ΘΑΜΥΡΗΣ
Καταγωγή και έργο
Ο Θάμυρης ή Θαμύρας είναι ένας από τους μυθικούς μουσικούς και κατατάσσεται στους Θράκες. Κατάγεται από οικογένεια μουσικών, από τον Φιλάμμωνα, γιο του Απόλλωνα και νικητή άσματος στον δεύτερο αγώνα άσματος στους Δελφούς, και τη Νύμφη του Παρνασσού Αργιόπη ή Αρσινόη, η οποία, την εποχή που ήταν να γεννήσει, μετοίκησε στους Θράκες Οδρύσες, όπου και μεγάλωσε ο Θάμυρης μέσα σε ένα περιβάλλον μουσικόφιλο. Άλλοι λένε ότι ήταν γιος του Αέθλιου και εγγονός του Ενδυμίωνα, γιος μιας Μούσας, της Ερατώς ή της Μελπομένης. Ήταν πολύ όμορφος, ερωτεύτηκε τον Υάκινθο και λεγόταν ότι αυτός πρώτος εισήγαγε τον έρωτα ανάμεσα στους άνδρες.
Μουσικός άριστος, πολύ καλός στο τραγούδι και τη λύρα —πώς αλλιώς, αφού είχε για δάσκαλο τον άλλο σπουδαίο μουσικό, τον Λίνο;—, καινοτόμος, ευρετής του δωρικού τρόπου, συνθέτης Θεογονίας, Κοσμογονίας και μιας Τιτανομαχίας (Τιτάνων πρὸς τοὺς θεοὺς πόλεμος), άξιος δάσκαλος υπεράξιου μαθητή, του Ομήρου. Φτωχός αλλά ευπρόσδεκτος στις αυλές ή σε χώρους θρησκευτικών πανηγύρεων, όπου συνηθίζονταν μουσικοί αγώνες.
Γρήγορα όμως οι ικανότητές του και οι διακρίσεις που ήρθαν από αυτές, σε συνδυασμός με το σωματικό του κάλλος, τύφλωσαν τον νου του και γρήγορα η περηφάνια του μετατράπηκε σε αλαζονεία.
Αγώνας μουσικός με τις Μούσες
Ο Όμηρος διηγείται ότι ο δάσκαλός του μπλέχτηκε σε μουσικό αγώνα με τις Μούσες. Θυμωμένες εκείνες —και για τον πρόσθετο λόγο ότι ο Θάμυρης, εκτός από το ότι ζήτησε να πλαγιάσουν μαζί του σε περίπτωση που νικούσε, απείλησε με πρόσθετη τιμωρία την καθεμιά χωριστά και με διαφορετικό τρόπο— τον τύφλωσαν, του στέρησαν τις ικανότητές του στη μουσική (1) και όρισαν να μεταβεί μετά τον θάνατό του στον τόπο των τιμωριών όπου θα βρισκόταν μαζί με άλλους ασεβείς.
Μετά από αυτό ο Θάμυρης έριξε τη λύρα του στον ποταμό που ονομάστηκε Βαλύρας από το γεγονός (βάλλω +λύρα) —γενέσθαι δὲ τὸ ὄνομα τῷ ποταμῷ λέγουσι Θαμύριδος τὴν λύραν ἐνταῦθα ἀποβαλόντος ἐπὶ τῇ πηρώσει (Παυσ. 4.33.3). Ο τόπος της τιμωρίας τοποθετείται στο Δώριο, κοντά στην Πύλο, ή στο Δώτιο της Θεσσαλίας. Πιο ορθολογιστικά ο Παυσανίας αποδίδει την παραίτηση του Θάμυρη από το μουσικό του τάλαντο σε ασθένεια που του στέρησε την όραση —διεφθάρη δὲ ὁ Θάμυρις ἐμοὶ δοκεῖν ὑπὸ νόσου τοὺς ὀφθαλμούς (Παυσ. 4.33.7)· αντίθετα άλλοι αοιδοί και ποιητές δεν κάμφθηκαν από παρόμοιες καταστάσεις και συνέχισαν το έργο τους (Παυσ. 4.33.7).
Στην τέχνη τον παρίσταναν τυφλό με μια σπασμένη λύρα στο χέρι (Παυσ. 9.30.2). Ο Σοφοκλής έγραψε έργο με τίτλο Θαμύρας και λέγεται ότι, όταν παίχτηκε, ο ίδιος έπαιζε τη λύρα (Αθήν., Δειπν. 14.40). Ο Πλάτωνας γράφει πως ο Θάμυρης επέλεξε να μετεμψυχωθεί σε αηδόνι (Πολ. 620Α) και ο Παυσανίας (10.30.8-9), περιγράφοντας τους μεγάλους πίνακες του Πολυγνώτου στη Λέσχη των Δελφών, σημειώνει ότι σε έναν από αυτούς απεικονιζόταν ο Θάμυρης στον Άδη, καθισμένος κοντά στον Πελία, του οποίου τα μάτια δεν φαίνονται καθαρά και έχει ατημέλητη εμφάνιση. Τα μαλλιά και τα γένια του είναι πλούσια.
Στα πόδια του είναι πεσμένη η λύρα και έχει σπασμένα πλαίσια και χορδές. Ίσως αυτός ο Θάμυρης να ταυτίζεται με εκείνον που πρώτος έπαιξε τη λύρα χωρίς τη συνοδεία άσματος (Πλίν. 7.204), ενώ αναφέρεται και ως πιθανός πατέρας του Μουσαίου ή του Ομήρου (Σουδ., Μουσαίος).
ΘΑΜΥΡΗΣ, από τη Θήβα
Θάμυρης ο Θηβαίος, ήταν κάποιος από τη Θήβα που τον σκότωσε ο Ἄκτωρ.
ΘΑΜΥΡΗΣ ή ΤΙΜΑΡΕΤΗ, η αρχαία Ελληνίδα ζωγράφος.
Η Τιμαρέτη (ή Θαμυρίς, 5ος αιώνας π.Χ.), ήταν αρχαία Ελληνίδα ζωγράφος.
Ήταν η κόρη του ζωγράφου Μίκωνα του Αθηναίου του Νεότερου. Σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, «περιφρονούσε τα καθήκοντα των γυναικών και ασκούσε την τέχνη του πατέρα της».
Την εποχή του Αρχέλαου Α΄ της Μακεδονίας, ήταν γνωστή για έναν πίνακα ζωγραφικής της θεάς Άρτεμης που φυλασσόταν στην Έφεσο, πόλη με ιδιαίτερη λατρεία για τη θεά. Αν και πλέον δε σώζεται, φυλασσόταν στην Έφεσο για πολλά χρόνια.
Μία από τις έξι θηλυκές καλλιτέχνιδες της αρχαιότητας που αναφέρονται στην Φυσική Ιστορία του Πλίνιου (XL.147-148) το 77 μ.Χ.: Τιμαρέτη, Ειρήνη, Καλυψώ, Αρισταρέτη, Ιαία και Ολυμπιάδα. Αναφέρονται αργότερα στο De mulieribus claris του Βοκάκιου.
Υποσημειωσεις - Πηγες
1.
Θάμυρις και Μούσες
[…] στο Δώριο, όπου οι Μούσες αντάμωσαν το Θάμυρη
το Θράκα και τον έκαναν να πάψει να ψάλλει,
καθώς ερχόταν από την Οιχαλία, από τον Εύρυτο τον Οιχαλέα·
γιατί στην ξιπασιά του βεβαίωνε πως θα νικήσει,
ακόμα και αν οι ίδιες οι Μούσες έψαλλαν, οι κόρες του Δία
που βαστά την αιγίδα. Κι εκείνες θύμωσαν και τον κατάστρεψαν:
του πήραν το θείο τραγούδι και τον έκαμαν να ξεχάσει την τέχνη της κιθάρας.
(Όμ., Ιλ. 594-600, μετ. Ν. Καζαντζάκης – Ι.Θ. Κακριδής)
Ο Θάμυρις, πάλι, που ξεχώριζε στην ομορφιά και στη δεξιοτεχνία στην κιθάρα, προκάλεσε σε μουσικό αγώνα τις Μούσες με τον όρο να κοιμηθεί με όλες, αν βρεθεί καλύτερος από αυτές, αν όμως ηττηθεί, να χάσει ό,τι εκείνες θέλουν. Και επειδή βέβαια οι Μούσες αποδείχθηκαν ανώτερες, του στέρησαν και την όραση και την τέχνη του.
(Απολλόδ. 1.3.3 κ.ε.)
-------------------
John Tzetzes. Chiliades, 1.12 line 306
Conon, Narrations 7
Pausanias, Graeciae Descriptio 4.33.3
Iliad 2.594-600.
Pseudo-Apollodorus, Library 1.3.3; Scholia on the Iliad 2.595.
Diodorus Siculus, 3.67.
Pliny. Natural History, 7.204.
Pseudo-Apollodorus, 1. 3.3.
Pliny the Elder Naturalis historia xxxv.35.59, 40.147.
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"