ΚΑΤΡΕΑΣ
Ο Κατρέας ήταν γιος του Μίνωα και της Πασιφάης. Γυναίκα του πήρε τη Φρονία, όπως παραδίδει ο Ελλάνικος (Fragmenta 1a,4,F.135.2), με την οποία ζούσε στην Κνωσό ή την πόλη Κάτρη που ονομάστηκε έτσι από αυτόν. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά, ένα γιο, τον Αλθαιμένη, και τρεις κόρες, την Αερόπη, την Κλυμένη, την Απημοσύνη (=άβλαβη). Σύμφωνα με χρησμό θα έχανε την εξουσία από ένα παιδί του ή ένα εγγόνι του.
Τα παιδιά του Απημοσύνη και Αλθαιμένης, επειδή πληροφορήθηκαν τον χρησμό που ο πατέρας τους προσπάθησε να κρατήσει κρυφό, έφυγαν κρυφά για τη Ρόδο για να μην επαληθευτεί και χρειαστεί να σκοτώσουν τον πατέρα τους, οι ίδιοι ή οι απόγονοί τους τον παππού τους. Στο όρος Αταβύριο, απ' όπου έβλεπαν την Κρήτη, οι δυο τους καθιέρωσαν τη λατρεία του Αταβύριου Δία και ίδρυσαν στο νησί την πόλη Κρητινία.
Στο μεταξύ ο Κατρέας, από φόβο για τον χρησμό, έδιωξε τις άλλες δύο κόρες του, τις έδωσε στον Ναύπλιο, περαστικό ναυτικό από το νησί, για να τις πουλήσει σαν δούλες μακριά από την Κρήτη ή για να τις πετάξει στη θάλασσα. Η μεταστροφή του Ναύπλιου οδήγησε τον ίδιο σε γάμο με την Κλυμένη (απέκτησαν τον Οίακα και τον Παλαμήδη) και την Αερόπη σε γάμο με τον Πλεισθένη (απέκτησαν τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο).
Όταν ο Κατρέας γέρασε, αναζήτησε τον γιο του για να τον αφήσει κληρονόμο στον θρόνο, γι' αυτό βρέθηκε στις ακτές της Ρόδου. Βοσκοί όμως που τους είδαν να αποβιβάζονται τους πέρασαν για πειρατές και τους επιτέθηκαν με πέτρες. Τα γαυγίσματα των σκύλων κάλυπταν τις φωνές του Κατρέα που δήλωνε την ταυτότητά του και τελικά ο Κατρέας πέθανε από τα χέρια του Αλθαιμένη που έριξε το ακόντιό του, επαληθεύοντας τον χρησμό.
Στην κηδεία του παππού του από την πλευρά της μητέρας του Αερόπης θέλησε να παρευρεθεί ο Μενέλαος, οπότε ο Πάρης βρήκε την ευκαιρία να κλέψει την Ελένη. (Απολλόδωρος 3.12-16 (1) , Διόδωρος Σ. 5.59)
Η ιστορία του Κατρέα μνημειώνει την εξάπλωση των Μινωιτών στη Μικρά Ασία και την Πελοπόννησο και επιχειρεί περαιτέρω διασυνδέσεις αιγαιακών και πελοποννησιακών περιοχών με την Κρήτη. Είναι πιθανό να έχουν ενσωματωθεί στον τελικό μύθο τοπικές ροδιακές και πελοποννησιακές παραδόσεις. Διαφαίνεται όμως και μια προσπάθεια να δηλωθεί η συνέχεια από τους Μινωίτες στους Μυκηναίους, καθώς βασικοί Μυκηναίοι βασιλείς έχουν κρητική ρίζα που φτάνει μέχρι τον ίδιο τον Μίνωα.
Έτσι, συνδέονται άμεσα δύο μεγάλοι προϊστορικοί πολιτισμοί, ο μινωικός και ο μυκηναϊκός.
Επίσης, με τον μύθο του Κατρέα αιτιολογείται η ύπαρξη και η ονομασία της κρητικής πόλης Κάτρη, για την οποία ο Στέφανος Βυζάντιος γράφει: πόλις Κρήτης τὸν Ἰωνικὸν ἔχουσα τρόπον … τὸ ἐθνικόν Κατραῖος. (Ήταν σύνηθες στους ελληνικούς μύθους να αναζητούνται γενάρχες πίσω από την ίδρυση πόλεων, κάτι που εντείνεται στους αλεξανδρινούς και ελληνιστικούς χρόνους.)
Υποσημειωσεις - Πηγες
Ο οίκος του Κατρέα: Αερόπη, Κλυμένη, Απημοσύνη, Αλθαιμένης
Από τον Κατρέα, τον γιο του Μίνωα, γεννήθηκαν η Αερόπη, η Κλυμένη, η Απημοσύνη και ένας γιος, ο Αλθαιμένης. Όταν ο Κατρέας ζήτησε χρησμό για το πώς θα τελειώσει η ζωή του, 3.13 ο θεός του απάντησε ότι θα πέθαινε από κάποιο από τα παιδιά του. Και ο Κατρέας κράτησε μυστικό τον χρησμό, τον έμαθε όμως ο Αλθαιμένης και επειδή φοβήθηκε μήπως γίνει φονιάς του πατέρα του, απέπλευσε από την Κρήτη μαζί με την αδελφή του Απημοσύνη, προσάραξε σε κάποια περιοχή της Ρόδου, την οποία, αφού κατέλαβε, την ονόμασε Κρητινία. Ύστερα, σκαρφάλωσε στο βουνό που ονομαζόταν Αταβύριο και ατένισε τα γύρω νησιά· ανάμεσά τους ξεχώρισε και την Κρήτη, και καθώς έφερε στο μυαλό του τους πατρογονικούς θεούς, ίδρυσε βωμό προς τιμή του Διός Αταβυρίου. Ύστερα από λίγο καιρό σκότωσε την αδελφή του με τα ίδια του τα χέρια. Όταν, δηλαδή, ο Ερμής την ερωτεύτηκε, καθώς εκείνη ξεγλιστρούσε και δεν μπορούσε να την πιάσει (διότι τον ξεπερνούσε σε ταχύτητα), κάλυψε τον δρόμο με φρεσκογδαρμένα δέρματα, πάνω στα οποία γλίστρησε η κοπέλα γυρνώντας από την κρήνη· και τότε, ο θεός τη βίασε. Και αυτή φανέρωσε το γεγονός στον αδελφό της· αυτός όμως, επειδή θεώρησε ότι η ιστορία με τον θεό ήταν πρόφαση, όρμηξε επάνω της και τη σκότωσε χτυπώντας την με κλωτσιές. 3.15 Όσο για την Αερόπη και την Κλυμένη ο Κατρέας τις έδωσε στον Ναύπλιο για να τις πουλήσει σε ξένα μέρη. Τη μία από αυτές, την Αερόπη, την παντρεύτηκε ο Πλεισθένης και έκανε δυο γιους, τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο, ενώ την Κλυμένη την παντρεύτηκε ο Ναύπλιος και έγινε πατέρας αγοριών, του Οίακα και του Παλαμήδη. Αργότερα, σε βαθιά γεράματα ο Κατρέας επιθυμούσε να παραδώσει την εξουσία στον γιο του Αλθαιμένη, και γι' αυτόν τον λόγο 3.16 ήλθε στη Ρόδο. Όταν μαζί με τα παλικάρια του αποβιβάστηκε σε κάποιο ερημικό σημείο του νησιού, κυνηγήθηκε από βοσκούς που πίστεψαν ότι είχαν εισβάλει ληστές, μια και δεν μπορούσαν να τον ακούσουν που τους έλεγε την αλήθεια, γιατί τα σκυλιά γαύγιζαν δυνατά· του επιτέθηκαν, λοιπόν, κι εκείνοι, και ο Αλθαιμένης που έφθασε έρριξε το ακόντιό του και σκότωσε τον Κατρέα χωρίς να ξέρει ποιος είναι. Όταν, κατόπιν, το έμαθε, προσευχήθηκε και κρύφθηκε μέσα σε ένα χάσμα της γης. (Απολλόδωρος 3.12-16)
ὕστερον δὲ τούτων Ἀλθαιμένης ὁ Κατρέως υἱὸς τοῦ Κρητῶν βασιλέως περί τινων χρηστηριαζόμενος ἔλαβε χρησμόν, ὅτι πεπρωμένον ἐστὶν αὐτῷ τοῦ πατρὸς αὐτόχειρα γενέσθαι. βουλόμενος οὖν τοῦτο τὸ μύσος ἐκφυγεῖν ἑκουσίως ἔφυγεν ἐκ τῆς Κρήτης μετὰ τῶν βουλομένων συναπᾶραι, πλειόνων ὄντων. οὗτος μὲν οὖν κατέπλευσε τῆς Ῥοδίας εἰς Κάμειρον καὶ ἐπὶ [μὲν] ὄρους Ἀταβύρου Διὸς ἱερὸν ἱδρύσατο τοῦ προσαγορευομένου Ἀταβυρίου· διόπερ ἔτι καὶ νῦν τιμᾶται διαφερόντως, κείμενον ἐπί τινος ὑψηλῆς ἄκρας, ἀφ᾽ ἧς ἐστιν ἀφορᾶν τὴν Κρήτην. ὁ μὲν οὖν Ἀλθαιμένης μετὰ τῶν συνακολουθησάντων κατῴκησεν ἐν τῇ Καμείρῳ, τιμώμενος ὑπὸ τῶν ἐγχωρίων· ὁ δὲ πατὴρ αὐτοῦ Κατρεύς, ἔρημος ὢν ἀρρένων παίδων καὶ διαφερόντως ἀγαπῶν τὸν Ἀλθαιμένην, ἔπλευσεν εἰς Ῥόδον, φιλοτιμούμενος εὑρεῖν τὸν υἱὸν καὶ ἀπαγαγεῖν εἰς Κρήτην. τῆς δὲ κατὰ τὸ πεπρωμένον ἀνάγκης ἐπισχυούσης, ὁ μὲν Κατρεὺς ἀπέβη μετά τινων ἐπὶ τὴν Ῥοδίαν νυκτός, καὶ γενομένης συμπλοκῆς καὶ μάχης πρὸς τοὺς ἐγχωρίους ὁ Ἀλθαιμένης ἐκβοηθῶν ἠκόντισε λόγχῃ καὶ δι᾽ ἄγνοιαν παίσας ἀπέκτεινε τὸν πατέρα. γνωσθείσης δὲ τῆς πράξεως, ὁ [μὲν] Ἀλθαιμένης οὐ δυνάμενος φέρειν τὸ μέγεθος τῆς συμφορᾶς τὰς μὲν ἀπαντήσεις καὶ ὁμιλίας τῶν ἀνθρώπων περιέκαμπτε, διδοὺς δ᾽ ἑαυτὸν εἰς τὰς ἐρημίας ἠλᾶτο μόνος καὶ διὰ τὴν λύπην ἐτελεύτησεν· ὕστερον δὲ κατά τινα χρησμὸν τιμὰς ἔσχε παρὰ Ῥοδίοις ἡρωικάς. (Διόδωρος Σ. 5.59.1-5)
-------------------
Hard, pp. 354–355; Grimal, s.v. Catreus, p. 92
Tripp, s.v. Catreus, p. 152
Smith, s.v. Creteus
Apollodorus, 3.2.1
Diodorus Siculus, 4.60.4, 5.59.1–4
Pausanias, 8.53.4
Apollodorus, 3.2
Apollodorus, E.2.10, E.3.12.
Diodorus Siculus, 4.60.4.
Hard, p. 355; Gantz, p. 271. Euripides' treatment of the story is according to the scholiast on Sophocles, Ajax 1297, citing Euripides' Cretan Women, see: Collard and Cropp, pp. 520, 521; Webster, pp. 37–38; Jebb's note to Ajax 1295 Κρήσσης.
Gantz, pp. 554–555; Jebb's note to Ajax 1296 ὁ φιτύσας πατήρ.
Pausanias, 8.53.4, which also says that according to the Tegeans, Catreus, along with Cydonia and Gortyna, had instead been founded by three sons of Tegeates, Cydon, Archedius, and Gortys, who had migrated to Crete from Arcadia.
Tripp, s.v. Catreus, p. 152; Apollodorus, E.3.3.
Alcidamas, Odysseus 14-16 (Garagin and Woodruff, p. 286)
Apollodorus, 2.7.4, 3.9.1
Diodorus Siculus, 4.33.7–12
Pausanias, 8.48.7.
"Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία"
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"