ΕΠΙΜΗΘΕΑΣ
θεος της μεταγενεστερης σκεψης
Ο Επιμηθέας ήταν μυθολογικό πρόσωπο, γιος του Τιτάνα Ιαπετού και της Ωκεανίδας Ασίας ή Θέμιδας ή Αίθρας ή Κλυμένης. Αδέρφια του ήταν οι Ιαπετίδες Προμηθέας, Άτλας και Μενοίτιος.
Το όνομά του ταυτίστηκε από την αρχαιότητα, με τον άνθρωπο που δεν προνοεί, τον απερίσκεπτο (επί + μήδομαι = σκέπτομαι μετά), αυτός που βγάζει τα συμπεράσματα, μετά το γεγονός.
Γενικά
Αυτός μαζί με τον αδελφό του Προμηθέα έπαιξαν σημαντικό ρόλο για την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Όταν τους ανατέθηκε να δώσουν στο κάθε ον τα χαρακτηριστικά που έπρεπε να έχει,ο Επιμηθέας έπεισε τον αδελφό του να του επιτρέψει να αναλάβει μόνος τη διανομή. Έτσι ο Επιμηθέας ονομάτισε και απέδωσε στο κάθε ον τα χαρακτηριστικά που ήθελε ο ίδιος, με τρόπο ώστε να μην μπορούν να αλληλοκαταστραφούν (αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε, Πλάτων, Πρωταγόρας 321α). Όταν έφτασε, στο τέλος, η ώρα του Ανθρώπου, δεν είχε να του δώσει παρά λίγες τρίχες και νύχια ευπαθή και ανίσχυρα. Από αυτό το λάθος ο Προμηθέας ανέλαβε την προστασία του ανθρώπου.Η απρονοησία του Επιμηθέα αποδείχθηκε τελικά ευεργετική για τον άνθρωπο αφού χάρη στις παρεμβάσεις του Προμηθέα και του Δία αναδείχθηκε στο πιό εξελιγμένο όν.
Ο μύθος
Ήτανε κάποτε μια εποχή, που υπήρχαν βέβαια οι θεοί, μα τα θνητά γένη δεν υπήρχανε. Όταν όμως ήρθε και γι΄ αυτά ο καιρός που όρισε η μοίρα να γεννηθούν, οι θεοί τα σχηματίσανε μέσα στη γη από χώμα και φωτιά ανακατωμένα και απ΄ ό,τι άλλο είναι αναμεμιγμένο με φωτιά και χώμα. Όταν λοιπόν ήτανε να τα βγάλουν στο φως, πρόσταζαν τον Προμηθέα και τον Επιμηθέα να τα προικίσουν και να μοιράσουν στο καθένα τις δυνάμεις που του πρέπει. Ο Επιμηθέας όμως παρακαλούσε τον Προμηθέα να τον αφήσει να κάνει αυτός τη μοιρασιά· κι όταν πια εγώ, είπε, έχω κάνει τη μοιρασιά, μπορείς εσύ να την εξετάσεις. Έτσι τον πείθει και μοιράζει αυτός. Καθώς λοιπόν μοίραζε, έδινε σ΄ άλλα δύναμη χωρίς γρηγοράδα, τα πιο αδύναμα πάλι τα προίκιζε με γρηγοράδα.
Και άλλα τα όπλιζε, ενώ για εκείνα, που τους έδινε άοπλη φύση, μηχανεύονταν κάποιον άλλον τρόπο για τη σωτηρία τους. Εκείνα δηλαδή απ΄ αυτά που τα έντυνε με μικρό σχήμα, σ΄αυτά χάριζε φτερά για να φεύγουνε ή υπόγεια κατοικία.
Εκείνα όμως τα μεγάλωνε στον όγκο, μ΄αυτόν πάλι τα έσωζε. Και τα άλλα ετσι ισοζυγιάζοντας τα μοίραζε. Αυτά όμως τα μηχανεύονταν, γιατί είχε το νου του μην τυχόν εξολοθρευτεί κανένα γένος. Αφού λοιπόν τους έδωκε τους τρόπους να ξεφεύγουνε το αλληλοφάγωμα, μηχανεύτηκε να βολέψει το καθ΄να και σύμφωνα με τις εποχές του χρόνου, που στέλνει ο Ζευς. Έτσι τα έντυνε με πυκνές τρίχες και στερεά δέρματα, ικανά να τα προστατεύουνε από το χειμώνα και από τις ζέστες. Και φρόντισε, όταν πηγαίνουν να πλαγιάσουν, τα ίδια πράγματα πάλι να τους είναι κατάλληλο και αυτόφυτο στρώμα για τον καθένα. Και πόδεσε άλλα με νύχια, άλλα με τρίχες και δέρματα στερεά και αμάτωτα.
Ύστερα πάλι έβρισκε τροφή χωριστή για το καθένα, γι΄άλλα της γης βότανα, γι΄ άλλα των δένδρων τους καρπούς, γι΄άλλα πάλι τις ρίζες. Και είναι κι άλλα που τους έδωκε για τροφή το φάγωμα άλλων ζώων. Και άλλα τα προίκισε με ολιγογονία, εκείνα πάλιν που εξολοθρεύονται απ΄αυτά με πολυγονία, για να σώζει έτσι το γένος τους.
Επειδή όμως ο Επιμηθεύς δεν ήτανε πολύ φρόνιμος, δίχως να το καταλάβει ξόιδεψε τις δυνάμεις· και είχε ακόμα αφήσει απροίκιστο το γένος των ανθρώπων. Και ήτανε σε απορία, τι να κάμει. Και καθώς ήτανε σε απορία, έρχεται σ΄ αυτόν ο Προμηθεύς για να εξετάσει το μοίρασμα και βλέπει, πως όλα τ΄ άλλα ζώα ήτανε καλοβολεμένα, ο άνθρωπος όμως γυμνός και ανυπόδητος και χωρίς στρώμα και άοπλος. Και έφθασε πια η ημέρα η ορισμένη από τη μοίρα να βγει ο άνθρωπος από τη γη στο φως. Όντας λοιπόν σε αμηχανία ο Προμηθεύς, ποια σωτηρία να βρει για τον άνθρωπο, κλέβει από τον Ήφαιστο και την Αθηνά την έντεχνη σοφία μαζί με την φωτιά.
Λοιπά στοιχεία
Κατά τα πρώτα χρόνια της ανθρωπότητας, ο Επιμηθέας έγινε βασιλιάς της, στην πόλη Σικυώνα. Έτσι ήταν φυσικό επόμενο, ο Δίας να αποστείλει σε αυτόν την Πανδώρα με το κουτί της. Ο Επιμηθέας, αν και είχε συμβουλευτεί από τον αδερφό του να μην δεχτεί τίποτα από τον "πατέρα τε θεών και ανθρώπων", δέχτηκε να παντρευτεί την Πανδώρα. Μαζί της έκανε μια κόρη, την Πύρρα, η οποία νυμφεύτηκε τον Δευκαλίωνα, γιο του Προμηθέα.
Μετά τον Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, ο Δίας κατακεραύνωσε τον Επιμηθέα και τον έστειλε στον Έρεβο, μαζί με τον αδελφό του Μενοίτιο.
[1]
Βιβλιογραφια
Ησίοδος, Θεογονία 507 ff, 510 ff, 560 ff
Ησίοδος, Έργα και Ημέραι 54 ff
Απολλόδωρος (ψευδο-), Βιβλιοθήκη 1. 8, 1. 46
Πίνδαρος, Πυθιόνικοι 5. 28 ff
Πλάτων, Πρωταγόρας, 320c - 322a
Νόννος, Διονυσιακά 7. 7 ff
Οβίδιος, Μεταμορφώσεις 1. 390 ff
Φιλολογική Ομάδα Κάκτου (1993) Σχόλια στο κείμενο "Πρωταγόρας"
Πλάτων, Πρωταγόρας, D 320 - E 321
Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος, Εισαγωγή στον Πλάτωνα, σσ.257-58, εκδ. Εστία δ΄έκδ. 1968
Πηγη
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"