Reloaded

θεα των δασων και των κυνηγων, της σεληνης και της τοξοβολιας

Η Άρτεμη γεννήθηκε στη Δήλο και ήταν δίδυμη αδερφή του Απόλλωνα. Πατέρας της ήταν ο Δίας και μητέρα της η Λητώ. Μάλιστα, ακόμα και ως νεογέννητο βοήθησε τη μητέρα της να ξεγεννήσει τον δίδυμο αδερφό της.

Η Άρτεμη γεννήθηκε στη Δήλο και ήταν δίδυμη αδερφή του Απόλλωνα. Πατέρας της ήταν ο Δίας και μητέρα της η Λητώ. Μάλιστα, ακόμα και ως νεογέννητο βοήθησε τη μητέρα της να ξεγεννήσει τον δίδυμο αδερφό της.

Ήταν μια όμορφη, περήφανη αλλά ταυτόχρονα ατίθαση, ορμητική, πεισματάρα και εκδικητική θεά. Αντιπροσώπευε το κυνήγι, τη φύση, τα δάση, τα αγρίμια και τη σελήνη ενώ σε κάποιες περιοχές ταυτίστηκε και με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Δεν βρισκόταν συχνά στον Όλυμπο αλλά περιφερόταν στα δάση, στα λαγκάδια και κολυμπούσε στα νερά των ποταμών.

Οι αρχαίοι Έλληνες, φαντάζονταν την θεά Άρτεμη μεγαλοπρεπή και αεικίνητη να κρατά ένα τόξο, ενώ συχνά είχε συντροφιά όμορφες νύμφες, κυνηγόσκυλα και νεαρά κορίτσια τα οποία τα μάθαινε να αγαπούν τη φύση και τα ζώα. Ωστόσο ερχόταν συχνά αντιμέτωπη με άγρια θηρία. Ήταν επίσης μια από τις τρεις θεές του Ολύμπου που δεν παντρεύτηκαν ποτέ.





Τα αγαπημένα ζώα της Άρτεμης ήταν το ελάφι και η αρκούδα. Σύμβολά της ήταν το τόξο, η φαρέτρα, το ελάφι και η ημισέληνος.

Δεν συγχωρούσε εκείνους που ξεχνούσαν να τις προσφέρουν θυσίες, δεν ανεχόταν τα πειράγματα και τις προσβολές και τιμωρούσε παραδειγματικά όποιον θα κατέφευγε σε τέτοιες συμπεριφορές. Χαρακτηριστική είναι η τιμωρίας της Νιόβης η οποία κάποτε πρόσβαλλε τη Λητώ, τη μητέρα της Άρτεμης.

Η θεά του κυνηγιού πήγε στη Θήβα όπου διέμενε η Νιόβη και με το τόξο της σκότωσε τις 7 κόρες της, ενώ ο Απόλλωνας ανέλαβε την εκτέλεση των 7 αγοριών της. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και για τον ίδιο λόγο η Άρτεμη σκότωσε κάποτε τη Χιόνη, την κόρη του Δαιδαλίωνα και ερωμένη του Απόλλωνα, γιατί είχε καυχηθεί ότι η ομορφιά της ήταν τέτοια που ξεπερνούσε ακόμα κι αυτήν της πανέμορφης θεάς.

Επίσης η Άρτεμη σκότωσε και την Αριάδνη, γιατί σύμφωνα με το μύθο είχε απαχθεί και αποπλανηθεί από τον Θησέα στη Νάξο. Τέλος ο Ωρίον, ο γιος του Ποσειδώνα, βρήκε κι αυτός τραγικό θάνατο από τα βέλη της Άρτεμης, γιατί σύμφωνα με μια παράδοση είχε σμίξει με τη θεά της αυγής Ηώ, ή γιατί σύμφωνα με κάποια άλλη παράδοση είχε καυχηθεί ότι ήταν καλύτερος απ’ αυτήν στην τέχνη του τόξου.





Οι μύθοι αναφορικά με την Άρτεμη είναι πραγματικά πολυάριθμοι και με διάφορες παραλλαγές...

Κάποτε ο Αγαμέμνονας, βασιλιάς των Μυκηνών, σκότωσε στην περιοχή της Βραυρώνας ένα ιερό ελάφι της Άρτεμης. Η θεά του κυνηγιού οργισμένη από το γεγονός αυτό, έδωσε εντολή στον Αίολο, τον θεό των ανέμων να παύσει όλους τους ανέμους στο λιμάνι της Βοιωτίας ώστε να μην μπορούν να ξεκινήσουν τα πλοία των Αχαιών για την εκστρατεία προς την Τροία.

Οι άνεμοι θα φυσούσαν μόνο αν ο Αγαμέμνονας θυσίαζε την κόρη του την Ιφιγένεια, στο βωμό της Άρτεμης, όπως είχε αποφασίσει η θεά. Όμως, τη στιγμή της θυσίας, η Άρτεμη λυπήθηκε την Ιφιγένεια, την άρπαξε από το βωμό και την οδήγησε στη μακρινή χώρα των Ταύρων, να την υπηρετεί σαν ιέρεια στο ναό της. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου, βοήθησε τον πληγωμένο από το Διομήδη, Αινεία, να ανακτήσει τις δυνάμεις του και να επιστρέψει στη μάχη.

Σύμφωνα με ένα άλλο μύθο, μια νέα κοπέλα στην περιοχή της Βραυρώνας, χτύπησε μια εξημερωμένη αρκούδα την οποία προστάτευε η Άρτεμη. Η αρκούδα αγρίεψε και κατασπάραξε τη νέα. Τα αδέλφια της κοπέλας όμως σκότωσαν την αρκούδα και η Άρτεμη, εκδικητική καθώς ήταν, καταράστηκε τους κατοίκους ολόκληρης της Αττικής και μια φοβερή επιδημία εξαπλώθηκε στην περιοχή.

Το μαντείο των Δελφών συμβούλεψε τους Αθηναίους να αφιερώσουν τα κορίτσια τους(από 5 έως 12 χρονών) στη θεά του κυνηγιού για να την εξευμενίσουν και να σταματήσει η επιδημία. Από τότε οι Αθηναίο αφιέρωναν συμβολικά τα κορίτσια τους στην Άρτεμη σε μια τελετή που γινόταν κάθε 5 χρόνια. Στην τελετή αυτή έντυναν τα κοριτσάκια με κίτρινα φορέματα για να μοιάζουν στο χρώμα της αρκούδας και τα πήγαιναν με πομπή στο ναό της Άρτεμης στη Βραυρώνα. Τα κοριτσάκια αυτά ονομάζονταν Άρκτοι, δηλαδή αρκούδες και οι ανασκαφές στην περιοχή έχουν φέρει στο φως στοιχεία για τις τελετές αυτές.





Σε άλλο μύθο, η Άρτεμη θύμωσε με τον Οινέα, βασιλιά της Καλυδώνας γιατί πρόσφερε θυσίες σε όλους τους θεούς ξεχνώντας εκείνη. Έστειλε τότε η θεά ένα τρομερό και τεράστιο κάπρο, ο οποίος ρήμαζε όλα τα σπαρτά με αποτέλεσμα να αρχίσει να πλανιέται πείνα στην περιοχή.

Ο Οινέας κάλεσε τότε όλους τους γνωστούς ήρωες της εποχής για να σκοτώσουν τον κάπρο, κάτι που τελικά κατόρθωσαν ένα γενναίο κορίτσι από την Αρκαδία, η Αταλάντη και ο Μελέαγρος, γιος του Οινέα και περίφημος κυνηγός, δίνοντας έτσι τέλος στο μαρτύριο της Καλυδώνας.

Ο Άδμητος επίσης στη γαμήλια γιορτή του είχε ξεχάσει να αφιερώσει θυσία στην Άρτεμη κι έτσι η θεά οργισμένη από αυτή την παρατυπία του έστειλε στο νυφικό του κρεβάτι ένα κοπάδι από φίδια, ενώ ετοιμάστηκε να του αφαιρέσει τη ζωή. Ωστόσο ο Απόλλωνας έπεισε τις Μοίρες να του χαρίσουν τη ζωή και αυτές ζήτησαν για αντάλλαγμα να πάρουν τη ζωή κάποιου άλλου δικού του προσώπου. Μόνο η γυναίκα του Άδμητου η Άλκηστη προσφέρθηκε αλλά σώθηκε τελικά από τον Ηρακλή πριν η ψυχή της κατέβει στον Άδη.

Επίσης, είναι γνωστός και ο μύθος στον οποίο ο θρυλικός ήρωας Ηρακλής, συναντάει την Άρτεμη. Σε έναν από τους άθλους του ο Ηρακλής έπρεπε να πιάσει ζωντανό το ιερό της ελάφι με τα χρυσά κέρατα και τα χάλκινα πόδια(Κερυνίτις Έλαφος) το οποίο ζούσε στα όρη της Αρκαδίας, και να το φέρει στον Ευρυσθέα στην Τύρινθα.

Ύστερα από χρόνιο κυνηγητό κατάφερε να το πιάσει στη χώρα των Υπερβορείων, αλλά ενώ κατευθυνόταν προς την Τύρινθα, παρουσιάστηκε μπροστά του αγριεμένη η Άρτεμη με τον Απόλλωνα ζητώντας του εξηγήσεις. Ο Ηρακλής αφού αρχικά της ζήτησε συγνώμη υποσχέθηκε πως αφού θα το παρουσίαζε στον Ευρυσθέα θα το άφηνε ελεύθερο. Η Άρτεμη τον συγχώρεσε και του επέτρεψε να ολοκληρώσει τον άθλο του. Και φυσικά ο Ηρακλής τήρησε κι αυτός την υπόσχεσή του.

Ένας ακόμα γνωστός μύθος της Άρτεμης είναι αυτός με τον κυνηγό Ακταίωνα. Μανιώδης και αδίστακτος κυνηγός καθώς ήταν ο Ακταίωνας, βγήκε μια μέρα κάπου στην Αρκαδία για κυνήγι μαζί με τους σκύλους του. Όταν όμως συνάντησε κατά τύχη την Άρτεμη σε ένα ποτάμι να λούζεται, αυτή εξαγριωμένη που την είδε γυμνή, αλλά και για να μην διαδοθεί το περιστατικό τον μεταμόρφωσε σε ελάφι. Οι σκύλοι του δεν θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν ότι το ελάφι είναι το αφεντικό τους και έτσι κατασπάραξαν τον Ακταίωνα.

Ίσως ο πιο δραματικός μύθος είναι αυτός που αναφέρεται στο χωριό Λιμναίο της Λακωνίας. Όταν ο Ορέστης κατάφερε να αρπάξει από τη χώρα των Ταύρων την αδερφή του την Ιφιγένεια πήρε μαζί του και το ξόανο της θεάς. Ο μύθος λέει πως έφερε το ξόανο στη Βραυρώνα και το αφιέρωσε στο ναό της. Στη Βραυρώνα έμεινε και η Ιφιγένεια στο ναό της Άρτεμης σαν ιέρεια.





Σύμφωνα όμως με ένα άλλο μύθο. Το ξόανο αυτό βρέθηκε όρθιο στο Λιμναίο ανάμεσα στους θάμνους. Οι κάτοικοι έχτισαν στο μέρος αυτό ένα ιερό αφιερωμένο στη θεά, στην Όρθια Άρτεμη όπως την αποκαλούσαν μιας και το ξόανο είχε βρεθεί όρθιο. Όμως, ο μύθος αναφέρει ότι όσοι βρήκαν το ξόανο τρελάθηκαν και μια μέρα κατά τη διάρκεια μιας θυσίας πολλοί από εκείνους που βρίσκονταν γύρω από το βωμό άρχισαν να σκοτώνονται μεταξύ τους.

Οι κάτοικοι της περιοχής μετά από αυτό το τραγικό συμβάν συμπέραναν ότι η Άρτεμη ήταν αρκετά θυμωμένη και για να την εξευμενίσουν θα έπρεπε να θυσιάζουν ανθρώπους και όχι ζώα. Από τότε στο ιερό της Άρτεμης στο λιμναίο γίνονταν ανθρωποθυσίες μέχρι που τις σταμάτησε ο μεγάλος νομοθέτης Λυκούργος. Αντί για τις ανθρωποθυσίες διεξαγόταν μια άλλη τελετή στην οποία η ιέρεια κρατούσε το ξόανο της θεάς στην αγκαλιά της και μπροστά της μαστιγώνονταν με τη θέλησή τους μερικοί έφηβοι, ώσπου το αίμα τους να ραντίσει το ξύλινο άγαλμα.

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας λάτρευαν την Άρτεμη και είχαν χτιστεί πολλοί ναοί αφιερωμένοι σε αυτή. Εκτός από τη χώρα των Ταύρων, ονομαστοί και λαμπροί ναοί της Άρτεμης υπήρχαν στην Έφεσο της Μικράς Ασίας, στη Βραυρώνα, στα νησιά του Αιγαίου στην Αρκαδία και στην Κρήτη.
[1]

Βιβλιογραφια

Σημείωση: Επειδή όποιο αρχαίο κείμενο της ελληνικής γραμματείας και να κοιτάξετε θα βρείτε αναφορές για τους θεούς του Ολύμπου, παραθέτουμε ενδεικτικά την ακόλουθη βιβλιογραφία:

Θεογονία του Ησίοδου

Όμηρος, Ιλιάδα

Όμηρος, Οδύσσεια

Ομηρικοί 'Υμνοι

Νόννος, Διονυσιακά

Απολλώνιος Ρόδιος, Αργοναυτικά