Ανθεμιος ο Τραλλιανος
Ο Ανθέμιος ο Τραλλιανός (474 – 534) ήταν Έλληνας αρχιτέκτονας και μαθηματικός, καθηγητής της Γεωμετρίας στην Κωνσταντινούπολη. Γεννήθηκε στην πόλη Τράλλεις της Λυδίας, από όπου και η προσωνυμία του. Ο Ανθέμιος συνεργάσθηκε με τον Ισίδωρο τον Μιλήσιο για την κατασκευή του Ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη (532 μ.Χ.), μετά από ανάθεση του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, καθώς ο προηγούμενος ναός είχε καταστραφεί στη Στάση του Νίκα.
Ο Ανθέμιος προερχόταν από μια μορφωμένη οικογένεια. Είχε 4 αδελφούς και ο πατέρας τους, ο Στέφανος ο Τραλλιανός, ήταν γιατρός. Από τους αδελφούς του, ο Διόσκουρος ακολούθησε το πατρικό επάγγελμα στις Τράλλεις, ο Αλέξανδρος το ίδιο αλλά στη Ρώμη, όπου έγινε ένας από τους πιο φημισμένους γιατρούς της εποχής του, ο Ολύμπιος ήταν βαθύς γνώστης του Ρωμαϊκού Δικαίου, ενώ ο Μητρόδωρος έγινε διακεκριμένος λόγιος στην Κωνσταντινούπολη.
(Η Αγιά Σοφία (ή Σοφιά) στην αρχική της μορφή)
Τα τολμηρά σχέδια που κατέστρωσε ο Ανθέμιος για τον ναό της Αγίας Σοφίας επιδεικνύουν τόσο τις γνώσεις του, όσο και την άγνοιά του. Το κορυφαίο σχεδιαστικό του επίτευγμα εδώ αφορά τον τρούλο του ναού, που φαίνεται σαν να αιωρείται στον αιθέρα, πάνω από τα γήινα. Οι δεξιότητές του ως πολιτικού μηχανικού διαφάνηκαν και στην επισκευή των αντιπλημμυρικών έργων του Δάρας.
Μία ιστορία που θρυλείται σχετικά με τον Ανθέμιο ίσως ρίχνει κάποιο φως στον χαρακτήρα και τα επιστημονικά ενδιαφέροντά του: Μετά από μία διαμάχη με τον γείτονά του Ζήνωνα, ο Ανθέμιος προσομοίασε σεισμούς, αστραπές και βροντές στο δώμα, όπου εκείνος φιλοξενούσε τους καλεσμένους του, χρησιμοποιώντας καμπύλους καθρέφτες και ατμό που διοχέτευσε με δερμάτινους σωλήνες κάτω από το δάπεδο.
Ο Ανθέμιος ήταν εξίσου ικανός ως μαθηματικός. Περιέγραψε την κατασκευή της ελλείψεως με νήμα, όπως αναφέρει σχόλιο του Ευτόχιου στις Κωνικές τομές του Απολλωνίου, και συνέγραψε πραγματεία πάνω στις κωνικές τομές, μία θαυμάσια προετοιμασία για τον σχεδιασμό του τρούλου της Αγίας Σοφίας. Συνέταξε επίσης μία επισκόπηση για τα είδη και τις διατάξεις των κατόπτρων στο έργο του για τα παράδοξα μηχανήματα, που ήταν γνωστό στους Άραβες μαθηματικούς, όπως ο Ιμπν αλ-Χαϊθάμ. Στη διαδικασία δημιουργίας επιφανειών που ανακλούν προς ένα σημείο (εστιάζουν)
όλες τις ακτίνες αδιακρίτως διευθύνσεως που περνούν από ένα άλλο σημείο και
μία δέσμη παράλληλων ακτίνων, ο Ανθέμιος ανακαλύπτει μία ιδιότητα κωνικής τομής που δεν βρίσκεται στο έργο του Απολλώνιου.
Ο Ανθέμιος ως συγγραφέας συνέγραψε σπουδαία έργα μηχανικής, από τα οποία σώζονται μόνο αποσπάσματα, π.χ. ένα τμήμα πραγματείας του εκδόθηκε με τον τίτλο Περί παραδόξων μηχανημάτων από τον L. Dupuy το 1777, ενώ εμφανίσθηκε και το 1786 στον 42ο τόμο της Histoire de l'Academie des Instrumentistes. Ο A. Westermann έδωσε μία αναθεωρημένη έκδοσή του στο έργο του Παραδοξογράφοι (Scriptores rerum mirabilium Graeci) το 1839. Σε αυτό το έργο ο Ανθέμιος γράφει για την «ελαστική δύναμη» του υδρατμού.
Πηγες
Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.57-58
Agathias, Hist. v. 6-9
Procopius, De Aedific. i. 1
Boyer, Carl B.: A History of Mathematics, John Wiley & Sons, Inc., 1991 (2η έκδοση)
Gibbon's Decline and Fall, cap. xl.
Heath, T L.: A History of Greek Mathematics (2 τόμοι) (Oxford, 1921)
Huxley, G.L.: "Anthemius of Tralles" στο Dictionary of Scientific Biography, Charles Scribner's Sons, Νew York (1970), τ. 1, σσ. 169-170
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"