Ωκεανιδες
Οι 3000 θαλασσιες νυμφες, κορες του Ωκεανου και της Τηθυς
Στην ελληνική μυθολογία με την συλλογική ονομασία Ωκεανίδες, αποκαλούμενες και ως Ωκεανίνες ή Ωκεανίτιδες ή Ωγενίδες, αναφέρονται θαλάσσια μυθικά πλάσματα και γενικά ενάλιες Νύμφες, με μορφή παρθένου κατά το άνω ήμισυ και ιχθύος κατά το κάτω, όμοιες με τις γοργόνες και άλλοτε με δύο ουραία πτερύγια.
Ο Όμηρος αναφέρει δύο Ωκεανίδες, την Ευρυνόμη, η οποία κατά τον Ησίοδο ήταν η μητέρα των Χαρίτων, και την Πέρση ή Περσηίδα (όπως την αναφέρει ο Ησίοδος), η οποία ήταν η σύζυγος του Ηλίου και εξ αυτού μητέρα του Αιήτη και της Κίρκης. Γνωστή επίσης Ωκεανίδα ήταν και η Λευκίππη.
Στη Θεογονία του, ο Ησίοδος αναφέρει ότι ήταν 3.000, ωστόσο μνημονεύει μόνο σαράντα μία Ωκεανίδες ως κόρες του Τιτάνα Ωκεανού και της Τιτανίδας Τηθύος που έφθαναν τον αριθμό των 3.000 όσων ακριβώς και των ποταμίων θεοτήτων, τέκνα των αυτών γονέων.
Γενικά θεωρούνταν Νύμφες προστάτιδες των υδάτων, πολύ δε περισσότερο αφού αυτά αποτελούσαν και την κατοικία τους.
Από τις περιγραφές αυτών των μυθικών παραδόσεων εύκολα αντιληπτό είναι ότι οι Ωκεανίδες αποτελούσαν, τουλάχιστον για τους αρχαίους Έλληνες, ιδεατές ανθρωπόμορφες έννοιες των πηγών (ήμισυ κόρες) εκείνων που τα ύδατά τους μεταφέρονταν από τους ποταμούς (ίδιος αριθμός) στην ανοικτή θάλασσα (αρχαίο Ωκεανό) (έτερον ήμισυ ιχθύς), καταλήγοντας σε απλή εκβολή (ένα ουραίο πτερύγιο) ή σε δέλτα (διπλό ουραίο πτερύγιο).
Οι παραδόσεις αυτές ανάγονται αμέσως μετά τον Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα.
Οι 41 Ωκεανίδες που αναφέρονται στην Θεογονία του Ησίοδου είναι οι ακόλουθες:
Αδμήτη
Στην ελληνική μυθολογία η Αδμήτη ήταν κόρη του βασιλέα των Μυκηνών Ευρυσθέα και της Αντιμάχης. Επομένως ήταν εγγονή από τη μητέρα της του Ωκεανού και της Θέτιδας (κατά μία εκδοχή υπήρχε και μία από τις Ωκεανίδες που ονομαζόταν Αδμήτη). Αδελφός της Αδμήτης ήταν ο Περιμήδης.
Η Αδμήτη υπήρξε η αιτία για ένα από τους 12 άθλους του Ηρακλή, όταν φανέρωσε στον πατέρα της τη σφοδρή της επιθυμία να έχει δική της τη ζώνη της βασίλισσας των Αμαζόνων, της Ιππολύτης, που της την είχε δώσει ο ίδιος ο Θεός Άρης. Ο Ευρυσθέας τότε διέταξε τον Ηρακλή να τη φέρει.
Σύμφωνα με άλλο μύθο, η Αδμήτη ήταν ιέρεια στο ναό της θεάς Ήρας στο Άργος. Κάποτε έφυγε από το Άργος παίρνοντας μαζί της και το άγαλμα της θεάς, και πήγε στη νήσο Σάμο, όπου και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό της. Την επέτειο της αφίξεως της Αδμήτης στο νησί εόρταζαν οι αρχαίοι του κάτοικοι με επισημότητα και μεγαλοπρέπεια, γιατί πίστευαν ότι αυτό έγινε μετά από εντολή της θεάς Ήρας, η οποία έτσι φανέρωσε την εύνοια και ιδιαίτερη αγάπη της προς τη νήσο. Από τότε η Σάμος έγινε κέντρο της λατρείας της Ήρας.
Από την Αδμήτη πήρε το όνομά του ο αστεροειδής 398 Αδμήτη (398 Admete), που ανακαλύφθηκε το 1894.
Ακάστη
Ακάστη, μία από τις Ωκεανίδες. Ήταν μία από τις συντρόφους της Περσεφόνης όταν μάζευε αγριολούλουδα.
Αμφιρώ
Το όνομα της σημαίνει το «η ροή που περιβάλλει».
Ασία
Θυγατέρα του Ωκεανού και της Τηθύος (κατά τον Ησίοδο) ή της Πομφολύγης (κατά τον Άνδρωνα). Η Ασία αυτή έδωσε το όνομά της στην ομώνυμη ήπειρο και παντρεύτηκε τον Ιαπετό. Μαζί έκαναν τους Τιτάνες Προμηθέα, Επιμηθέα, Άτλαντα και Μενοίτιο. Η Ασία αυτή του Ωκεανού ταυτίζεται με την Ασώπι, που ο Πρόκλος αναφέρει ως σύζυγο του Ιαπετού και μητέρα του Προμηθέα. Ο Ηρόδοτος τη συγχέει με την κόρη του Ωκεανού Ησιόνη, που παντρεύτηκε τον Προμηθέα.
Ο αστεροειδής 67 Ασία (67 Asia), που ανακαλύφθηκε το 1861, πήρε το όνομά του τόσο από την κόρη του Ωκεανού, όσο και από την ήπειρο Ασία.
Γαλαξαύρη
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Γαλαξαύρη αναφέρεται μία από τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύος, δηλαδή μία από τις Ωκεανίδες. Η Γαλαξαύρη, που αναφέρεται και ως μία από τις Νύμφες, έγινε οπαδός της θεάς Δήμητρας και ακόλουθος της Περσεφόνης. Για τον λόγο αυτό, η Γαλαξαύρη αναφέρεται στον ομηρικό «`Υμνο στη Δήμητρα» (στίχος 423).
Διώνη
Στην ελληνική μυθολογία η Διώνη ήταν θεότητα που ανήκει στην πρώτη γενεά των θεών. Υπάρχουν πολλές παραδόσεις για αυτή. Σε μία από αυτές είναι κόρη του Ουρανού και της Γαίας, αδελφή του Κρόνου, της Τηθύος, της Ρέας, της Θέμιδας κ.ά.. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, η Διώνη ήταν μία από τις Ωκεανίδες, κόρες του Ωκεανού και της Τηθύος. Κάποιες φορές συγκαταλέγεται ανάμεσα στις κόρες του Άτλαντα.
Η Διώνη παντρεύτηκε τον Τάνταλο και απέκτησαν δύο παιδιά, τη Νιόβη και τον Πέλοπα. Σύμφωνα με μία εκδοχή, κόρη της Διώνης ήταν η θεά Αφροδίτη.
Ο Στράβωνας αναφέρει ότι οι πρώτοι μάντεις στο μαντείο της Δωδώνης ήταν άντρες, αλλά αργότερα αντικαταστάθηκαν από τρεις γυναίκες γραίες γιατί στον ίδιο χώρο λατρευόταν και η Διώνη ως Συν+ναός του Δία.
Για τους ορφικούς ύμνους η Διώνη ήταν κόρη του Ουρανού, Στο όμηρο και κυρίως στην Ιλιάδα έχουν την Αφροδίτη να σκύβει στα γόνατα της μητέρας της Διώνη και εκείνη ως πραγματική της μητέρα την αγκαλιάζει και την παρηγορεί όταν διαμαρτύρεται ότι λάβωσε ο λεοντόκαρδος Διομήδης όταν έβγαλε έξω από τη μάχη τον γιό της τον Αινεία. Ο θεόκριτος στα Αηδώνια μυστήρια αναφέρει πως η Κυπρία Αφροδίτη είναι κόρη της Διώνης.
Ο Πλάτων στο συμπόσιο διευκρινίζει ότι η νεότερη Αφροδίτη που καλείται και Πάνδημος είναι κόρη του Διός και της Διώνης.
Σύμφωνα με μερικούς ερευνητές, η ύπαρξη της Διώνης προέκυψε ως αναγκαιότητα μετά την αλλαγή της θεότητας που λατρευόταν στο θέατρο της Δωδώνης. Στην αρχή (εποχή του χαλκού) και για πολλούς αιώνες στην Δωδώνη λατρευόταν η Γαία αλλά μετά την είσοδο του Δωδεκάθεου στη θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων η λατρεία του μαντείου μετατέθηκε στον Δία.
Οι πανάρχαιες λατρευτικές συνήθειες των ιερέων και των κατοίκων της περιοχής όμως δεν μπορούσαν να αφήσουν το μαντείο χωρίς θηλυκή θεότητα. Έτσι αναγκάστηκαν να «εφεύρουν» τη Διώνη κατά την προσφιλή τους μέθοδο να παράγουν το γυναικείο όνομα από αυτό του συζύγου: (Δίας > Διώνη). Δείγματα αυτής της συνήθειας συναντούμε ακόμα και σήμερα στα χωριά της Ηπείρου. π.χ. Γιώργος > Γιώργαινα κτλ...
Ο τέταρτος σε διαστάσεις δορυφόρος του πλανήτη Κρόνου.
Ο αστεροειδής 106 Διώνη (106 Dione), που ανακαλύφθηκε το 1868.
Δωρίς
Κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος (μία από τις Ωκεανίδες), που παντρεύτηκε τον Νηρέα. Μαζί απέκτησαν 50 θυγατέρες, που είναι γνωστές ως Νηρηίδες. Νεότεροι ερευνητές θεωρούν τη Δωρίδα αντιπρόσωπο του θαλάσσιου ζωικού βασιλείου ή ως μία ακόμα προσωποποίηση της θάλασσας. Σε αρχαία αγγεία σώζεται η απεικόνιση της Δωρίδος με τον Νηρέα στην πάλη του Πηλέα με τη Θέτιδα.
Ευδώρη
Η Ωκεανίδα των «καλών δώρων», πιθανότατα της καλής (ή ζωογόνας) βροχόπτωσης ή οι πηγές να έχουν συνέχεια νερό.
Ευρυνόμη
Θεότητα από τη γενιά των Τιτάνων, κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος, δηλαδή μία από τις Ωκεανίδες. Πριν την εποχή του Κρόνου, η Ευρυνόμη συμβασίλευε με τον σύζυγό της Οφίων στον Όλυμπο, από όπου εκδιώχθηκε από τον Κρόνο και τη Ρέα. Ο Οφίων και η Ευρυνόμη βρήκαν τότε καταφύγιο στη θάλασσα. Η Ευρυνόμη μαζί με τη Θέτιδα δέχθηκαν τον Ήφαιστο όταν τον πέταξαν από τον Όλυμπο στη θάλασσα.
Ο Δίας ερωτεύθηκε την Ευρυνόμη και απέκτησαν μαζί τρεις κόρες, τις Χάριτες. Γιος της Ευρυνόμης ήταν και ο ποτάμιος θεός Ασωπός. Πανάρχαιος ναός της Ευρυνόμης υπήρχε στη Φιγάλεια, μέσα σε ένα δάσος από κυπαρίσσια. Το λατρευτικό άγαλμα της θεάς την παρίστανε από τη μέση και πάνω ως γυναίκα και από τη μέση και κάτω ως ψάρι. Τον ναό αυτό τον άνοιγαν οι κάτοικοι της Φιγαλείας μόνο μια φορά τον χρόνο, πάντα την ίδια ημέρα, και προσέφεραν θυσίες στη θεά. Πιστευόταν ακόμα ότι «Ευρυνόμη» ήταν μία επίκληση της θεάς Αρτέμιδας.
Ευρώπη
Η Ωκεανίδα της ηπείρου της Ευρώπης. Η αδερφή της ήταν η Ασία.
Ζευξώ
Στην Ελληνική μυθολογία η Ζευξώ ήταν μία Ωκεανίδα. Το όνομά της εμφανίζεται στον κατάλογο των ονομάτων των Ωκεανίδων του Ησίοδου• καμία άλλη λογοτεχνική αναφορά της δεν επιβιώνει.
Το όνομα Ζυξώ έχει δοθεί στον αστεροειδή της Κύριας Ζώνης Αστεροειδών 438 Ζευξώ.
Ηλέκτρη ή Ηλέκτρα
Μητέρα της θεάς Ίρις (της θεάς του ουράνιου τόξου) με σύζυγο το Θάμαντα.
Το όνομα της συμβολίζει και το χρώμα που έχει το κεχριμπάρι.
Πιθανός να ήταν η θεά των ηλιόλουστων σύννεφων (με την έννοια του χρώματος που δίνουν τα σύννεφα καθώς τα φωτίζει ο ήλιος).
Θόη
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Θόη (από το επίθετο θοή, που σημαίνει γρήγορη, ευκίνητη) είναι γνωστή και μία από τις 50 Νηρηίδες, δηλαδή τις θυγατέρες του Νηρέα και της Δωρίδας, καθώς και μία από τις Ωκεανίδες (τα δύο πρόσωπα μπορεί να ταυτίζονται). Η Θόη είναι μία από τις 32 Νηρηίδες που αναφέρονται στην Ιλιάδα του Ομήρου (ραψωδία Σ, στίχος 40), ότι ήρθαν να θρηνήσουν μαζί με τη Θέτιδα από βάθη της θάλασσας στην ακτή της Τρωάδας για τον μελλοντικό θάνατο του γιου της Αχιλλέα.
Ιάνειρα
Μία από τις Ωκεανίδες, τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύος (Ησιόδου Θεογονία, 346). Η Ιάνειρα ήταν μία από τις συνοδούς της Περσεφόνης, όπως αναφέρει ο Ομηρικός Ύμνος στη Δήμητρα.
Ιάνθη
Μία από τις Ωκεανίδες, κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος. Αναφέρεται ως μία από τις συνοδούς της Περσεφόνης στον Άδη.
Ιδυία
Στην ελληνική μυθολογία η Ιδυία ήταν μία από τις Ωκεανίδες, τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύος. Η Ιδυία παντρεύτηκε τον βασιλιά Αιήτη της Κολχίδας, ο οποίος ήταν γιος του θεού Ηλίου. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος την αναφέρει ως Ειδυία. Η Ιδυία ήταν η δεύτερη σύζυγος του Αιήτη και επομένως ο Άψυρτος μπορεί να μην ήταν δικό της παιδί. Παιδί της Ιδυίας και του Αιήτη ήταν η Μήδεια, ωστόσο κάποιες παραλλαγές την αναφέρουν ως πρώτη σύζυγο του βασιλιά και μητέρα και των δύο παιδιών. Μερικές πηγές την αποκαλούν «θεά της γνώσεως».
Ιππώ
Η Ωκεανίδα των «ίππων», όπου οι ίπποι συμβόλιζαν την αύρα και το αεράκι/ρεύμα της θαλάσσης.
Καλλιρρόη
Μία από τις Ωκεανίδες, αναφερόμενη και ως μία από τις Νύμφες που αποτελούσαν την ακολουθία της Περσεφόνης. Η Καλλιρρόη υπήρξε μητέρα αρκετών παιδιών με διάφορους ερωτικούς συντρόφους: Με τον Χρυσάορα γέννησε τον Γηρυόνη (και κατά μία εκδοχή την Έχιδνα), με τον θεό Ποσειδώνα τον Μινύα, και τέλος με τον Νείλο γέννησε τη Χιόνη.
Καλυψώ ( Άλλη είναι η Νύμφη της μυθικής νήσου Ωγυγίας η οποία ερωτεύθηκε τον Οδυσσέα)
Το όνομα της σημαίνει «κρυμμένο», «σκεπασμένο» ή «κεκαλυμμένο». Ήταν η Ωκεανίδα των κρυμμένων (ή) αθέατων πηγών και ρευμάτων.
Κερκηίδα
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Κερκηίδα (Κερκηίς) είναι γνωστή μία από τις Ωκεανίδες, θυγατέρες του μυθικού Ωκεανού και της Τηθύος. Η Κερκηίδα αναφέρεται στη Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου (Α΄ 2.2), από τον Ησίοδο στη Θεογονία (346) και από τον Υγίνο στους Fabulae (πρόλογος).
Κλυμένη
Κόρη του Ωκεανού, μητέρα του Φαέθωνα με πατέρα τον Ήλιο ή σύζυγος κατά μία εκδοχή του Τιτάνα Ιαπετού· παιδιά τους ήταν οι Άτλας, Προμηθέας, Επιμηθέας, Μενοίτιος. Η Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου πάντως (Α 2, 3) αναφέρει ως σύζυγο του Ιαπετού την Ασία (επίσης κόρη του Ωκεανού), ενώ άλλοι την Ασωπίδα ή τη Λιβύη.
Ο αστεροειδής 104 Κλυμένη (104 Klymene), που ανακαλύφθηκε το 1868, πήρε το όνομά του από το μυθικό αυτό πρόσωπο.
Κλυτία
Μία Ωκεανίδα Νύμφη, θυγατέρα του Ωκεανού και της Τηθύος. Επειδή εγκαταλείφθηκε από τον θεό Απόλλωνα, ο οποίος την είχε βιάσει, θέλησε να πεθάνει από πείνα. Αλλά ο Απόλλων τη μετεμόρφωσε σε ηλιοτρόπιο. Αναφέρεται επίσης ότι η Κλυτία κατήγγειλε την αδελφή της Λευκοθόη, ερωμένη του Απόλλωνα, στον πατέρα της, και αυτός την έθαψε ζωντανή.
Κρισίη
Η Ωκεανίδα του «χρυσού χρώματος» που παίρνουν τα σύννεφα ή του «χρυσού» και των κρυμμένων θησαυρών που βρίσκει κανείς μέσα σε πηγές κτλ.
Μενεσθώ
Η Ωκεανίδα της «γρήγορης ή ξαφνικής» δύναμης ή του «δυνατού και γρήγορου». Ήταν η Ωκεανίδα του δυνατού θαλάσσιου ρεύματος ή/και του δυνατού αέρα.
Μήτις
Η Μήτις ήταν, κατά τον Ησίοδο, κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος και πρώτη σύζυγος του Δία. Κατά τον Ακουσίλαο, η Μήτις γεννήθηκε μαζί με τον Έρωτα και τον Αιθέρα, από την ένωση του Ερέβους και της Νύχτας, που προήλθαν από το Χάος.
Θεωρούνταν θεά της σοφίας και της φρόνησης, ιδιότητες που κληροδότησε στην κόρη της Αθηνά. Η Μήτιδα ήταν η προσωποποίηση για τους αρχαίους όχι απλά της σοφίας και της φρόνησης αλλά του είδους της πονηριάς και της επαγρύπνησης που εκπροσωπεί από τους ανθρώπους ο Οδυσσέας και από τα ζώα η αλεπού.
Η Μήτις είναι αυτή που για να βοηθήσει το Δία προσέφερε στον Κρόνο το εμετικό φάρμακο που θα τον εξαναγκάσει να ξεράσει τα παιδιά του που είχε καταπιεί. Μετά την νίκη του στην Τιτανομαχία ο Δίας αρχίζει την βασιλεία του με το γάμο του με τη Μήτιδα που του προσφέρει μια πολύτιμη συμμαχία.
Σύμφωνα με έναν χρησμό η Μήτις θα γεννούσε πρώτα μια κόρη και έπειτα έναν γιο που θα καταλάμβανε την εξουσία και θα κυβερνούσε θεούς και ανθρώπους. Μόλις ο Ζευς πληροφορήθηκε τον χρησμό, φοβούμενος μην πάθει ότι και ο πατέρας του Κρόνος, κατάπιε τη Μήτιδα, ενώ κυοφορούσε ακόμη την Αθηνά. Έπειτα με τη βοήθεια του Ηφαίστου, ο Δίας γέννησε την Αθηνά, ενώ η Μήτις παρέμεινε μέσα του.
Το παιδί της Μήτιδος, η Αθηνά επίσης θεά της σοφίας γεννήθηκε πάνοπλο και τρομερό από το κεφάλι του Δία με τη βοήθεια μιας τσεκουριάς του Ηφαίστου.
Εν αντιθέσει με τη Θέμιδα τη δεύτερη σύζυγο του Δία, η Μήτις αντιπροσωπεύει μια πιο πρωτόγονη εποχή, όπου ο αδύνατος για να γλιτώσει από τον δυνατότερο πρέπει να χρησιμοποιήσει την πονηριά του. Η επαγρύπνηση αλλά και η αλλαγή των μορφών άλλωστε είναι χαρακτηριστικό πολλών θαλάσσιων θεοτήτων, όπως ο Πρωτέας και η Θέτιδα. Η Μήτις δεν ήταν καθαυτό θαλάσσια θεότητα αλλά όμως ήταν κόρη δύο μυθολογικών θαλασσών. Και δεν είναι τυχαίο αφού το θαλάσσιο περιβάλλον είναι γεμάτο οργανισμούς που συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο.
Μηλόβοσις
Το όνομα της σημαίνει «το φαγητό των φρούτων» ή «αυτός που τρέφει τα πρόβατα». Συνεπώς, κρατούσε με τα νερά της, τις κοιλάδες κτλ. δροσερές και φρόντιζε να υπάρχει νερό για όλα τα δέντρα κτλ.
Ξάνθη
Το όνομα της σημαίνει «κίτρινο ή κίτρινο-καφέ», χρώμα. Πιθανότατα να ήταν μία Ωκεανίδα ενός λασπώδης ποταμού ή χειμάρρου.
Ουρανίη
Το όνομα της σημαίνει η «ουράνια» και πιθανότατα σχετίζονταν με τα σύννεφα.
Πεισιθόη
Το όνομα της σημαίνει η «όλα γρήγορα ή ταχύ». Ήταν Ωκεανίδα ενός χειμάρρου ή του γρήγορου αέρα.
Πειθώ
Στην ελληνική μυθολογία η Πειθώ ήταν η θεά που προσωποποιούσε την πειθώ, τη μεγάλη και πολύπλευρη δύναμη του ανθρώπινου λόγου. Η Πειθώ ωστόσο εμφανίζεται αρχικώς ως θεότητα όχι του λόγου, αλλά της ερωτικής δράσεως, δηλαδή του έρωτα και του γάμου. Αναφέρεται, κάπως συγκεχυμένα, ως κόρη της Αφροδίτης και του Ερμή.
Η Πειθώ λατρευόταν άλλοτε ως αυτόνομη θεότητα και άλλοτε ως βοηθός άλλων θεοτήτων, όπως της Αφροδίτης, του Πόθου, του Ιμέρου, των Ωρών και των Χαρίτων. Σπανιότερα το κύριο όνομα «Πειθώ» απαντάται ως επίθετο και θρησκευτική επίκληση της θεάς Αφροδίτης και της θεάς Αρτέμιδος.
Στην περίπτωση του αρχαιοελληνικού γάμου, η σχέση της Πειθούς ήταν βαθύτερη, επειδή ο γαμβρός έπρεπε να διαπραγματευθεί με τον πατέρα της υποψήφιας νύφης (και να τον πείσει) ως προς τα οικονομικά του προκειμένου να την παντρευτεί. Οι πιο επιθυμητές γυναίκες προσέλκυαν πολλούς υποψήφιους μνηστήρες και ο πειστικός λόγος καθόριζε συχνά τον βαθμό επιτυχίας τους (πρβλ. και την ομοιότητα των λέξεων «πειθώ» και «πόθος»)
Η αντίστοιχη της Πειθούς στη ρωμαϊκή μυθολογία ήταν η Σουαδέλα. Εξάλλου, με το όνομα Πειθώ απαντάται και μία από τις Ωκεανίδες (η Θεογονία αναφέρει ακόμα και τη θεά ως κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος).
Ο αστεροειδής 118 Πειθώ (118 Peitho), που ανακαλύφθηκε το 1872, πήρε το όνομά του από τις μυθικές αυτές μορφές.
Περσηίς
Το όνομα της σημαίνει «ο καταστροφέας» και ήταν η Ωκεανίδα των καταστροφικών, για τους ανθρώπους και τη φύση, ποταμών, κυμάτων κτλ… Επίσης, το όνομα της παραπέμπει και στην «Περσία».
Πετραίη
Το όνομα της σημαίνει «πετρώδες ή το γκρι-χρώμα της πέτρας». Πιθανότατα, ήταν νύμφη των ορεινών πηγών ή μία Νεφέλη των σκοτεινών-γκρι σύννεφων.
Πληξαύρη
Ήταν η Ωκεανίδα του «υφαίνοντας αέρα», συνεπώς παραπέμπει στις αύρες και τα ρεύματα.
Πλουτώ
Μία από τις Ωκεανίδες Νύμφες, θυγατέρα του Ωκεανού και της Τηθύος ή της Ιμάδας. Σύμφωνα με την παράδοση, η Πλουτώ έπαιζε μαζί με την Περσεφόνη κατά την αρπαγή της τελευταίας από τον `Αδη - Πλούτωνα.
Πολυδώρη
Το όνομα της σημαίνει «πλούσια δώρα». Ήταν νύμφη της πλουσιοπάροχης βροχής, καταρρακτών, ποταμών κτλ.
Πρυμνώ
Η Ωκεανίδα που το όνομα της σημαίνει «ρίζα» ή «κατώτατο» και ήταν νύμφη των υπόγειων υδάτων και των νερών που βρίσκονταν σε πολύ μεγάλο βάθος.
Ρόδεια
Η Ωκεανίδα που το όνομα της σημαίνει «των Τριανταφυλλιών ή Ροδιών» ή «του χρώματος που έχει ένα τριαντάφυλλο ή ρόδι». Ήταν νύμφη των πηγών που περιστοιχίζονταν με τριαντάφυλλα ή ρόδια.
Στύγα
Η Στύγα (Στυξ) ήταν αρχέγονη χθόνια θεότητα, απεχθής και φρικαλέα (Η λέξη στύξ προέρχεται από το ρήμα στυγέω [μισώ, απέχθανομαι]. Στύγα σημαίνει στην κυριολεξία η Μισητή, η Φρικαλέα. (Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, Ι. Σταματάκου)), προσωποποίηση του ομώνυμου ποταμού του Άδη.
Η Στύγα ήταν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος ή κόρη του Ερέβους και της Νυκτός (Ο Κ. Κερένυϊ (στην «Μυθολογία» του) κάπου γράφει πως ήταν κόρη της Θέτιδος και κάπου αλλού κόρη της Τηθύος. Αλλά, όπως σημειώνει ο ίδιος (σελ. 53): «λίγο ξέρει κανείς αν η Τηθύς, η Θέτις και η Ευρυνόμη δεν είναι η παρουσία της ίδιας θεάς, εκείνης μάλιστα που τριπλά συνδέεται με τη θάλασσα και ονομάζεται διαφορετικά, ανάλογα με τον χρόνο και τον τόπο». (Η Μυθολογία των Αρχαίων Ελλήνων, Βιβλιοπωλείον της Εστίας)).
Από τον Δία απέκτησε την Περσεφόνη και από τον Πάλλαντα την Νίκη, τον Ζήλο, το Κράτος (Σε ορισμένα νεοελληνικά κείμενα, όπως στη μετάφραση της "Μυθολογίας" του Κερένυϊ, αποδίδεται ως ο Κράτος (στο αρσενικό γένος).) και την Βία. Στα παιδιά της από τον Πάλλαντα ο Υγίνος προσέθεσε και την Σκύλλα. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, σύζυγος της ήταν ο Πείρας με τον οποίο έκανε την Έχιδνα.
Η συμβολή της στην Τιτανομαχία και η ανταμοιβή
Κατοικούσε μακριά από τους άλλους θεούς, στη βαθειά σκοτεινιά του Άδη, μέσα στο φωλιασμένο πάνω σε πανύψηλες ασημένιες κολώνες ξακουστό παλάτι της.
Ανέβηκε στον Όλυμπο μόνο μια φορά: όταν έσπευσε μαζί με τα παιδιά της να βοηθήσει τον Δία στην άγρια και αμφίρροπη μάχη του εναντίον των Τιτάνων. Όταν αυτός τελικά επικράτησε, ανταμείβοντάς την, όρισε να δίνουν πλέον οι θεοί όρκο στο ιερό της όνομα και προσκάλεσε τα παιδιά της να έρθουν να ζήσουν για πάντα μαζί του στο Όλυμπο. Το Κράτος και η Βία θα γίνουν έκτοτε μόνιμοι παραστάτες του, σκληροί εκτελεστές των δυναστικών του αποφάσεων (Στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου βλέπουμε, στην αρχή του έργου, τον Κράτο να πιέζει τον δισταχτικό Ήφαιστο να εκτελέσει την προσταγή του Δία και ν' αλυσοδέσει τον αιχμάλωτο Τιτάνα, ενώ η Βία παρίσταται όπως πάντα σιωπηλή και έτοιμη.).
Ο Στύγιος ποταμός και η λίμνη Στύγα
Η Στύγα ήταν επίσης και ένα από τα μεγάλα ποτάμια του κάτω κόσμου, παρακλάδι η ίδια του αρχέγονου Ωκεανού. Από την κορυφή ενός απόκρημνου βράχου του Τάρταρου ανάβλυζε το νερό που σχημάτιζε αρχικά τον Στύγιο ποταμό και μετά την λίμνη Στύγα. Τα νερά τους είχαν την τρομερή δύναμη να διαλύουν και να αφανίζουν ότι έπεφτε μέσα τους.
Αυτά τα νερά ανακατεμένα με θειάφι χρησιμοποιούσαν οι Τελχίνες για να καταστρέψουν φυτά και ζώα, και σ' αυτά επίσης η Θέτις (σύμφωνα μ' έναν μετα-ομηρικό μύθο που διέσωσε ο Ρωμαίος Στάτιος) βούτηξε τον νεογέννητο Αχιλλέα και έτσι τον κατέστησε άτρωτο - εκτός φυσικά από το σημείο που τον κράταγε, την περιβόητη αχίλλειο πτέρνα.
Ο Όρκος των θεών
Όπως γράφει ο Ησίοδος, όταν δυο θεοί φιλονικούσαν μεταξύ τους κι ο Δίας δεν μπορούσε να καταλάβει ποιος λέει αλήθεια και ποιος όχι, έστελνε την Ίριδα να φέρει από τον Άδη λίγο από το νερό της Στύγας μέσα σε χρυσό κανάτι. Οι θεοί έπρεπε να ορκιστούν τότε μπροστά στο φοβερό νερό. Ο επίορκος έπεφτε αμέσως παράλυτος κάτω, χωρίς ανάσα και φωνή. Για έναν ολόκληρο χρόνο θα παράμεινε σ' αυτήν την κατάσταση. Αλλά και μετά, όταν θα συνερχόταν από το κώμα, για άλλα εννιά χρόνια θα βρίσκονταν αποκλεισμένος από τα συμβούλια και τα συμπόσια των θεών.
Στύγα, ο πέμπτος δορυφόρος του Πλούτωνα
Τελεστώ
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Τελεστώ ή Τελεσθώ είναι γνωστή μία από τις Ωκεανίδες, θυγατέρες του Ωκεανού και της Τηθύος. Η Τελεστώ έφερε την προσωνυμία «κροκόπεπλος». Το όνομα «Τελεστώ» ετυμολογείται από τις θρησκευτικές τελετές που έκαναν για να τη λατρεύσουν.
Η Τελεστώ έδωσε το όνομά της σε έναν από τους μικρούς φυσικούς δορυφόρους του πλανήτη Κρόνου.
Τύχη (Ωκεανίδα)
Η Ωκεανίδα της τύχης και των ευκαιριών.
Χρυσηίδα ή Χρυσηίς
Όμοια με την Κρισίη, δηλαδή: ήταν η Ωκεανίδα του «χρυσού χρώματος» που παίρνουν τα σύννεφα ή του «χρυσού» και των κρυμμένων θησαυρών που βρίσκει κανείς μέσα σε πηγές κτλ.
Ωκυρρόη
Το όνομα Ωκυρρόη, που σημαίνει «αυτή που ρέει γρήγορα»
Μία από τις Ωκεανίδες, δηλαδή κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος. Αναφέρεται στην ησιόδεια Θεογονία.
Ο αστεροειδής 52872 Ωκυρρόη (52872 Okyrhoe), που ανακαλύφθηκε το 1998 και ανήκει στην κατηγορία των «Κενταύρων», πήρε το όνομά του από την Ωκυρρόη, την Θυγατέρα του Κενταύρου Χείρωνα και της Χαρικλώς (!!!), μητέρα της Μελανίππης. Μυθολογείται ότι, επειδή η Ωκυρρόη ήταν εξαιρετική μάντιδα, τη ζήλεψε ακόμα και ο ίδιος ο θεός της μαντικής, ο Απόλλων, και τη μετεμόρφωσε σε άλογο (Οβιδίου «Μεταμορφώσεις», ΙΙ 633).
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
Βιβλιογραφια
Οδύσσεια, Οδύσσεια ι 139
Ησίοδος, Θεογονία 346-370
"Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου", τομ. 18ος, σελ. 877.
"Ι. Κακριδή, Ελληνική Μυθολογία,Οι θεοί ", τομ. 2,σσ.15,26,28,84,288,289. Εκδοτική Αθηνών, 1986.
Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, ii. 5. § 9
Ιωάννης Τζέτζης: Ad Lycophron, 1327
Αθήναιος: Δειπνοσοφισταί, τ. 15, σελ. 447
Schmitz, Leonhard (1867): «Admete» (1) & (2), στο: Smith, William: Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, τόμος 1, Βοστώνη, σελ. 19
Ησίοδος. Θεογονία, 346
Οι Ομηρικοί Ύμνοι. Στη Δήμητρα, 405.
Κρουσίου: Λεξικόν Ομηρικόν, διασκευή από την 6η γερμανική έκδ. υπό Ι. Πανταζίδου, έκδοση «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήνα 1901, σελ. 175
Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969, σελ. 261
Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Χάρη Πάτση), τόμος 11 (1973), σελ. 524.
Ησίοδος, Θεογονία, 352
Κρουσίου: Λεξικόν Ομηρικόν, διασκευή από την έκτη γερμανική έκδ. υπό Ι. Πανταζίδου, έκδοση «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήνα 1901, σελ. 400
Απολλώνιος ο Ρόδιος, Αργοναυτικά, Γ 24
M. Detienne and J.-P. Vernant,Μήτις: η πολύτροπη νόηση στην Αρχαία Ελλάδα, Εκδόσεις Δαίδαλος Ζαχαρόπουλος
Ησίοδος, Θεογονία, 361-363. Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Α 2.2.
Υγίνος, Fabulae, proefatio I.
Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Α 3.1.
Ησίοδος, Θεογονία, 383-385. Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Α 2.4.
Υγίνος, Fabulae, proefatio XVII.
Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Αρκαδικά, 18.2.
Ησίοδος, Θεογονία, 775-779.
Ησίοδος, Θεογονία, 797-401.
Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Α 2.5.
Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, XV, 779.
Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Βιβλίον 8 (Αρκαδικά), 17.6.
Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Βιβλίον 8 (Αρκαδικά),18.4-18.6.
Ησίοδος, Θεογονία, 782-806.
Κ. Κερένυϊ, Η Μυθολογία των Αρχαίων Ελλήνων, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1996
J.-P. Vernant, Μύθος και Σκέψη στην Αρχαία Ελλάδα, Δαίδαλος - Ζαχαρόπουλος.
J.-P. Vernant, Το Βλέμμα του Θανάτου, Αλεξάνδρεια, 1992.
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"