Reloaded

Ο Υπεριωνας στη μυθολογια

Ο Υπερίωνας ήταν ένας Τιτάνας στην Ελληνική μυθολογία. Ίσως είναι πιο γνωστός εκεί για το ρόλο του ως πατέρας, γιατί είχε τρεις ένδοξους –και φωτισμένους - απογόνους. Ας κάνουμε λοιπόν μια πιο λεπτομερή έρευνα για αυτό τον αξιόλογο Τιτάνα για να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο συνεισέφερε στους επιβλητικούς μύθους της Αρχαίας Ελλάδας.

Μια από τις καλύτερες πηγές πληροφόρησής μας για τη μυθολογία είναι ο Έλληνας ποιητής Ησίοδος, και πιο συγκεκριμένα τα ποιήματα του Ησιόδου που περιλαμβάνουν τη Θεογονία, Έργα και Ημέρες και την Ασπίδα. Το καθένα από αυτά αποκαλύπτει πολλά στοιχεία για τις μορφές της μυθολογίας που τόσο απασχόλησαν τη φαντασία των Ελλήνων συγγραφέων, ποιητών και καλλιτεχνών.

Επιπλέον, o Ησίοδος μας έχει αφήσει στη Θεογονία του ένα αξιόλογο αρχείο από τη μυθική γέννηση πολλών Ελληνικών θεών και θεοτήτων. Γι' αυτό και καταφεύγουμε εκεί ψάχνοντας τις ιστορίες του Υπερίωνα. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, ο Υπερίωνας ήταν γιος δύο σημαντικών θεϊκών υπάρξεων. Οι πανίσχυρες αυτές θεότητες ονομάζονταν Γαία και Ουρανός και αντιπροσώπευαν τη Γη και τον Ουρανό. Η γη και ο Ουρανός είχαν πολλά παιδιά μαζί, και ο ποιητής Ησίοδος δείχνει να ευχαριστιέται απαριθμώντας τα ονόματα κάθε γιου και κόρης στη Θεογονία του.

Ακολουθεί ένα σχετικό απόσπασμα από αυτό το έργο:

« Αλλά μετά αυτή (η Γαία) ζευγάρωσε με τον Ουρανό για να φέρει στον κόσμο τον βαθιά στροβιλιζόμενο Ωκεανό, Κοίο και Κρείο, Υπερίωνα και Ιαπετό, Θεία και Ρέα, Θέμιδα και Μνημοσύνη, καθώς και τον χρυσοστολισμένο Φοίβο και τον αξιαγάπητο Τηθύ.»

Πιο κάτω στο ποίημα, ο Ησίοδος αναφέρει ότι οι Τιτάνες Υπερίωνας και Θεία ενώθηκαν και έφεραν στον κόσμο τρεις θαυμαστές μυθικές θεότητες, οι οποίες ήταν: Ηώς, Σελήνη και Ήλιος.
[1]

ΥΠΕΡΙΩΝ, ο ΘΕΤΩΝ σε ΚΙΝΗΣΗ

«Για τον Υπερίωνα λένε πως την κίνηση του ήλιου, της σελήνης και των υπολοίπων αστεριών, καθώς και τις εποχές που προκαλούνται απ’ αυτά, πρώτος κατανόησε με την επιμέλεια και την παρατηρητικότητά του και τα δίδαξε στους άλλους, προκειμένου να τα μάθουν, γι’ αυτό και ονομάστηκε πατέρας τούτων των σωμάτων, σαν να γέννησε την θεωρία περί αυτών και την φύση τους». (Διόδωρος Σικελιώτης Ε΄ 67, 1)

Τα λόγια αυτά δίνουν στον Υπερίωνα υπόσταση ανθρώπινη ή κάποιας υπέρτατης οντότητας (ή και θεού) ο οποίος μπορεί να επικοινωνεί με τους ανθρώπους. Μάλιστα ο Ορφέας φαίνεται να παραδέχεται πως ο Υπερίωνας του δίδαξε «θεογονία» και «κοσμογονία» (απόσπασμα Ι Β΄8 (61)).

Ωστόσο, αν αναλύσουμε ετυμολογικά τον Υπερίωνα, ενδέχεται να αντιληφθούμε πως ο Διόδωρος απέκρυπτε την πραγματική σημασία του Υπερίωνα (ή δεν την γνώριζε καν).

«Υπερίων» , ενδεχομένως προέρχεται από:

«υπέρ» και «ιών». Όλο μαζί σημαίνει: ο υπερ άνω ημών, δηλαδή ο πορευόμενος και αυτός που περιπολεί επί του κόσμου «ιώ», προστακτική του ιάομαι = θεραπεύω, περιποιούμαι. Γιατρεύω, αλλά και επανορθώνω, διορθώνω, επισκευάζω.

«ιώ» εκ του «ίημι» = στέλνω, αποστέλλω μακράν, εξαποστέλλω, απολύω / θέτω (κάτι) σε κίνηση, / για ήχους-κύματα = εκπέμπω / γενικώς = θέτω, τοποθετώ.

Ο Υπερίων, λοιπόν, είναι ένας Τιτάνας που εκδηλώνεται «από ψηλά» (λαμβάνοντας ως σημείο αναφοράς την επιφάνεια της γης), και θέτει σε κίνηση κάτι. Όπως ο Έρως, έθεσε σε κίνηση το Σύμπαν, ο Υπερίων θέτει κι αυτός σε κίνηση «πράγματα» ή και «καταστάσεις», προφανώς, σε μικρότερο (τοπικό) επίπεδο. Αυτά που «κινητοποιεί» ο Υπερίων εξαπλώνονται προς κάθε κατεύθυνση (αφού ο χώρος είναι μία προέκταση της σφαίρας).

Δεν είναι σαφές ούτε εύκολο να υποθέσουμε τι «θέτει σε κίνηση» ο Υπερίων. Μπορούμε όμως να υποθέσουμε από τα λόγια του Διόδωρου Σικελιώτη: «θέτει σε κίνηση» τους πλανήτες, τον ήλιο, την σελήνη και τα αστέρια. Μπορούμε, ίσως, αυθαίρετα να συμπεράνουμε πως ο Υπερίων είναι μία δύναμη, ενέργεια, ή νόμος που εφορεύει στην δική μας «γωνιά» του διαστήματος.

Ο Ορφέας, λοιπόν, γνώριζε πολύ καλά πως ο Υπερίων είναι μία ενέργεια ή δύναμη (ή ένας νόμος) που η αντίληψή του, η γνώση του (η επιστήμη του) έγινε γνωστή στον Ορφέα και μέσω αυτής διδάχτηκε όλα τα υπόλοιπα ως συμπεράσματα η/και συνέπειες της «δυναμικής» του Υπερίωνα (όπως, περίπου, και ο Νεύτωνας αντιλήφθηκε την βαρύτητα χάρη στο μήλο που έπεσε στο κεφάλι του).

Απόγονος του Υπερίωνα και της Θείας (ένα από τα ζευγάρια δυνάμεων που δημιούργησε η Ευρυνόμη) είναι ένας ακόμα Τιτάνας, ο Ήλιος (η ρίζα του ονόματός του είναι «ελ» = φως).

Παραδόξως, και σύμφωνα με την μυθολογία μας, ο αδελφός του Κρόνου, ο Υπερίωνας, άλλες φορές ταυτίζεται και άλλες διαχωρίζεται με τον Ήλιο. Ίσως, λοιπόν, κάπου εκεί να υπάρχει κάτι ακόμα που δεν μπορούμε να υποθέσουμε με ενδείξεις, αλλά μόνο με την φαντασία μας.

Με βάση την φαντασία μας θα μπορούσαμε να ταυτίσουμε τον Υπερίωνα με το κέντρο του γαλαξία μας (με το οποίο κέντρο –μία άλλη σύγχρονη θεωρία – θέλει την Γη να ευθυγραμμίζεται και να λούζεται από γονιμοποιά φωτόνια το 2012).

[2]

Βιβλιογραφια

Ησίοδος, Θεογονία 133 & 207 ff, 371 ff

Ομηρικοί 'Υμνοι προς Ήλιο

Απολλόδωρος (ψευδο-), Βιβλιοθήκη 1. 2 - 3, 1. 8 - 9

Διόδωρος Σικελιώτης, Ἱστορικὴ Βιβλιοθήκη 5. 67. 1