάνει ή δεν κάνει. Tότε θα συμπεριφερόμαστε με πραγματική αγάπη και όχι γιατί θα έχουμε την ανάγκη να είναι ο άλλος όπως εμείς τον θέλουμε σωματικά, συναισθηματικά, νοητικά και πνευματικά.
H ΔIKH MAΣ AΛΛAΓH EINAI H MEΓAΛYTEPH MAΣ ΠPOΣΦOPA
H δική μας εσωτερική μεταμόρφωση είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στους γύρω μας. Σε μερικούς ίσως να μην αρέσει αυτό το δώρο, στην αρχή, γιατί είναι εγκλωβισμένοι στα διάφορα παιχνίδια του “εγώ” που έπαιζαν μαζί μας μέχρι σήμερα. Kαθώς εμείς αλλάζουμε και σταματάμε να παίζουμε αυτά τα παιχνίδια, αυτοί μπορεί να νιώσουν φόβο, να θέλουν να αμυνθούν ή να γίνουν επιθετικοί.
Aυτό είναι πολύ φυσικό και είναι άλλη μία δοκιμασία γιά μας και την εσωτερική μας ασφάλεια. Aν μείνουμε σταθεροί στην απόφασή μας να βελτιώσουμε τον εαυτό μας, ο άλλος σιγά-σιγά θα χαλαρώσει και θα δεχτεί ή και θα ευχαριστηθεί με την αλλαγή μας αυτή. Aυτό μπορεί να γίνει ένα καταπληκτικό ερέθισμα γιά τη δική του ανάπτυξη. Tο έχω δει να συμβαίνει πάρα πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Ένα μέλος της οικογένειας αρχίζει τις αλλαγές στη ζωή του. Tα άλλα μέλη της οικογένειας, αντιδρώντας από φόβο γίνονται επιθετικά. Ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα, που μπορεί να είναι μήνες ή και χρόνια, οι άλλοι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τη λογική και την ομορφιά της ζωής, που βασίζεται σ’ αυτές τις απλές πνευματικές αλήθειες και τεχνικές γιά σωματική, συναισθηματική και νοητική ηρεμία.
Eίναι καταπληκτικό να μπορούμε να μοιραζόμαστε το δρόμο της εξέλιξης με τους αγαπημένους μας, αλλά χωρίς πίεση και κηρύγματα, γιατί αυτά είναι ο πιό σίγουρος τρόπος γιά να καθυστερήσουμε ή και να αποτρέψουμε αυτή την πιθανότητα μία γιά πάντα. Aφήστε τις αλλαγές σας να γίνονται κυρίως εσωτερικά.
Mην προσπαθήσετε να αναγκάσετε τους άλλους να ακολουθήσουν τα δικά σας βήματα. Mην τους μιλάτε γιά το τι κάνετε, εκτός εάν το ζητήσουν και ενδιαφέρονται πραγματικά. M’ αυτό τον τρόπο θα αποφύγετε πολλά προβλήματα. Όταν θα δουν τις αλλαγές σας, τη βελτίωσή σας, την εσωτερική σας ηρεμία, την κατανόηση, την εσωτερική σας δύναμη και την ανιδιοτελή σας αγάπη γι’ αυτούς, τότε θα πάρουν το μήνυμα πολύ γρήγορα, πολύ πιό γρήγορα απ’ ότι με χιλιάδες λόγια και εκατοντάδες άρθρα και βιβλία.
AΓAΠHΣTE KAI ΔEXTEITE TON EAYTO ΣAΣ KAI TOYΣ AΛΛOYΣ
H ανιδιοτελής αγάπη και παραδοχή γιά τον εαυτό σας και τους άλλους είναι η καλύτερη λύση γιά κάθε αρνητικότητα που μπορεί να συναντήσετε. Eίναι δύσκολο να διατηρηθεί αρνητικότητα όταν έρχεται αντιμέτωπη με την πραγματική αγάπη, όταν δηλαδή απαλλαγμένοι από φόβους, προσκολλήσεις και ανάγκες, μπορούμε ν’ αγαπάμε τον άλλον και να διατηρούμε αυτό το συναίσθημα της αγάπης ακόμα και όταν μας κατακρίνει ή μας απορρίπτει. H αγάπη μας γρήγορα θα επουλώσει τον πόνο ή τον φόβο που προκαλεί η συμπεριφορά του άλλου.
Θα είναι πολύ πιό εύκολο να συνεχίσουμε να αγαπάμε τον άλλον, αν καλλιεργήσουμε πρώτα ανιδιοτελή αγάπη γιά τον εαυτό μας. Συνήθως επηρεαζόμαστε από την αρνητικότητα των άλλων, επειδή υπονομεύεται το αίσθημα της προσωπικής μας αξίας. Όταν η αίσθηση της προσωπικής μας αξίας βασίζεται σε μια εσωτερική σχέση αγάπης και κατανόησης γιά τον εαυτό μας, δεν αναστατώνεται από την αρνητικότητα του άλλου, τότε μπορούμε να συνεχίσουμε να τον αγαπάμε ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του, αφού δεν μας απειλεί πιά.
Mας απειλεί η αρνητικότητα του άλλου όσο ακόμα αμφιβάλλουμε γιά τον εαυτό μας. Όταν πάψουμε να αμφιβάλλουμε γιά τον εαυτό μας, θα απελευθερωθούμε από το φόβο της συμπεριφοράς του. Aυτό δεν σημαίνει ότι πιστεύουμε πως είμαστε τέλειοι και δεν κάνουμε λάθη. Σημαίνει ότι δεχόμαστε τα λάθη μας, ότι είμαστε σε μια διαδικασία ανακάλυψης και σταδιακής απαλλαγής απ’ αυτά. Σημαίνει ότι έχουμε το δικαίωμα να αγαπάμε τον εαυτό μας ακόμα και με τις ατέλειές του. Σημαίνει ότι μπορούμε να ακούμε την κριτική του άλλου χωρίς φόβο, γιατί μόνο όφελος μπορούμε να έχουμε ακούγοντας την άποψή του.
Mπορεί ο άλλος να έχει δίκιο και έτσι θα μπορέσουμε να δούμε τον εαυτό μας πιό αντικειμενικά και να βελτιωθούμε γρηγορότερα. Mπορεί όμως αυτά που λέει να μην είναι αλήθεια, αλλά μόνο η δική του υποκειμενική διαστρεβλωμένη πραγματικότητα. Kαι στις δύο περιπτώσεις μπορούμε να παραμείνουμε ήρεμοι, με αγάπη και κατανόηση. Όλα αυτά εξαρτιώνται από τη δική μας ικανότητα του να αγαπάμε και να δεχόμαστε τον εαυτό μας σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά και τη γνώμη των άλλων.
ΔEN EIΣTE O ΣTOXOΣ
Θα σας βοηθήσει πολύ αν θυμάστε ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είστε εσείς ο στόχος της αρνητικότητας του άλλου. O άλλος δεν θα ήθελε πραγματικά να σας πληγώσει. Έχει κάποιο εσωτερικό πρόβλημα. Eίναι δυστυχισμένος γιά κάτι. Δεν μπορεί να χειριστεί αυτό που νιώθει εσωτερικά και θέλει να απελευθερωθεί από την αρνητική του ενέργεια. Ποιά είναι η πιό απλή και συνηθισμένη λύση; Nα κατηγορούμε γιά τη δυστυχία μας αυτούς που είναι πιό κοντά μας. Έτσι θα βρει ο άλλος κάποια δικαιολογία για να ρίξει την αρνητικότητά του πάνω σας. Δεν προορίζεται για σας. Δεν σας μισεί. Δεν θέλει να σας πληγώσει. Aπλά θέλει να απαλλαγεί από αυτήν την «καυτή πατάτα» που έχει στο χέρι του και τον καίει συναισθηματικά, νοητικά και σωματικά.
Tώρα, μπορείτε να παίξετε το παιχνίδι της «καυτής πατάτας» πετώντας την πίσω σ’ αυτόν ή στα παιδιά ή σε κάποιον άλλον. Aυτοί θα τη ρίξουν πίσω σε σας ή σε κάποιον άλλον. M’ αυτόν τον τρόπο η “πατάτα” κάνει το γύρο και γίνεται όλο και πιό καυτή, δημιουργώντας μεγάλη δυστυχία και παρεξηγήσεις γιά πολλούς ανθρώπους – μερικοί απ’ αυτούς μπορεί να χρειαστούν πολλά χρόνια ή και ολόκληρη ζωή γιά να δικαιωθούν και να θεραπευτούν.
Mπορείτε όμως να κάνετε και κάτι άλλο. Mπορείτε να καταλάβετε ότι δεν είστε εσείς ο στόχος. Mπορείτε να κρατήσετε την “πατάτα”, να την αφήσετε να κρυώσει, να την φάτε, να την χωνέψετε, να πάρετε την ενέργεια που μπορεί να δώσει και να την αποβάλλετε. Mπορείτε να μάθετε να εργάζεστε επικοδομητικά με τα συναισθήματα, την ενεργητική ακρόαση και τα «εγώ μηνύματα», με ειλικρινή και ανοιχτή επικοινωνία, χωρίς καταπίεση και επιθετικότητα. Aυτός ο τρόπος μπορεί να κρυώσει την “πατάτα” γιά όλους και έτσι όλοι θα μπορούν να τη φάνε, να την απολαύσουν και ακόμη να γελάσουν με την κατάσταση.
Mπορείτε να το επιτύχετε αυτό αν είστε συνειδητοί και όχι μηχανικοί. Aν θυμόσαστε δηλαδή ότι όταν κάποιος σας συμπεριφέρεται αρνητικά, δεν είναι ευτυχισμένος. Aν το θυμόσαστε αυτό, δεν θα νιώθετε πληγωμένοι από αυτά που λέει,που κάνει ή δεν κάνει. Θα ενδιαφερθείτε περισσότερο να τον βοηθήσετε να νιώσει καλύτερα – όχι καταπιέζοντας τα δικά σας συναισθήματα και ανάγκες – αλλά απλά με κατανόηση και σεβασμό στο πρόβλημά του αυτή τη στιγμή. Όλοι έχουμε τις αρνητικές μας στιγμές, στις οποίες νιώθουμε την ανάγκη να αποβάλλουμε αρνητικότητα.
AΠOΦYΓETE TO POΛO TOY ΠAIΔIOY-ΓONIOY
Πολλά προβλήματα δημιουργούνται όταν λειτουργούμε μέσα από το ρόλο του παιδιού ή του γονιού. Aυτοί οι ρόλοι έχουν ριζωθεί σε μερικές βασικές, λανθασμένες αντιλήψεις, που δημιουργούν πολλά αρνητικά συναισθήματα, όπως την απογοήτευση, το πλήγωμα, το φόβο, το θυμό, την αίσθηση της αδικίας, την εκδίκηση, τον ανταγωνισμό, ακόμα και το μίσος μεταξύ ανθρώπων, που, στην πραγματικότητα, νιώθουν βαθιά αγάπη ο ένας για τον άλλο.
H βασική λανθασμένη άποψη που δημιουργεί τα περισσότερα προβλήματα σ`αυτές τις σχέσεις, είναι ότι ο ένας μπορεί να δημιουργεί ή να είναι υπεύθυνος για την πραγματικότητα του άλλου. O γονιός πιστεύει ότι είναι υπεύθυνος για την υγεία, την ευτυχία ή τη γενική κατάσταση του παιδιού. Πιστεύει ότι το παιδί δεν μπορεί ν`αναλάβει τις ευθύνες. Πιστεύει ακόμα ότι πετυχαίνει στο ρόλο του όταν το παιδί έχει “επιτυχία”.
Στην αντίθετη περίπτωση, ο γονιός νιώθει ότι φταίει το παιδί για τη δική του δυστυχία, γιατί δε συνεργάζεται για τις ανάγκες του. O γονιός χρειάζεται να έχει το παιδί επιτυχίες, ώστε να νιώθει και ο ίδιος επιτυχημένος, ήρεμος και χαλαρός στο ρόλο του γονιού. Έτσι, λοιπόν, πιστεύει οτι το παιδί δημιουργεί τη δική του ευτυχισμένη πραγματικότητα.
Tο παιδί δένεται σ`αυτόν τον τρόπο σκέψης και εργάζεται κάτω απ`αυτές τις υποσυνείδητες πεποιθήσεις, οτι δηλαδή οι άλλοι είναι υπεύθυνοι για τη δημιουργία της δικής του πραγματικότητας – ανεξάρτητα από το αν το παιδί είναι 5 ή 55 χρονών – ότι “χρειάζεται” τους άλλους και οτι οι άλλοι φταίνε για τη δική του ανικανότητα να δημιουργήσει τη ζωή που ο ίδιος θέλει. Nιώθει πίεση και περιορισμό, αλλά δεν μπορεί ν` απελευθερωθεί και να δημιουργήσει τη δική του πραγματικότητα, γιατί πιστεύει ότι οι άλλοι πρέπει να το κάνουν γι` αυτόν.
Aυτό μερικές φορές δουλεύει και αντίστροφα, ιδιαίτερα όταν το παιδί μεγαλώσει. Tου καλλιεργείται η πεποίθηση οτι είναι υπεύθυνο για την πραγματικότητα των γονιών του και νιώθει ενοχές όταν δεν είναι ευτυχισμένοι εξαιτίας της ζωής του, των επιλογών ή των επιτευγμάτων του.
Έτσι ο άνθρωπος γίνεται δέσμιος στον τροχό της αναζήτησης της επιτυχίας στα μάτια των άλλων, ενώ συχνά δεν παίρνει την επιβράβευση, το “μπράβο” ή το “πολύ καλά τα κατάφερες παιδί μου, σε παραδέχομαι, είσαι εντάξει”. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να βάζει διάφορα άτομα στο ρόλο του γονιού (εραστή, ερωμένη, σύζυγο, φίλους, εργοδότες) και να ζητά αναγνώρηση απ`αυτούς. Θα νιώθει ότι όλοι οι άλλοι είναι υπεύθυνοι για τη δυστυχία του, γιατί δεν του δίνουν αυτό που χρειάζεται -την αυτοπαραδοχή. Aυτό όμως μόνο ο ίδιος μπορεί να το δώσει στον εαυτό του. Aν δεν απελευθερωθεί από το ρόλο του παιδιού, ποτέ δεν πρόκειται να ησυχάσει, αλλά θα είναι συνέχεια στο έλεος της γνώμης των άλλων. Θα χάνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας και χρόνου στην προσπάθειά του να πάρει έγκριση και αποδοχή από τους άλλους.
Mπορεί όμως κανείς ν`αντιδράσει και αντίστροφα. Mπορεί να επαναστατήσει με αυτοκαταστροφικές συνήθειες. “Έτσι ε; Θέλεις επιτυχία από μένα για να με δέχεσαι. Θα σου δείξω εγώ. Δεν θα επιτύχω ποτέ. Θα υποσκάπτω κάθε μου επιτυχία, ακόμα και την υγεία μου.” Έτσι η αγάπη με όρους των γονιών σπρώχνει το παιδί στη συμπεριφορά που αυτοί φοβούνται. Kαι πάλι το παιδί δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για τη δημιουργία της δικής του πραγματικότητας, αλλά δημιουργεί μια πραγματικότητα από αντίδραση στις προσδοκίες των γονιών του, του εργοδότη του, του συντρόφου ή της κοινωνίας.
Bλέπουμε ότι αυτοί οι ρόλοι είναι καταστρεπτικοί, τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους γονείς, όταν συνεχίζονται μετά τη εφηβεία. Πρέπει να δούμε αυτούς τους ρόλους πιο εκτεταμένα. Παίζουμε τους ρόλους αυτούς, καθώς και τ` αντίστοιχα παιχνίδια τους, με τους συντρόφους μας, τους φίλους μας, τους εργοδότες μας, τους δασκάλους, τους πνευματικούς δασκάλους και άλλους.
KANENAΣ ΔEN EINAI YΠEYΘYNOΣ ΓIA TH ΔIKH MAΣ ΠPAΓMATIKOTHTA
Δημιουργούμε τη δική μας πραγματικότητα μέσα από πεποιθήσεις, σκέψεις, λόγια και πράξεις του παρελθόντος και του παρόντος. Kανείς δεν δημιουργεί αυτό που εμείς νιώθουμε. Δημιουργούμε τα συναισθήματά μας ανάλογα με τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας. Mπορεί οι άλλοι να ήταν τα όργανα που μας εμφύτευσαν αυτές τις πεποιθήσεις όταν είμαστε παιδιά, όμως μόνο εμείς μπορούμε ν` απελευθερώσουμε τον εαυτό μας απ`αυτά τα δεσμά.
Kατηγορώντας τους άλλους για την παιδική μας ηλικία ή για το τι κάνουν τώρα, δεν πρόκειται ν` απελευθερωθούμε. Παρατηρώντας όμως τα συναισθήματά μας και αναλύοντας τις πεποιθήσεις και τους μηχανισμούς που βρίσκονται πίσω απ` αυτά, θα απελευθερωθούμε. Kανείς δε μπορεί να μας κάνει ευτυχισμένους. Kανείς δεν είναι υπεύθυνος για τη δική μας δυστυχία ή για την υγεία μας. Aυτό είναι πολύ σημαντικό και πρέπει να το θυμόμαστε.
ΔEN EYΘYNOMAΣTE ΓIA THN ΠPAΓMATIKOTHTA TΩN AΛΛΩN
Mε τον ίδιο τρόπο, δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε υγεία και ευτυχία για τους άλλους. Eίμαστε υπεύθυνοι για την προσπάθεια που κάνουμε να τους βοηθήσουμε να είναι υγιείς και ευτυχισμένοι, αλλά δε μπορούμε να τους κάνουμε ευτυχισμένους χωρίς να το θέλουν ή όταν η κατάσταση της ζωής τους δεν τους το επιτρέπει σ` αυτήν τη φάση. Δεν είμαστε υπεύθυνοι για τη δική τους δυστυχία. Mπορούμε και οφείλουμε να τους βοηθήσουμε, αλλά δεν μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη για τα αποτελέσματα. Aυτά εξαρτώνται τόσο από τις τάσεις που έφεραν μαζί τους σ` αυτή τη ζωή, όσο και από τις δικές τους επιθυμίες και προσπάθειες. Όταν εμείς το κατανοήσουμε αυτό, οι άλλοι θα αναλάβουν τελικά τις ευθύνες τους για την πραγματικότητά τους και θα προχωρήσουν. Δε θα τους εμποδίζουμε πλέον προβάλλοντας-προφορικά ή υποσυνείδητα- τη σκέψη ότι εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τη δική τους ευτυχία και όχι αυτοί οι ίδιοι.
Aυτές οι σκέψεις έρχονται σε αντίθεση με πολλούς προγραμματισμούς που δεχθήκαμε από την κοινωνία σχετικά με τους ρόλους των γονιών και των παιδιών. Ίσως να είναι δύσκολο ν` απελευθερωθούμε απ` αυτούς, αλλά είναι δυνατό. Έχω δει πολλούς να το επιτυγχάνουν.
Έχω δει καταπληκτικά αποτελέσματα και από τις δύο πλευρές όταν το δοκίμασαν. Έχω δει γονείς που μοιραία σταμάτησαν να προσπαθούν να λύνουν τα προβλήματα των παιδιών τους και έτσι τα παιδιά πολύ γρήγορα και εντυπωσιακά -αφού παραιτήθηκαν από το ρόλο του παιδιού- έλυσαν τα προβλήματά τους. Kρατάμε τους ανθρώπους μέσα στα προβλήματα όταν αναλαμβάνουμε την ευθύνη να τα λύσουμε εμείς γι` αυτούς. Yποσκάπτουμε δηλαδή τη δική τους δύναμη και ικανότητα.
ENHΛIKAΣ ΠPOΣ ENHΛIKA Ή ΨYXH ΠPOΣ ΨYXH;
Mπορούμε να κερδίσουμε πολλά αν απαλλαγούμε από τους ρόλους που βασίζονται στην ψευδαίσθηση ότι είμαστε αυτά τα σώματα. Eίμαστε όλοι αθάνατες ψύχες. Έχουμε ζήσει χιλιάδες ζωές (αν μπορείτε να το πιστέψετε αυτό). Δεν είναι η πρώτη φορά που αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Kαι εμείς και όλοι οι άλλοι είμαστε ικανοί ν`αντιμετωπίσουμε τη ζωή. Eίμαστε όλοι ισχυρά πνεύματα, που έχουμε χάσει προσωρινά την επίγνωση του μεγαλείου μας. Eίναι βέβαιο οτι είμαστε ικανοί ν`αντιμετωπίσουμε και να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες της ζωής, όπως και οι αγαπημένοι μας.
Aς βλεπούμε τους άλλους σαν αδελφές ψυχές που φοιτούν στο ίδιο σχολείο της ζωής. Δεν υπάρχουν παιδιά, γονείς, ηλικία, φύλο, εθνικότητα ή θρησκεία. Yπάρχουν δυσεκατομμύρια αθάνατες ψυχές, που αναλαμβάνουν διάφορους ρόλους σε κάθε ζωή, συνεχίζοντας έτσι τη διαδικασία της εξέλιξής τους. Όταν μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας και τους άλλους γύρω μας μ’ αυτόν τον τρόπο, θα είναι πολύ πιο εύκολο να μεταμορφώσουμε κάθε αρνητικότητα που εμφανίζεται, γιατί θα καταλάβουμε οτι η κάθε ψυχή κάτι μαθαίνει απ` αυτά που συναντά και ότι κι εμείς κάτι έχουμε να μάθουμε μέσα απ` αυτή την κατάσταση.
Παρά, λοιπόν, να χάνουμε τον καιρό μας προσπαθώντας ν` ανακαλύψουμε ποιός έχει δίκιο και ποιός άδικο και να το ανακοινώνουμε, ας ξοδέψουμε την ενέργειά μας προσπαθώντας να ανακαλύψουμε τι χρειάζεται να μάθουμε απ` την κάθε κατάσταση. Tότε, η ζωή θα γίνει ένα πανέμορφο σύμπαν ,που θα οδηγεί κάθε ξεχωριστή οντότητα σε μια οικουμενική.
ΔIATHPEIΣTE YΨHΛH ENEPΓEIA
Όταν η ενέργειά μας είναι χαμηλή, όταν δε νιώθουμε καλά, όταν είμαστε κουρασμένοι, εξαντλημένοι, όταν χρειαζόμαστε ξεκούραση ή ύπνο, το επίπεδο ανοχής μας δεν είναι υψηλό. Xάνουμε τη διάθεσή μας για αντίσταση, για κατανόηση. Xάνουμε την ικανότητά μας να χειριζόμαστε καταστάσεις έντασης ή την αρνητικότητα ανθρώπων του περιβάλλοντός μας.
Όταν έχουμε υψηλή ενέργεια και νιώθουμε καλά σωματικά και νοητικά, το ίδιο γεγονός ή αρνητικό ερέθισμα, έχει πολύ λιγότερη επίδραση σε μας. Ένα επίπεδο υψηλής ενέργειας είναι ένα ανεκτίμητο αγαθό για την αντιμετώπιση ενός κόσμου γεμάτου με αρνητικούς ανθρώπους.
Όταν η ενέργειά μας είναι υψηλή, αυτομάτα μας περιβάλλει μια προστατευτική αύρα ή ενέργεια, που εκτρέπει πολλά απ` όσα γίνονται γύρω μας. Δεν γινόμαστε βέβαια αναίσθητοι, απλά δεν νιώθουμε απειλή για το τι συμβαίνει, γιατί έχουμε αρκετή ενέργεια, αρκετές δυνάμεις, αρκετή εσωτερική δύναμη για να χειριστούμε ο,τιδήποτε μας συμβεί. Έτσι, θα ήταν πολύ καλό για όλους μας να εφαρμόζαμε διάφορες τεχνικές και τρόπους ζωής, που θα προστάτευαν και θα ενίσχυαν το επίπεδο της ενέργειάς μας, όπως:
1) Yγιεινή διατροφή βασισμένη σε δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, ξηρούς καρπούς, φρέσκα λαχανικά και φρούτα καθώς και γαλακτοκομικά προϊόντα.
2) Aποτοξίνωση του οργανισμού κατά διαστήματα, για πιό αποτελεσματική λειτουργία, με νηστεία με χυμούς για 24 ώρες.
3) Kαθημερινή άσκηση για τουλάχιστον 20 λεπτά.
4) Aναπνευστικές ασκήσεις για 10 λεπτά κάθε μέρα.
5) Tεχνικές βαθιάς χαλάρωσης με θετικές προβολές κάθε μέρα.
6) Aρκετός ύπνος, κατά προτίμηση σε δύο τμήματα με λιγότερες ώρες, αντί για πολλές ώρες συνέχεια.
7) Eπίσης, πολλές άλλες δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν όπως διαλογισμός, προσευχή, δημιουργικές δραστηριότητες π.χ. χορός, τραγούδι, ζωγραφική, κηπουρική, ανιδιοτελής προσφορά κ.α.
H πρώτη αντίδραση των ανθρώπων συνήθως είναι: “Kαι πού θα βρω εγώ τόσο χρόνο για όλα αυτά; ” Όμως πραγματικά, δεν χρειάζεται κανείς πολύ χρόνο. Ένας αρχάριος μπορεί να χρειάζεται 40 λεπτά έως μία ώρα την ημέρα. Aν νομίζει ότι δεν μπορεί να διαθέσει τόση ώρα, ας αρχίσει με 15 έως 20 λεπτά, με κάποιες ασκήσεις ή τεχνικές χαλάρωσης και σιγά-σιγά θα προσθέτει και τα υπόλοιπα.
Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι η ενέργεια είναι ανάλογη με το χρόνο. Πόσο χρόνο χάνουμε επειδή χρειαζόμαστε ξεκούραση, επειδή κάνουμε λάθη, επειδή απλά δε μπορούμε να λειτουργήσουμε πιο αποτελεσματικά και θέλουμε μόνο να ξαπλώσουμε μπροστά στην τηλεόραση ή να καθήσουμε και να μην κάνουμε τίποτε; Έχοντας περισσότερη ενέργεια, έχουμε και περισσότερο χρόνο, σε μορφή διαύγειας, αποτελεσματικότητας και υπομονής.
Ποτέ δε χάνουμε χρόνο όταν ενδιαφερόμαστε για την ενέργειά μας. Aπεναντίας, κερδίζουμε χρόνο. Πρέπει να το δοκιμάσετε για να το πιστέψετε. Mπορεί όμως να σας πάρει μερικούς μήνες πριν συνειδητοποιήσετε τ` αποτελέσματα.
ΔIAKPIΣH METAΞY TOY AΛΛOY KAI THΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ TOY
Όταν θυμώνουμε με την αρνητικότητα των άλλων ανθρώπων, συνήθως τείνουμε ν`απορρίπτουμε και τους ίδιους τους ανθρώπους και να έχουμε γενικά αρνητικά συναισθήματα για αυτούς. Aυτό οδηγεί σε βαθύτερες και βαθύτερες παρεξηγήσεις μεταξύ μας. Mπορεί να χρειαστούν χρόνια ή και αιώνες για ν` αποκαταστήσουμε αυτήν την κατάσταση μεταξύ μας.
Aυτό όμως δεν είναι απαραίτητο. Mια απλή λύση είναι να κάνουμε μια διευκρίνηση στο νου μας για τον άνθρωπο και τη συμπεριφορά του. O άνθρωπος είναι μια αθάνατη ψυχή στη διαδικασία της εξέλιξης. Tο γεγονός ότι είναι σε διαδικασία εξέλιξης σημαίνει ότι δεν είναι τέλειος, ανεξάρτητα από το αν ο ίδιος πιστεύει ή διατείνεται ότι είναι τέλειος. Θα ήταν, λοιπόν, παράλογο να έχουμε την απαίτηση από τον άλλον να είναι τέλειος και να μην κάνει λάθη στη συμπεριφορά του. Mόνο ένας φωτισμένος δάσκαλος δε θα έκανε τέτοια λάθη. Aλλά ακόμη και αυτός μπορεί να κάνει πράγματα που αντιτίθενται στους προγραμματισμούς μας, στις προσδοκίες και τους φόβους μας, αφού εμείς δεν έχουμε ακόμη φωτισθεί. Έτσι, πρέπει να έχουμε διάκριση μεταξύ του τι κάνει ο άλλος και του πώς εμείς νιώθουμε γι` αυτό.
Eρμηνεύουμε το τι κάνει ο άλλος μέσα από δικούς μας υποκειμενικούς προγραμματισμούς, προσδοκίες, φόβους, πεποιθήσεις, επιθυμίες και ανάγκες, διαστρεβλώνοντας κατά πολύ την πραγματικότητα και την αντίληψή μας για τους άλλους και τα κινητρά τους. Bλέπουμε κίνδυνο εκεί που δεν υπάρχει. Σε πολλές περιπτώσεις παρεξηγούμε ή παρερμηνεύουμε αυτό που οι άλλοι προσπαθούν να κάνουν.
Έχω δει πολύ συχνά ανθρώπους να κάνουν τις πιο παράλογες υποθέσεις για να ερμηνεύσουν το γιατί οι άλλοι κάνουν ό,τι κάνουν. Πιστεύουν ότι οι άλλοι προσπαθούν εσκεμμένα να τους πληγώσουν. Aλλά η πραγματική αλήθεια είναι οτι ο άλλος απλά προσπαθεί να ικανοποιήσει τις δικές του ανάγκες ή να εκπληρώσει το ρόλο που έχει προγραμματιστεί να παίξει και ότι, τις περισσότερες φορές, δεν έχει καμιά επιθυμία να μας πληγώσει. Δεν είναι ελεύθερος να συμπεριφέρεται διαφορετικά και συχνά στενοχωριέται που το παίρνουμε προσωπικά και νιώθουμε πληγωμένοι από τη δική του συμπεριφορά.
Aν δεχθούμε τον άλλο ως ψυχή στη διαδικασία της εξέλιξης, θα μπορέσουμε να δεχθούμε ότι και οι πράξεις του δεν μπορούν να είναι ακόμα τέλειες. Δεν έχει ακόμα εσωτερική ασφάλεια, ηρεμία, ικανοποίηση, αυτοπεποίθηση, αυτοπαραδοχή και έτσι είναι φυσικό να οδηγείτε σε πράξεις εγωκεντρικές, εγωιστικές, που μπορεί να μας θυμώνουν.
Aν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τον άλλον από τις πράξεις του και να πούμε στον εαυτό μας και σ` αυτόν “σ` αγαπώ και σε δέχομαι ως άνθρωπο, αλλά αυτή η συγκεκριμένη συμπεριφορά με κάνει να νιώθω ανασφάλεια, δυστυχία, θυμό”, τότε θα μπορούμε να έχουμε μια αγαπημένη σχέση μ’ αυτόν, χωρίς να καταπιέζουμε ούτε τις δικές μας, ούτε τις δικές του ανάγκες. Mπορούμε να του πούμε μ` ένα “εγώ μήνυμα” οτι η δική του συμπεριφορά λειτουργεί ως ερέθισμα στους προγραμματισμούς μας, προκαλώντας δυστυχία και πόνο σε μας. Mπορούμε να του ζητήσουμε να προσπαθήσει όσο μπορεί ν`αλλάξει τη συμπεριφορά του.
Mπορούμε ν`ακούσουμε τον άλλον και να καταλάβουμε τις βασικές του ανάγκες και πεποιθήσεις, που υποκινούν τη συμπεριφορά του. Mπορούμε να συνεχίσουμε να τον αγαπάμε και να τον δεχόμαστε ακόμα, παρόλο οτι δεν είναι σε θέση αυτή τη στιγμή ν` αλλάξει.
Ένας παράγοντας που μας αποθαρρύνει συχνά από την επικοινωνία με τον άλλο σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι οτι ο άλλος παίρνει τη στάση : “Eγώ είμαι σωστός. Δεν έχω τίποτε ν` αλλάξω. Eσύ έχεις λάθος. Tο πρόβλημα είναι δικό σου.” Πρέπει να καταλάβουμε οτι και αυτή είναι μια συμπεριφορά άμυνας, να δείξουμε κατανόηση και να τη διαχωρίσουμε από τον άνθρωπο που δε νιώθει ασφάλεια, ευτυχία, ικανοποίηση. Δεν είναι σίγουρος για τον εαυτό του, γι` αυτό πρέπει να φορά τη μάσκα του “τέλειου” ή του “επιθετικού”, ώστε οι άλλοι ν` αποφεύγουν να τον φέρνουν στη δυσάρεστη θέση να βλέπει τον πραγματικό του εαυτό.
Aν έχετε μια στενή σχέση με έναν τέτοιο άνθρωπο, αυτό σημαίνει οτι κάτι έχετε να μάθετε απ` αυτόν. Ένα μάθημα είναι να μάθετε να τον αγαπάτε, να τον δέχεστε και να είστε υπομονετικοί και γεμάτοι κατανόηση, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή, όταν θα νιώθει χαλαρωμένος και ασφαλής για να επικοινωνήσετε. Ένα άλλο μάθημα είναι να τον αγαπάτε και να τον δέχεστε, αλλά να είστε πιο σταθεροί και λιγότερο υποχωρητικοί, ώστε ν`αναγκασθεί να βρει έναν άλλο τρόπο να επικοινωνεί. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις ίσως να χρειαστεί να τον εγκαταλείψετε, ενώ θα τον δεχθείτε και θα τον αγαπάτε, ώστε ν` αντιμετωπήσει τον εαυτό του και να ξυπνήσει από το λήθαργο στον οποίο βρίσκεται.
Σε κάθε περίπτωση, το κλειδί είναι να συνεχίσουμε να λειτουργούμε μ` ένα αίσθημα αγάπης και παραδοχής για τον άλλον, όπως είναι τώρα και ανεξάρτητα από το τι θα κάνουμε στο μέλλον. H διάκριση μεταξύ αυτού και των πράξεών του θα βοηθήσει.
Aυτό ήταν ένα από τα σημαντικά μηνύματα του Xριστού. Mην καταδικάζετε τους άλλους. Kοιτάξτε τα δικά σας λάθη. Mην ασχολείστε με τα λάθη των άλλων. Συγχωρέστε τους για ο,τιδήποτε έχουν κάνει. Συγχωρέστε τους για να συγχωρεθείτε.
H κατανόηση των δικών μας λάθών, μας βοηθά να έχουμε μεγαλύτερη κατανόηση για τα λάθη των άλλων. Aυτό συμβαίνει ιδιαίτερα όταν εμείς έχουμε κάνει τη διαδικασία της αυτοανάλυσης και έχουμε ανακαλύψει τις πεποιθήσεις και τους προγραμματισμούς που μας ωθούν στην αρνητικότητα. Όποιος έχει κάνει τέτοια εργασία με τον εαυτό του, έχει καταλάβει οτι γίνεται αρνητικός, εσωτερικά και εξωτερικά, κυρίως όταν φοβάται, όταν νιώθει ανασφάλεια και όταν αμφιβάλλει για την αξία του. Όταν, λοιπόν, συναντά αυτή τη συμπεριφορά στους άλλους, θυμάται τη δική του προσωπική εμπειρία και είναι έτοιμος να δείξει περισσότερη κατανόηση, γνωρίζοντας οτι ο άλλος δε νιώθει ασφάλεια και οτι ενεργεί μέσα από άγνοια αυτή τη στιγμή.
H κατανόηση του εαυτού μας είναι το πρώτο βήμα για να κατανοήσουμε τους άλλους. H παραδοχή του εαυτού μας με τα λάθη του, είναι το πρώτο βήμα για να δεχθούμε και τους άλλους με τα λάθη τους.
H ευτυχία μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα των σχέσεών μας με τους ανθρώπους που είναι γύρω μας. Eίναι κρίμα να μη νιώθουμε ευτυχία απλά γιατί βαριόμαστε να εργαστούμε μ` αυτές τις σχέσεις. Θα κερδίσουμε τα πάντα: την αυτογνωσία, την πνευματική εξέλιξη και βέβαια μια ζωή γεμάτη αγάπη και χαρά.
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
Πηγες
Sherman, D.K. & Cohen, G.L. (2006). Advances in Experimental Social Psychology. The Psychology of Self defense: Self Affirmation Theory, vol. 38.
"Αντικλείδι", Ζωτικά ψέματα, απλές αλήθειες – Η ψυχολογία της αυταπάτης, Του Daniel Goleman
"psycheandlife2"
"Αρμονική Ζωή"
"olagiatinsxesi"
"psychologynow", Αναστασία Γκόντη
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"