Γεμινος ο Ροδιος
ΠΗΓΑΙΝΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣ ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
Ο Γέμινος ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, αστρονόμος, μαθηματικός, μετεωρολόγος και γεωγράφος που έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ..
Βιογραφικά στοιχεία
Σχεδόν τίποτα δεν είναι γνωστό για τη ζωή του Γεμίνου. Δεν είναι καν βέβαιο ότι γεννήθηκε στη Ρόδο, αλλά αναφορές σε βουνά της Ρόδου στα αστρονομικά του έργα υποδεικνύουν ότι εργάσθηκε εκεί. Η χρονολόγησή του τον 1ο αιώνα π.Χ. βασίζεται και αυτή σε ένα χωρίο του έργου του που αναφέρεται στο Annus Vagus του αιγυπτιακού ημερολογίου ως 120 έτη πριν την εποχή του, και επομένως δείχνει ότι το συγκεκριμένο έργο του γράφτηκε περί το 70 π.Χ.. Αυτό συμφωνεί με την άποψη που τον θέλει μαθητή του Ποσειδωνίου, αλλά έχουν προταθεί και χρονολογήσεις μέχρι το 50 μ.Χ. (Neugebauer, O.: A History of Ancient Mathematical Astronomy New York, 1975).
Αστρονομικό έργο
Το μοναδικό σωζόμενο έργο του Γεμίνου είναι η «Εἰσαγωγὴ εἰς τὰ Φαινόμενα», γνωστή συχνά και ως «Εισαγωγή». Είναι ένα εισαγωγικό βιβλίο αστρονομίας βασισμένο σε έργα παλαιότερων αστρονόμων όπως ο Ίππαρχος ο Ρόδιος, που είχε σκοπό να διδάξει την επιστήμη αυτή σε αρχάριους. Σε αυτό ο Γεμίνος περιγράφει τον ζωδιακό κύκλο και τη φαινόμενη κίνηση του ηλίου, τους αστερισμούς, την ουράνια σφαίρα, τις ανατολές και τις δύσεις των ζωδιακών αστερισμών, τις σεληνοηλιακές περιοδικότητες και την εφαρμογή τους στα ημερολόγια, τις φάσεις της Σελήνης, τις εκλείψεις, τις γεωγραφικές ζώνες και το παράλογο των προσπαθειών προγνώσεως του καιρού από τους αστέρες.
Παρότι ο Γέμινος υιοθετεί το γεωκεντρικό σύστημα, στο έργο αυτό ξεχωρίζουν για την ορθότητά τους με τα σημερινά δεδομένα απόψεις όπως: Η Γη είναι σφαιρική, ο Ήλιος είναι μια διάπυρη σφαιρική μάζα, οι απλανείς αστέρες αποτελούνται από την ίδια «ουσία» με αυτή του Ηλίου, η Σελήνη είναι ετερόφωτο σώμα και οι διαστάσεις της Γης είναι σημειακές (αμελητέες) σε σχέση με το μέγεθος του Σύμπαντος.
Ο Γέμινος συνέγραψε και ένα σχόλιο επί του έργου του Ποσειδωνίου «Μετεωρολογικά». Σπαράγματα αυτού του σχολίου διασώθηκαν από τον Σιμπλίκιο στο σχόλιό του επί των «Φυσικών» του Αριστοτέλη.
Μαθηματικό έργο
Το κυριότερο μαθηματικό έργο του Γεμίνου είναι το «Μαθηματικών Δόγμα» (δηλ. θεωρία των Μαθηματικών). Παρότι αυτό το έργο δεν έχει σωθεί, αρκετά αποσπάσματά του υπάρχουν σε έργα των Πρόκλου, Ευτοκίου και άλλων. Ο Γέμινος διαχώρισε τα Μαθηματικά σε δύο μέρη: τα «νοητά» και τα «αισθητά», ή, όπως θα λέγαμε σήμερα, σε Καθαρά και Εφαρμοσμένα Μαθηματικά. Στην πρώτη κατηγορία τοποθέτησε τη Γεωμετρία και την Αριθμητική (με τη Θεωρία των Αριθμών), ενώ στη δεύτερη τις μαθηματικές επιστήμες: τη Μηχανική, την Αστρονομία, την Οπτική, τη Γεωδαισία,τη μουσική αρμονία, αλλά και τη Λογιστική. Μακρά αποσπάσματα του έργου του διασώθηκαν και στο Σχόλιο των «Στοιχείων» του Ευκλείδη από τον Al-Nayrizi.
Ο κρατήρας Γέμινος στο βόρειο ημισφαίριο της Σελήνης ονομάσθηκε προς τιμή του.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣ ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
Περὶ τοῦ βίου τοῦ Γεμίνου δὲν γνωρίζουμε παρὰ ἐλάχιστα. Ἤκμασε κατὰ τὸν 8ον αἰ. μ.Ὀ. (-1ος) καὶ πιστεύεται ὅτι ὑπήρξε μαθητὴς τοῦ Ποσειδωνίου καὶ εἶς ἐκ τῶν διαδόχων τοῦ Ἰππάρχου. Γενέτειρά του ἦταν τὸ πιθανότερον ἡ Ῥόδος καὶ εἶναι βέβαιον ὅτι ἔζησε κι ἐργάσθη ἐκεῖ. Ὑπήρξε δεινὸς μαθηματικός, ἀστρολόγος καὶ ἀστρονόμος. Ἀπὸ τὸ ἐκτενὲς συγγραφικὸν του ἔργον σώζονται μόνον ἐλάχιστα ἀποσπάσματα συμπεριληφθέντα εἰς τὰ ἔργα μεταγενεστέρων μαθηματικῶν ἀστρονόμων. Ὁ Πρόκλος διασώζει ἀπόσπασμα σχετικὸν μὲ τὸν διαχωρισμόν τῶν μαθηματικῶν ἐπιστημῶν: Ἀριθμητική, Γεωμετρία, Μηχανική, Ἀστρολογία (ἀστρονομία καὶ ἀστρολογία), Ὁπτικὴ, Γεωδαισία, Κανονικὴ (θεωρητικὴ Μουσικἠ) καὶ Λογιστική. Πιστεύεται ὅτι τὸ ἀπόσπασμα προέρχεται ἀπὸ μέγα ἔργον τοῦ Γεμίνου μὲ τίτλον Περὶ τῆς τῶν Μαθηματικῶν τάξεως ἢ Ἡ τῶν Μαθηματικῶν θεωρία.
Ὁ Γεμῖνος συνέθεσε πραγματείαν ποὺ πιστεύεται ὅτι συμπεριελάμβανε τὸ ἔργον τοῦ Ποσειδωνίου καὶ τὰς βασικὰς διδασκαλίας τῆς σχολῆς του, μὲ τίτλον Μετεωρολογικὰ ἢ Περὶ Μετεώρων. Ἀπὸ αὐτὸ διεσώθησαν ὀλίγαι παράγραφοι (Ἀλέξανδρος Ἀφροδισεὺς καὶ Συμπλίκιος) ποὺ ἀναφέρονται εἰς τὴν διάκρισιν μεταξὺ Φυσικῆς καὶ Ἀστρολογίας, ἀπὸ ὅπου καὶ συμπεραίνουν οἱ σύγχρονοι μελετηταὶ ὅτι ἐπρόκειτο διὰ σημαντικὸν ἔργον μεγάλης ἐκτάσεως. Ἐπίσης τὸ ἔργον Σφαῖρα, ποὺ ἀρχικῶς εἶχε ἀποδοθεῖ εἰς Πρόκλον κατὰ τοὺς ἀναγεννησιακοὺς χρόνους, πιστεύεται τὴν σήμερον ὅτι εἶναι τοῦ Γεμίνου.
Τὸ μόνον ἔργον του ποὺ διασώζεται ἀκέραιον, ἂν καὶ μὲ φθοράς καὶ παρεμβολάς λόγῳ ἀντιγραφῶν, εἶναι ἡ Εἰσαγωγή εἰς τὰ Φαινόμενα. Περιέχει τὰς πλέον σημαντικὰς θεωρίας τῆς μαθηματικῆς ἀστρονομίας τῶν Ἑλλήνων καὶ εἶναι κατάλληλον διὰ διδασκαλίαν. Ἐπὶ αἰώνας ἀποτελοῦσε ἀστρονομικὸν ἐγχειρίδιον. Ἐκεῖ διατυπώνονται θέσεις ὅπως ἡ σφαιρικότης τῆς Γῆς, ἡ διάπυρη σφαιρικὴ σύστασις καὶ σχῆμα τοῦ Ἡλίου, ὅτι οἱ ἀπλανεῖς ἀστέρες ἀποτελοῦνται ἐκ τῆς ἰδίας οὐσίας μὲ τοῦ Ἡλίου, ὅτι ἡ Σελήνη εἶναι ἑτερόφωτη καὶ φωτίζεται ἀπὸ τὸν Ἥλιον, ὅτι ἡ Γῆ ἔχει θέσιν σημείου ὡς πρὸς τὸ Σύμπαν, τὸ ἀπεριόριστον πλῆθος τῶν ἀπλανῶν ἀστέρων κ.ἄ. Ἀπὸ τὸ ἔργον του συμπεραίνεται πὼς ἦταν ἤδη γνωστὰ πολλὰ πράγματα περὶ τῆς Γῆς ὅπως αἱ ἰδιαιτερότηται τῶν βορείων τόπων πλησίον τοῦ ἀρκτικοῦ, ἡ ἑξαμηνιαία νὺξ καὶ ἡμέρα τῶν ὑπέρ τοῦ ἀρκτικοῦ τόπων, τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς διακεκαυμένης ζώνης κ.ἄ.
Διαπιστώνουμε τὸ ἐκπληκτικὸν ἐπίπεδον τῶν μαθηματικῶν ἀστρονομικῶν γνώσεων παρ' Ἕλλησι περὶ τῆς Γῆς καὶ περὶ τῶν ἀστέρων καὶ τῶν πλανωμένων οὐρανίων σωμάτων, δι' ἐκείνην τὴν ἐποχήν, ποὺ ὁ δυτικὸς κόσμος ἀπέκτησε μόλις πρὸ ὀλίγων αἰώνων. Τὸ ἔργον αὐτὸ εἶναι διαχρονικῆς ἀξίας καὶ σὺν τοῖς ἄλλοις περιέχει ἐξηγήσεις βασικῶν ἀστρονομικῶν ἐννοιῶν ποὺ φέρουν ἀστρολογικὰς ἰδιότητας (π.χ. ζῳδιακαὶ συζυγίαι, περὶ τριγώνων - Ἐν συζυγίᾳ ὀνομάζονται τὰ ζῴδια ποὺ ἀνατέλλουν ἐκ τοῦ ἰδίου σημεῖου καὶ δύουν εἰς τὸ ἴδιον πάντα σημεῖον, δηλαδη τὰ εὑρισκόμενα ἐν τοῖς ἰδίοις παραλλήλοις κύκλοις), συντελώντας εἰς τὴν καλλιτέραν κατανόησιν περὶ τῆς προελεύσεως κάποιων στοιχείων τῆς ἑλληνιστικῆς ἀστρολογίας.
"Γεμῖνος Ῥόδιος, Εἰσαγωγή εἰς τὰ Φαινόμενα (Αρχαίο Κείμενο)"
"Gemini, Elementa Astronomiae (Ολόκληρο)"
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
Πηγες
[1] "Wikipedia"
Η «Εισαγωγή εις τα Φαινόμενα» του Γεμίνου του Ροδίου (απόδοση στη νεοελληνική - σχολιασμός Ευάγγελου Σπανδάγου), εκδόσεις «Αίθρα», Αθήνα 2002
Aujac, G.: Géminos: Introduction aux phénomènes (Η κλασική γαλλική μετάφραση με τα σχετικά σχόλια και την εισαγωγή της ιστορικού των επιστημών)
Evans, J., Berggren, J.: Geminos's Introduction to the Phenomena. A Translation and Study of a Hellenistic Survey of Astronomy. (Princeton University Press, 2006.) (η πρώτη πλήρης αγγλική μετάφραση του έργου)
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"