Reloaded

Θεος της βλαστησης, του επαναλαμβανομενου κυκλου της (αυτο-)καταναλωσης, του θανατου και της αναστασης… συμβολιζοντας τον κυκλο των φρουτων επι της γης

Ο γνωστότερος μύθος σχετικά με την Κυβέλη ήταν αυτός του Άττι. Ο Άττις ήταν για τη θρησκεία της Κυβέλης ότι και ο Άδωνις στη θρησκεία της Αφροδίτης. Ήταν ένας ωραίος έφηβος, που πέθανε σε νεαρή ηλικία. Σύμφωνα με το θρύλο, η Κυβέλη τον αγάπησε παράφορα.

Ο Άττις, μη μπορώντας να αντέξει τη ζήλια της αγαπημένης του, αναγκάστηκε να ευνουχιστεί. Η Κυβέλη θρήνησε για το κακό που του προξένησε και τον μεταμόρφωσε σε έλατο. Ο Άττις συμβόλιζε τη βλάστηση και την καταστροφή της φυτικής ζωής.

Οι γιορτές προς τιμή του Άττι θύμιζαν το θλιβερό τέλος και την ανάσταση του. Έκοβαν ένα έλατο και το στόλιζαν με κορδέλες και άνθη. Το έσερναν μέσα στο ναό της Μεγάλης Μητέρας. Το κομμένο έλατο ήταν το σύμβολο του νεκρού θεού. Ύστερα πήγαιναν στο βουνό για να θρηνήσουν το χαμό του νέου.

Τον καλούσαν να εμφανιστεί μέσα από τραγούδια και ξέφρενους χορούς. Σε λίγες ώρες ο θεός ξυπνούσε από τον ύπνο του. Τον υποδέχονταν μέσα σε επιφωνήματα χαράς.

Ήταν η εποχή της Άνοιξης.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Κυβέλη αγαπούσε πάρα πολύ έναν όμορφο άντρα, τον Άττη, ο οποίος σκοτώθηκε από ένα θανάσιμο χτύπημα ενός κάπρου στο κυνήγι.


Τα μυστήρια του ΄Αττη

Τα μυστήρια του ΄Αττη ήταν τελετές με ασιατική προέλευση, που είχαν καθιερωθεί στη Φρυγία προς τιμή του ΄Αττη, εραστή της Κυβέλης. Στις μυστηριακές αυτές τελετές γινόταν αναπαράσταση της Κυβέλης που θρηνούσε το θάνατο του εραστή της κι΄ύστερα πανηγύριζαν την ανάστασή του .Το δράμα περιελάμβανε και το μαρτύριο του ΄Αττη, το πτώμα του οποίου τοποθετούσαν μέσα σε φέρετρο.

Περιγραφή αυτών των μυστηρίων μας δίνει ο Saintecroix ο οποίος υποστηρίζει ότι φαίνεται ν΄αποτελούσαν μικρή τροποποίηση των Ελευσινίων μυστηρίων . Κατά τον Μάκευ τα μυστήρια έμοιαζαν πολύ με τα Αδώνια, τα Διονύσια και τα Αιγυπτιακά.

Οι τελετές μυστηρίων του ΄Αττη γίνονταν κατά τις ισημερίες. ΄Αρχιζαν με πένθος, θρήνους και κοπετούς, για το θάνατο του ΄Αττη και κατέληγαν σε πανηγυρισμούς για την επάνοδό του στη ζωή.

Ο Ιούλιος Φερμίδικος υποστηρίζει ότι τα μυστήρια του ΄Αττη αποτελούσαν αλληγορία των φυσικών φαινομένων....

Στις 24 του Μάρτη, οπότε θρηνούσαν τα πάθη και το θάνατο του ΄Αττη, οι ιερείς αυτομαστιγώνονταν κι΄έκοβαν τα μέλη με μαχαίρια για να δείξουν έτσι ότι συμμετέχουν στα πάθη του θεού τους. Γι΄αυτό η μέρα εκείνη λεγόταν Dies Sanguinis.

...Η θέωση στα μυστήρια της Κυβέλης και του ΄Αττη, τελούνταν όχι μόνο με τη συμμετοχή στα πάθη του θεού αλλά και με ειδική μύηση. Την Dies sanguinis - αιματηρή μερα - των γιορτών της Κυβέλης στη Ρώμη έκοβαν ένα πεύκο που συμβόλιζε τον ΄Αττη και το έθαβαν πανηγυρικά.

Οι μύστες τότε θρηνούσαν και συνάμα υφίσταντο ακατανόμαστες σωματικές κακώσεις σ΄ένδειξη πένθους. Τα αίματα από τις κακώσεις, οι έξαλλοι χοροί γύρω από τον τάφο, ο θρησκευτικός παροξυσμός έφερναν τους μύστες σε εκστατικό παραλήρημα , στη διάρκεια του οποίου πίστευαν ότι ενώνονταν μυστικά με τον ΄Αττη....΄Υστερα από δύο μέρες γιόρταζαν την ανάσταση του ΄Αττη , ξέθαβαν το δέντρο, ενώ ο ιεροφάντης ανάγγελλε στους πιστούς : Θαρρείτε μύσται, του θεού σεσωσμένου. έσται γαρ ημίν εκ πόνων σωτηρία.

Η μύηση γινόταν ως εξής: Ο νεόφυτος, ύστερα από την κανονισμένη δοκιμασία και άσκηση καταβιβαζόταν σε βαθύ λάκκο. Στο χείλος του λάκκου έσφαζαν τον ιερό ταύρο ή κριάρι , ζώα που συμβόλιζαν τον ΄Αττη. Το αίμα του ταυρου περνούσε μέσα από τις τρύπες των σανιδίων, με τα οποία καλυπτόταν ο λάκκος και περιεραντιζόταν το σώμα του μύστη και μάλιστα το στόμα, τα μάτια, η μύτη και τ΄αυτιά του.

Με το αίμα, σύμφωνα με τις δοξασίες των αρχαίων μεταδιδόταν η σφύζουσα δύναμη του ιερού ζώου που υπήρχε σ΄αυτό και σ΄αυτόν που ραντιζόταν. ΄Ετσι με τη δύναμη που αποκτούσε, αναγεννιόταν ο μύστης και γινόταν άφθαρτος όπως ο θεός. ΄Υστερα τον έβγαζαν από το λάκκο , τον έντυναν με γιορταστικό φόρεμα και του φορούσαν στεφάνι στο κεφάλι. ΄Ολα ήταν ραντισμένα με αίμα. Περικυκλωνόταν μετά από τους μύστες, τον προσαγόρευαν και τον τιμούσαν σα θεό, ήταν ένας άλλος ΄Αττης.

Την τελετή της ενθρόνισης μνημονεύει ο Πλάτων στον Ευθύδημο. Γύρω από τον μυούμενο , στα μυστήρια των Κορυβάντων , οι ιερείς στριφογύριζαν μανιασμένοι χορεύοντας. Κι΄ο νέος οπαδός, ζαλισμένος, έμενε με την εντύπωση πως άκουγε τον ήχο από τους αυλούς του θιάσου της Φρυγικής Θεάς....

Βιβλιογραφια

Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις 7. 19. 9-12, 1. 4. 5, 7. 20. 3

Οβίδιος, Μεταμορφώσεις 10. 103 ff

Νόννος, Διονυσιακά 20. 35 ff, 25. 310 ff

" Τα μυστήρια της Κυβέλης και του ΄Αττη" Γεωργίου Σιέττου, εκδόσεις "Πύρινος Κόσμος"

M. J. Vermaseren, Cybele and Attis, Thames & Hudson, London, 1977.

P. Lambrechts, Attis: Van Herdersknaap tot God (Brussels:Vlaamse Akademie) 1962. (French summary)

Reviewed by J.A. North in The Journal of Roman Studies 55.1/2 (1965), p. 278–279.

H. Hepding, Attis seine Mythen und sein Kult (Religionsgeschichtliche Versuche und Vorarbeiten I), Giessen, 1903.

E. N. Lane (ed.), Cybele, Attis and Related Cults. Essays in Memory of M.J. Vermaseren. (Religions in the Graeco-Roman World, 131), Leiden-Köln, 1996.

Smith, William, ed. (1870). "Atys 1.". Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.

Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Attis". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.