ΙΦΙΤΟΣ
ΙΦΙΤΟΣ (γιος του Εύρυτου)
Ο Ίφιτος είναι απόγονος του τοξοβόλου Φοίβου, γιος του δεινού τοξότη Εύρυτου, βασιλιά της Οιχαλίας (1), και της Αντιόχης ή Αντιόπης, κόρης του Πύλωνα.
Ως αδελφοί του αναφέρονται ο Δηίονας ή, κατά άλλους, Δηιονέας, ο Κλυτίος, ο Τοξέας· έχει και μια αδελφή, την Ιόλη. Κληρονόμησε από τον πατέρα του το θεϊκό του τόξο, δώρο από τον ίδιο τον Απόλλωνα, το οποίο ο Ίφιτος προσέφερε ως δώρο φιλοξενίας στον Οδυσσέα, όταν οι δύο άνδρες συναντήθηκαν στη Μεσσήνη, στο σπίτι του Ορσίλοχου.
Με το ίδιο αυτό τόξο σκότωσε ο Οδυσσέας τους μνηστήρες. Ως αντίδωρο στον Ίφιτο δόθηκαν από την πλευρά του βασιλιά της Ιθάκης ένα δόρυ και ένα σπαθί. Σε αυτήν την εκδοχή του μύθου ο Εύρυτος πεθαίνει πριν από τον γιο του πολύ πριν γεράσει, από τον ίδιο τον Απόλλωνα που οργισμένος τον σκότωσε, γιατί ο Εύρυτος τον αντροκάλεσε να ρίξουν στο δοξάρι (Όμ., Οδ. θ 223-228 (2) ).
Μερικές φορές ο Ίφιτος εμφανίζεται στον κατάλογο των Αργοναυτών μαζί με τον αδελφό του Κλυτίο. Τις περισσότερες φορές ο Ίφιτος σκοτώνεται από τον Ηρακλή, άλλοτε μαζί με τον πατέρα του και τα αδέλφια του, όταν ο Ηρακλής κατέλαβε την Οιχαλία για χάρη της Ιόλης, άλλοτε επειδή ο Ηρακλής βρίσκεται σε κατάσταση μανίας, όπως συνέβη με τα παιδιά που είχε αποκτήσει από τη Μεγάρα. Αυτή η τελευταία εκδοχή δίνεται με περισσότερες λεπτομέρειες από τους μυθογράφους.
Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο (2.6), ο Ηρακλής, αφού πραγματοποίησε τους άθλους του, πήγε στη Θήβα, όπου έδωσε τη Μεγάρα στον ανεψιό του Ιόλαο, γιατί, σύμφωνα με τον Διόδωρο (31.1), φοβόταν να κάνει ξανά παιδιά μαζί της εξαιτίας της συμφοράς που τους βρήκε, όταν σε κατάσταση μανίας σκότωσε τα παιδιά που ήδη είχαν αποκτήσει.
Ζητούσε, λοιπόν, μια γυναίκα με την οποία θα μπορούσε να κάνει μαζί της παιδιά χωρίς να φοβάται. Τότε ήταν που πληροφορήθηκε ότι ο δάσκαλός του στο τόξο Εύρυτος είχε ορίσει ως έπαθλο την κόρη του Ιόλη γι’ αυτόν που θα νικούσε τον ίδιο και τα παιδιά του σε αγώνα τοξοβολίας.
Ο ήρωας έφτασε στην Οιχαλία, πήρε μέρος στον αγώνα και ο μαθητής αποδείχθηκε καλύτερος από τον δάσκαλο της τοξοβολίας και τους γιους του. Και ενώ η νίκη του, σύμφωνα με την εικαστική παράδοση γιορτάστηκε με ένα συμπόσιο, ο γάμος δεν έγινε, επειδή ο Εύρυτος και οι γιοι του αρνούνταν από φόβο μήπως ο Ηρακλής σκοτώσει τα παιδιά που θα αποκτούσαν όπως είχε κάνει και με τα παιδιά του από τη Μεγάρα. Ο μοναδικός που είχε αντίρρηση ήταν ο Ίφιτος.
Μετά από λίγο καιρό, κλάπηκαν μερικά βόδια στην περιοχή της Οιχαλίας, μάλλον από τον Αυτόλυκο, τον κλέφτη γιο του κλέφτη θεού Ερμή, δάσκαλο του Ηρακλή στην τέχνη της πάλης. Οι υποψίες έπεσαν στον Ηρακλή, όμως ο Ίφιτος δεν το πίστεψε και πήγε να συναντήσει τον Ηρακλή, για να του ζητήσει βοήθεια να ξαναβρεί τα χαμένα κοπάδια του.
Τον βρήκε κατά την επιστροφή του ήρωα από τις Φερές, αφού είχε σώσει την Άλκηστη που είχε πεθάνει στη θέση του Άδμητου, και του ζήτησε να ψάξουν μαζί για τα βόδια. Ο Ηρακλής το υποσχέθηκε και φιλοξένησε τον νέο που και στην περίπτωση του γάμου της Ιόλης τον είχε υποστηρίξει και πιστέψει. Όμως ο Ηρακλής καταλήφθηκε πάλι από μανία και έριξε τον νέο από τα τείχη της Τίρυνθας. Όταν συνήλθε, θέλησε να εξαγνιστεί από τον φόνο και πήγε στον Νηλέα, τον βασιλιά της Πύλου, φίλο όμως του Εύρυτου.
Λόγω της φιλίας του Νηλέα με τον βασιλιά της Οιχαλίας, αρνήθηκε να αναλάβει τον καθαρμό του Ηρακλή και τον έδιωξε. Κι εκείνος κατέφυγε στις Αμύκλες, όπου εξαγνίστηκε από τον Δηίφοβο, τον γιο του Ιππόλυτου. Όμως ο καθαρμός αυτός δεν τον απάλλαξε από τον φόνο του υποστηρικτή και φίλου του Ίφιτου, καταλήφθηκε μάλιστα από φοβερή αρρώστια. Έτσι, πήγε στους Δελφούς προκειμένου να ζητήσει χρησμό πώς θα μπορούσε να απαλλαχτεί από τη νόσο.
Δεν πήρε εύκολα τον χρησμό ο Ηρακλής, μάλιστα συγκρούστηκε με τον αδελφό του Απόλλωνα γι’ αυτό. Τελικά το μαντείο χρησμοδότησε ότι ο Ηρακλής θα απαλλασσόταν από τη νόσο, αν τον πωλούσαν δούλο και υπηρετούσε δουλικά για τρία χρόνια, όπως είχε υπηρετήσει τον Ευρυσθέα για τον φόνο των παιδιών του. Το αντίτιμο από την πώλησή του έπρεπε να δοθεί στον Εύρυτο ως ικανοποίηση για τον φόνο του Ίφιτου —ο βασιλιάς πατέρας είχε ζητήσει τριάντα τάλαντα. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, ο Ηρακλής πουλήθηκε δούλος στον Συλέα για να εξιλεωθεί για τον φόνο και όχι στην Ομφάλη.
ΙΦΙΤΟΣ (βασιλιάς της Ήλιδας)
Ίφιτος ονομαζόταν και ένας βασιλιάς της Ήλιδας, σύγχρονος του Λυκούργου της Σπάρτης (11ος-8ος αι. π.Χ.), απόγονος του Όξυλου, γιος του Αίμονα, σύμφωνα με μια επιγραφή στην Ολυμπία ή του Πραξωνίδη ή του Ίφιτου σύμφωνα με επιγραφές των Ηλείων (Παυσ. 5.4.6).
Λεγόταν ότι αυτός πρώτος έθεσε σε ισχύ τους Ολυμπιακούς αγώνες μετά τον θάνατο του βασιλιά Όξυλου και την ίδρυσή τους από τον Ηρακλή και τους αναδιοργάνωσε. Αυτό το έκανε ύστερα από χρησμό που του έδωσε το μαντείο των Δελφών, όπου είχε καταφύγει ο Ίφιτος για να μάθει γιατί η Ελλάδα μαστιζόταν τόσο από συμφορές, επιδημίες, πολιτικές διχόνοιες.
Μάλιστα καθιέρωσε λατρεία προς τιμή του Ηρακλή στον τόπο του, ενώ μέχρι τότε οι Ηλείοι τον θεωρούσαν εχθρό τους, προφανώς για την εκστρατεία που είχε επιχειρήσει ο Ηρακλής εναντίον τους, όταν βασιλιάς τους ήταν ο Αυγείας.
Ίφιτος και Λυκούργος προέβησαν σε ενέργειες ώστε οι αγώνες να καθιερωθούν ως πανελλήνιοι από τοπικοί που ήταν αρχικά και έστειλαν θεωρούς στις πόλεις να αναγγείλουν τη διεξαγωγή των αγώνων για να τους παρακολουθήσουν.
Με αυτόν τον τρόπο προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τη μάστιγα του πολιτικού διαμελισμού της χώρας. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι μετά τη χάλκινη πόρτα του πρόναου στον ναό του Δία στην Ολυμπία, στα δεξιά, μπροστά από έναν κίονα, υπήρξε άγαλμα του Ίφιτου που το στεφάνωνε μια γυναίκα, η Εκεχειρία, όπως το υποδηλώνει το ελεγείο που είναι χαραγμένο στο άγαλμα (Παυσ. 5.10.10).
Κάνει, ακόμη, λόγο για έναν δίσκο που ονομαζόταν τοῦ Ἰφίτου, όπου ήταν γραμμένη η εκεχειρία που διακήρυσσαν οι Ηλείοι για τους Ολυμπιακούς αγώνες. Η επιγραφή δεν είναι σε ευθεία γραμμή αλλά τα γράμματα είναι κυκλειδώς στην επιφάνεια του δίσκου προς την περιφέρεια (Παυσ. 5.20.1).
Το όνομα "Ίφιτος" στην Ελληνική Μυθολογία
Με το όνομα Ίφιτος αναφέρονται τα ακόλουθα πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας:
Ο Ίφιτος του Ευρύτου από την Οιχαλία, αναφέρεται από μύθους ότι σκοτώθηκε από τον Ηρακλή, ένας από τους Αργοναύτες
Ίφιτος ο Ηλείος, παλαιός Ηλείος ήρωας σχετιζόμενος με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, κατά την επικρατέστερη παράδοση αναδιοργάνωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και καθιέρωσε την ολυμπιακή εκεχειρία
Ίφιτος της Φωκίδας, μυθικός ηγεμόνας της Φωκίδας, που έλαβε, όπως πιστεύεται, μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία (αλλά δεν πρέπει να συγχέεται με τον Ίφιτο του Ευρύτου)
Θύμα του Κοπρέα
Υποσημειωσεις - Πηγες
1.
Οιχαλία
Αλλά όπως για τα περισσότερα πράγματα στην Ελλάδα υπάρχουν αντιτιθέμενες απόψεις, έτσι και για την Οιχαλία οι Θεσσαλοί λένε ότι το Ευρύτιο, μια περιοχή ερημωμένη στις μέρες μας, ήταν στην αρχαιότητα πόλη και ονομαζόταν Οιχαλία, ενώ ο Εκαταίος ο Μιλήσιος έγραψε πως η Οιχαλία ήταν το Σκίον, μια περιοχή της Ερέτριας. Με την άποψη των Ευβοέων συμφωνούν και όσα αναφέρει ο Κρεώφυλος στο ποίημά του Ηράκλεια. Όμως πιο αξιόπιστη μου φαίνεται η άποψη των Μεσσηνίων και για άλλους λόγους, αλλά κυρίως για τα οστά του Εύρυτου… […] εδώ φυλάσσονταν τα οστά του Εύρυτου, του γιου του Μελανέως.
(Παυσ. 4.2.3 και 33.5)
2.
Ο Οδυσσέας για τον Εύρυτο
Με τους παλιούς ηρώους δε θα ’θελα να μπω σε ξεσυνέρια,
τον Ηρακλή για και τον Εύρυτο, της Οιχαλίας το ρήγα,
που και με αθάνατους παράβγαιναν στου δοξαριού την τέχνη.
Γι’ αυτό και τον τρανό τον Εύρυτο νωρίς τον βρήκε ο Χάρος,
κι ουδέ στο αρχοντικό του εγέρασε· τον σκότωσε οργισμένος
ο Φοίβος, σαν τον αντροκάλεσε να ρίξουν στο δοξάρι.
(Όμ., Οδ. θ 223-228, μετ. Ν. Καζαντζάκης – Ι.Θ. Κακριδής)
--------------------
Apollonius of Rhodes, Argonautica 1.86
Statius, Thebaid 5.400
Hyginus, Fabulae 14
Diodorus Siculus, Bibliotheca historica 4.37.5
Scholaist on Sophocles, Trachiniae 266 as cited in Hesiod, Ehoiai fr. 79
Scholaist on Sophocles, Trachiniae 266 as cited in Hesiod, The Homeric Hymns, and Homerica, The Taking of Oechalia fr. 4
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 2.6.2
Diodorus Siculus, Bibliotheca historica 4.31.3
Homer, Odyssey 21.30
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 1.9.16
Valerius Flaccus, Argonautica 1.363
Homer, Iliad 2.518
Statius, Thebaid 7.354
Hyginus, Fabulae 14
Statius, Thebaid 7.340-358
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3.10.8
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 2.5.1
Alcman, Lyrical Poets 25
Hyginus, Fabulae 70
Homer, Iliad 8.128
Virgil, Aeneid 2.435
Ovid, Metamorphoses 13.257
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"