Λαμια
η βασιλισσα της Λιβυης που εγινε δαιμονας... αρπαζε παιδια και τα καταβροχθιζε
Με το όνομα Λάμια σώζονται τρεις ή τέσσερις μυθολογικές μορφές. Η μία είναι κόρη του Ποσειδώνα που από τον Δία απέκτησε μια από τις Σίβυλλες, τη Λιβυκή.
Με το όνομα Λάμια προσφωνούνταν και το τέρας Γελώ. Αυτή ή αυτές που εμπλέκονται σε ιστορίες μεταμόρφωσης δεν είναι σαφές αν είναι δύο διαφορετικές ή το ίδιο πρόσωπο σε δύο επεισόδια.
Εξάλλου, το όνομα σώζεται και στον πληθυντικό αριθμό· λάμιες ήταν θηλυκά πνεύματα που κολλούσαν στους νέους και ρουφούσαν το αίμα τους.
1. Η Λάμια, κόρη του Βήλου και της Λιβύης, είχε την ατυχία να την ερωτευτεί ο Δίας, κάτι που φυσικά προκάλεσε την οργή της Ήρας, όχι βέβαια προς τον άνδρα της αλλά στην ερωμένη του και τα παιδιά τους. Κάθε φορά που η Λάμια έφερνε στον κόσμο ένα παιδί, η Ήρα το εξολόθρευε.
Από απελπισία η άτυχη κοπέλα κρύφτηκε σε μια σπηλιά· η απόγνωσή της τη μεταμόρφωσε σε τέρας ζηλόφθονο για τις ευτυχισμένες μανάδες και τα παιδιά τους που τα άρπαζε και τα καταβρόχθιζε.
Δεν ήταν όμως αυτό αρκετό για την Ήρα που της στέρησε τελείως τον ύπνο, κάτι που είχε συνέπειες και στους ανθρώπους, καθώς μερόνυχτα περιπλανιόταν, παραμόνευε και κατασπάραζε. Ο Δίας λυπήθηκε την παλιά ερωμένη για την αϋπνία της και της έδωσε τη δυνατότητα να βγάζει τα μάτια της και να τα ξαναβάζει όποτε ήθελε.
Και αυτή, όταν ήταν να κοιμηθεί, τα ακουμπούσε σε ένα δοχείο δίπλα της και κοιμόταν βαθιά, ειδικά μετά από μια γερή οινοποσία. Τότε μόνο οι άνθρωποι ήταν ασφαλείς. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο που οι γυναίκες αναφέρονταν συχνά σε αυτή τη γυναίκα σαν φόβητρο για τα παιδιά.
Στις παραδόσεις των Δελφών αναφέρεται μια άλλη Λάμια, θεότητα των πηγών.
Η δεύτερη Λάμια, ή το δεύτερο επεισόδιο της πρώτης, ζει στο όρος Κίρφη ( ἡ Κίρφις ἐκ τοῦ νοτίου μέρους, ὄρος ἀπότομον, νάπην ἀπολιπὸν μεταξύ, δι´ ἧς Πλεῖστος διαρρεῖ ποταμός. ὑποπέπτωκε δὲ τῇ ὁ Κίρφει πόλις ἀρχαία Κίρρα (Στράβων 9.3)) στους πρόποδες του Παρνασσού προς τον νότο, πλάι στην Κρίσα, σε μια τεράστια σπηλιά. Αυτή η Λάμια -λέγεται αλλιώς και Σύβαρη- άρπαζε στους αγρούς κοπάδια και ανθρώπους.
Χρησμός του θεού απέτρεψε τη μετεγκατάσταση των κατοίκων των Δελφών, κάτι που θα προκαλούσε την ερήμωση και του μαντείου, με την προϋπόθεση ότι θα προσέφεραν ως θύμα στο τέρας ένα νέο. Ο κλήρος έπεσε στον όμορφο και χαρισματικό Αλκυονέα, μοναχογιό του Δίομου και της Μεγάνειρας. Οι ιερείς τον ετοίμασαν για τη θυσία σαν ιερό σφάγιο, τον στεφάνωσαν και με πομπή τον οδηγούσαν μέχρι την είσοδο του σπηλαίου.
Στον δρόμο τους συνάντησε ένας ευγενής από τη γενιά του ποταμού Αξιού, ο Ευρύβατος, γιος του Εύφημου, τον οποίο πληροφόρησαν για την αιτία της πομπής. Ο Ευρύβατος ζήτησε τότε να αντικαταστήσει τον Αλκυονέα, γιατί τον ερωτεύτηκε αλλά δεν μπορούσε να τον ελευθερώσει με τη βία.
Οι ιερείς δέχτηκαν, έβγαλαν τα στεφάνια από το κεφάλι του Αλκυονέα, τα φόρεσαν στον Ευρύβατο και τον οδήγησαν στη σπηλιά, όπου και τον εγκατέλειψαν. Με τόλμη μπήκε στο άντρο, άρπαξε τη Λάμια, την έβγαλε στο φως και της τσάκισε το κεφάλι σε ένα βράχο.
Το τέρας εξαφανίστηκε και στη θέση του αναπήδησε πηγή που την ονόμασαν Σύβαρη. Αυτό το όνομα έδωσαν στην πόλη που ίδρυσαν αργότερα οι Λοκροί στην Ιταλία.
Υποσημειωσεις - Πηγες
Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις 10. 12. 2
Στράβων, Γεωγραφικά, 1, 2, 8, 24
ἐπεὶ δ' οὐ μόνον ἡδὺ ἀλλὰ καὶ φοβερὸν
τὸ τερατῶδες, ἀμφοτέρων ἐστὶ τῶν εἰδῶν χρεία πρός
τε τοὺς παῖδας καὶ τοὺς ἐν ἡλικίᾳ· τοῖς τε γὰρ παισὶ
προσφέρομεν τοὺς ἡδεῖς μύθους εἰς προτροπήν, εἰς
ἀποτροπὴν δὲ τοὺς φοβερούς· ἥ τε γὰρ Λάμια μῦθός
ἐστι καὶ ἡ Γοργὼ καὶ ὁ Ἐφιάλτης καὶ ἡ Μορμολύκη.
Αντωνίνος Λιβεράλις, Μεταμορφώσεων Συναγωγή, 8, 1, 1
Παρὰ τὰ σφυρὰ τοῦ Παρνασσοῦ πρὸς νότον ὄρος ἐστίν,
ὃ καλεῖται Κίρφις παρὰ τὴν Κρῖσαν, καὶ ἐν αὐτῷ ἐστιν ἔτι
νῦν σπήλαιον ὑπερμέγεθες, ἐν ᾧ θηρίον ᾤκει μέγα καὶ
ὑπερφυές, καὶ αὐτὸ Λάμιαν, οἱ δὲ Σύβαριν, ὠνόμαζον.
τοῦτο
καθ' ἡμέραν ἑκάστην τὸ θηρίον ἐπιφοιτῶν ἀνήρπαζεν ἐκ τῶν
ἀγρῶν τὰ θρέμματα καὶ τοὺς ἀνθρώπους. ἤδη δὲ τῶν Δελ-
φῶν βουλευομένων ὑπὲρ ἀναστάσεως καὶ χρηστηριαζομένων
εἰς ἥντινα παρέσονται χώραν, ὁ θεὸς ἀπόλυσιν ἐσήμανε τῆς
συμφορᾶς, εἰ μένοντες ἐθέλοιεν ἐκθεῖναι παρὰ τῷ σπηλαίῳ
ἕνα κοῦρον τῶν πολιτῶν.
κἀκεῖνοι καθάπερ ὁ θεὸς εἶπεν
ἐποίουν. κληρουμένων δ' ἔλαχεν Ἀλκυονεὺς ὁ Διόμου καὶ
Μεγανείρης παῖς, μονογενὴς ὢν τῷ πατρὶ καὶ καλὸς καὶ
κατὰ τὴν ὄψιν καὶ τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος.
καὶ οἱ μὲν ἱερεῖς
τὸν Ἀλκυονέα στέψαντες ἀπήγαγον εἰς τὸ τῆς Συβάριδος
σπήλαιον, Εὐρύβατος δὲ κατὰ δαίμονα ἐκ τῆς Κουρήτιδος
ἀπιὼν ὁ Εὐφήμου παῖς, γένος μὲν ἔχων Ἀξιοῦ τοῦ ποταμοῦ,
νέος δ' ὢν καὶ γενναῖος, ἐνέτυχεν ἀπαγομένῳ τῷ παιδί.
πληγεὶς δ' ἔρωτι καὶ πυθόμενος καθ' ἥντινα πρόφασιν
ἔρχονται, δεινὸν ἐποιήσατο μὴ οὐκ ἀμῦναι πρὸς δύναμιν,
ἀλλὰ περιιδεῖν οἰκτρῶς ἀναιρεθέντα τὸν παῖδα.
περι-
σπάσας οὖν ἀπὸ τοῦ Ἀλκυονέως τὰ στέμματα καὶ αὐτὸς ἐπὶ
τὴν κεφαλὴν ἐπιθέμενος ἐκέλευεν ἀπάγειν ἑαυτὸν ἀντὶ τοῦ
παιδός. ἐπεὶ δὲ αὐτὸν οἱ ἱερεῖς ἀπήγαγον, εἰσδραμὼν καὶ
τὴν Σύβαριν ἐκ τῆς κοίτης συναρπάσας παρήνεγκεν εἰς
ἐμφανὲς καὶ κατὰ τῶν πετρῶν ἔρριψεν.
ἡ δὲ καταφερο-
μένη προσέκρουσε τὴν κεφαλὴν παρὰ τὰ σφυρὰ τῆς Κρίσης.
καὶ αὐτὴ μὲν τοῦ τραύματος ἀφανὴς ἐγένετο, ἐκ δὲ τῆς
πέτρας ἐκείνης ἀνεφάνη πηγή, καὶ αὐτὴν οἱ ἐπιχώριοι
καλοῦσι Σύβαριν· ἐκ ταύτης καὶ Λοκροὶ πόλιν ἐν Ἰταλίᾳ
Σύβαριν ἔκτισαν.
Φώτιος, Λεξικόν
Λάμια: θηρίον
Λάμια: ταύτην ἐν τηῖ Λιβύηι Δοῦρις ἐν δευτέρωι
Λιβυκῶν ἱστορεῖ γυναῖκα καλὴν γενέσθαι· μιχθέν-
τος δὲ αὐτηῖ Διὸς, ὑφ' Ἥρας ζηλοτυπουμένην ἃ
ἔτικτεν ἀπολλύναι· διόπερ ἀπὸ τῆς λύπης δύσμορ-
φον γεγονέναι· καὶ τὰ τῶν ἄλλων παιδία ἀναρπά-
ζουσαν διαφθείρειν
Μέγα Ετυμολογικόν
Λάμια: Θηρίον. Ἀπὸ τοῦ ἔχειν μέγαν λαιμὸν,
λαίμια, καὶ λάμια.
Πηγες
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"