Reloaded

Η Θεα της Νυχτας

Η Σελήνη είναι η κόρη του Τιτάνα Υπερίωνα και της Τιτανίδας Θείας. Είναι αδελφή της Ηούς(Αυγής) και του Ήλιου ο οποίος την φωτίζει πάντα φανερώνοντας την αδελφική του αγάπη. Αναπαρίσταται συνήθως είτε να ιππεύει στο πλάι έναν ίππο είτε να οδηγεί ένα άρμα από ένα ζευγάρι δυνατών αλόγων (ή ταύρων).

Η Σελήνια σφαίρα της ή η ημισέληνος της αναπαρίσταται συνήθως είτε ως στέμμα στο κεφάλι της είτε ως μια ανυψωμένη πτυχή της λαμπερής της κάπας. Αρκετοί μύθοι την θέλουν να οδηγεί ένα κοπάδι από ταύρους και γι? αυτό και παρομοιάζουν την ημισέληνό της με τα κέρατα του ταύρου.

Η Σελήνη είναι η θεά του Φεγγαριού, η θεά της Νύχτας και η θεά των Μηνών. Αρκετές φορές την συγχέουν είτε με την θεά Άρτεμη, είτε με την θεά Ήρα, είτε με την Πασιφάη, είτε με την Ειλειθυία, είτε με την Αριάδνη είτε τέλος με την Εκάτη. Οι αρχαίοι Έλληνες μετρούσαν τον χρόνο με τους κύκλους του φεγγαριού, με τον σεληνιακό μήνα, τον οποίο διαιρούσαν σε τρία δεκαήμερα ανάλογα με το πόσο "γεμάτη ή άδεια" ήταν η Σελήνη.

Έτσι κατά το πρώτο δεκαήμερο το φεγγάρι γεμίζει, κατά το δεύτερο βρίσκεται στο μέγιστο της φωτεινότητάς του και κατά το τρίο αδειάζει γι? αυτό και την θεωρούσαν θεά των Μηνών. Επίσης θεωρούσαν ότι την νύχτα που η θεά έβγαινε οδηγώντας το άρμα της έτρεφε την φύση και όταν είχε πανσέληνο η Σελήνη λουζόταν στα νερά του Ωκεανού, ο οποίος την έκανε ακόμη πιο λαμπερή.

Ο μεγάλος της έρωτας είναι ένα όμορφο αγόρι, ο βοσκός και πρίγκιπας Ενδυμίωνας, ο οποίος κέρδισε την αιώνια νεότητα και αθανασία από τον Δία μπαίνοντας σε μία κατάσταση αιώνιου ύπνου, σε μία σπηλιά του όρους Λάτμου. Εκεί κατέβηκε για να τον συναντήσει η Σελήνη και πέρασε μαζί του το βράδυ.

Από τον Ενδυμύωνα απέκτησε πενήντα παιδιά, του πενήντα μήνες (κάθε πενήντα μήνες, δηλαδή τέσσερα χρόνια, γινότανε η Ολυμπιάδα). Από τον Δία απέκτησε την θεά Πανδία (παν θεία) και την Έρσα (Δροσιά). Ακόμη παιδιά της ήταν οι όπως μερικοί λένε πως και οι ώρες(εποχές).

[1]

Η Σελήνη στην αρχαία ελληνική μυθολογία

Το όνομά της ετυμολογείται από το σέλας (φως). Στην αρχαία ελληνική μυθολογία και ελληνική εθνική θρησκεία η Σελήνη, ή Μήν (από τη σεληνιακή μηνολόγηση) ή Πασιφάη (στη Λακωνία), είναι τιτανική οντότητα, Κατά την Θεογονία του Ησιόδου η Σελήνη είναι κόρη του Υπερίωνα και της Θείας και αδελφή της Ηούς (Αυγής), και του Ηλίου, ο οποίος τη φωτίζει αιώνια λόγω της αδελφότητάς τους.

Απεικονίζεται συνήθως ως θηλυκή μορφή με μία ημισέληνο ως στέμμα και έφιππη ή οδηγώντας άρμα με φτερωτούς ίππους. Άλλοτε οι περιγραφές την θέλουν να οδηγεί μια αγέλη βοών και το ημισεληνιακό της στέμμα συσχετισμένο με τα κέρατα του ταύρου. Διασχίζει κυκλοτερώς τον ουρανό όμοια με τον αδελφό της, πάνω σε άρμα που σέρνουν δύο ημίονοι, ίπποι ή ταύροι, κατά το ένα μέρος τους λευκοί και κατά το άλλο μαύροι, αλληγορία του ότι μόνο η μία πλευρά της σεληνιακής επιφάνειας φωτίζεται από το ηλιακό φως.

Σύμφωνα με διάφορες τοπικές παραδόσεις, έσμιξε με τον Αέρα με τον οποίο και γέννησε μία μόνο θυγατέρα, τη Δρόσο, με τον Θεό Δία (σύμφωνα με την αττική παράδοση) από τον οποίο γέννησε την Πανδία (εκ του παν-δίος, δηλ. πανθειοτάτη), με τον Θεό Πάνα (σύμφωνα με την αρκαδική λατρεία της επί του Λυκαίου όρους), με τον θνητό Ενδυμίωνα με τον οποίο γέννησε 50 κόρες, όσοι και οι σεληνιακοί μήνες της κάθε Ολυμπιάδας και, τέλος, με τον αδελφό της Ήλιο (μια παράδοση της ύστερης αρχαιότητας που διασώζει ο Κόιντος ο Σμυρναίος).

Στο θεολογικό και συμβολικό επίπεδο, η Θεά Σελήνη αποτελεί τη θηλυκή αρχή της δημιουργίας του Κόσμου, καθώς και την πόρτα προς την απόκρυφη φύση της ανθρωπότητος και του Σύμπαντος, προς εκείνο δηλαδή που μένει άφατο στην συνηθισμένη θέαση της Φύσεως. Υπό αυτή την έννοια θεωρείται ότι στοιχειώνει άμεσα το φαντασιακό και το υποσυνείδητο.

Αποτελεί επίσης η Σελήνη τη σελασφόρο εικόνα του κυκλικού χρόνου, είναι δηλαδή μία μικρογραφία της ροής του παντός. Οι άπειρες νέες σελήνες συμβολίζουν τα άπειρα χρονικά σημεία του κάθε πέρατος που αυτομάτως σηματοδοτεί μία νέα αρχή. Η σκοτεινή σελήνη επιτρέπει σε όλες τις ενέργειες να κατακαθίσουν και να ηρεμήσουν. Το Σύμπαν απεκδύεται το πολλοστό νεκρό παλαιό και ξεκινάει ξανά, φορώντας επάνω του το επίσης πολλοστό επόμενο νέο. Ο ίδιος κύκλος με τα ανθρώπινα γυναικεία έμμηνα και ο ίδιος συμβολισμός.

Οι άπειρες πανσέληνοι από την άλλη, συμβολίζουν τα άπειρα χρονικά σημεία της κορύφωσης των ενεργειών στο συμπαντικό μάξιμουμ. Στην αθηναϊκή της λατρεία τής προσέφεραν σπονδές καθαρού ύδατος και μικρούς άρτους σε σχήμα ημισελήνου (σελήνιοι πλακούντες). Ιερό χρώμα της το ασημένιο και το λευκό, και ιερό της μέταλλο ο άργυρος.

Είναι η πρώτη και η μόνη σεληνιακή Θεά στην αρχαιότερη ποίηση. Τα επίθετα που της αποδίδονται είναι Αίγλη, Πασιφάη, Μήνη και Φοίβη. Με την εξέλιξη της μυθολογίας και άλλες Θεές συσχετίσθηκαν με τη Σελήνη, όπως η Εκάτη, η Άρτεμις, και η Ήρα.

[2]

Η Σελήνη στους λαούς του κόσμου…

Στη Ρώμη ήταν η Λούνα.

Καθώς χρησίμευε για τη μέτρηση του χρόνου, στην Αίγυπτο, θεός του φεγγαριού ήταν ο Θωτ ή Θωθ, κύριος του χρόνου, των αριθμών και του νόμου.

Στην Ασσυρο-βαβυλωνιακή μυθολογία, ο θεός-Σελήνη λεγόταν Σιν και είχε εξέχουσα θέση, καθώς ήταν πρώτος στην αστρική «τριάδα», με παιδιά του τον Σαμάς (Ήλιο) και την Ιστάρ (Αφροδίτη). Είναι ο Μάνι για τη τευτονική θρησκεία.

Στη Λιθουανική παράδοση, έχουμε τη Σελήνη σαν αρσενικό θεό Μένουο, κύριο της νύχτας και ρυθμιστή του χρόνου. Στην ουγγρική μυθολογία είναι η Κούου.

Στους Σλάβους είναι ο Μέσσιατς.

Στους Κέλτες, είναι αντίστοιχη θεότητα η Φρίγγα, σύζυγος του θεού Όντιν και το σύμβολό της είναι η ρόκα.

Στην Κινέζικη παράδοση, η Σελήνη κατέχει σημαντική θέση στο πάνθεον.

Είναι η Τσαγκ-Χο ή Χεγκ-Χο. Σαν θεά, λαμβάνει τις περισσότερες θυσίες. Η γιορτή της Σελήνης, είναι μία από τις τρεις μεγαλύτερες γιορτές του έτους στην Κίνα. Γίνεται την δεκάτη πέμπτη μέρα του ογδόου μηνός, κατά την πανσέληνο της φθινοπωρινής ισημερίας.

Στην Ιαπωνία είναι ο θεός Τσουκιγιόμι, που κυβερνά το βασίλειο της νύχτας.

Στην Ινδία, είναι το νεογέννητο βρέφος που βιάζεται να αναπτυχθεί, η κούπα για το ελιξίριο της αθανασίας και σχετίζεται με το φυτό σόμα, του οποίου παίρνουν το απόσταγμα. Είναι το Μεγάλο Πνεύμα για πολλές φυλές Ινδιάνων.

Στο Ιράν την τιμούσαν σαν Μαχ, μαζί με τον Ήλιο (Χβάρε-Χσαέτα). Στην ισλαμική θρησκεία, απεικονίζει τη δυαδικότητα εκδηλωμένη, η οποία τελικά επιστρέφει στην ενότητα. Ας μη ξεχνάμε πως το ισλαμικό έτος είναι σεληνιακό και στα ισλαμικά κράτη, η ημισέληνος είναι σύμβολο κυριαρχίας.

Για του Σαμάνους είχε μυστικιστική δύναμη. Στη φιλοσοφία του Ταό, ήταν «το μάτι που λάμπει μέσα στο σκοτάδι». Είναι το Γιν, αλλά ο Ήλιος κι η Σελήνη μαζί, το Γιν και το Γιανγκ, είναι κάθε ακτινοβολία, η πλήρης ενότητα.

Για τους λαούς της Ωκεανίας, συμβολίζει την αιώνια Νεότητα.

Με τις διάφορες φάσεις της συνδέονται οι ιδέες του θανάτου και της μετενσάρκωσης. Συνδέεται με τις αλλαγές και τις μεταμορφώσεις, με την αύξηση και τη μείωση στον κύκλο της ζωής.

Όλες οι σεληνιακές θεές ελέγχουν το πεπρωμένο και υφαίνουν τη μοίρα και μερικές φορές, εμφανίζονται σαν αράχνες στο κέντρο του ιστού τους. Η άτρακτος και η ρόκα είναι επίσης τα γνωρίσματά τους.

Η Σελήνη στην Ελλάδα…

Στην ελληνική παράδοση την βρίσκουμε σαν Σελήνη, αλλά έχει μείνει πιο έντονα σαν θεά Άρτεμις, η οποία, όπως θα δούμε, έχει σεληνιακά χαρακτηριστικά. Βρίσκουμε τη Σελήνη σαν αδελφή του Ήλιου, της οποίας τα δύο ονόματα είναι Σελήνη και Μήνη, και θυμίζουν είτε τη λάμψη του φωτός (σέλας), είτε τις μεταμορφώσεις της κατά τη διάρκεια του μηνός (μην), του οποίου και τη πορεία ρυθμίζει.

Εμφανίζεται σαν όμορφη παρθένος, με ασημένιες ανταύγειες και με τη λάμψη της σβήνουν μπροστά της τα άστρα του ουρανού.

Σαν Μήνη φέρει φτερά και χρυσό στεφάνι στο κεφάλι και ταξιδεύει πάνω στο άρμα της με τα δυνατά και ωραία άλογά της. Για τους έρωτές της υπάρχουν διάφορες παραδόσεις, από περιοχή σε περιοχή της Ελλάδας. Αγαπήθηκε από τον βασιλιά των ουρανών και γέννησε την Πανδία, η οποία εορταζόταν με τον Δία, κατά την εαρινή ισημερία. Η Πανδία αντιπροσώπευε τη λάμψη των φωτεινών αττικών νυκτών.

Στην Αρκαδία ήταν η αγαπημένη του Πάνα, εξ ου και οι γιορτές του κατά τις οποίες έλεγαν ότι οι άνθρωποι «σεληνιάζονταν» και το επίθετο που είχε «Σειληνός». Ένας άλλος αγαπημένος της είναι ο Ενδημίων, νέος ωραίος, βοσκός ή κυνηγός, τον οποίο επισκεπτόταν και φιλούσε το βράδυ, όταν αυτός κοιμόταν έξω στη φύση. Ο Ενδημίων δηλώνει από το όνομά του τον αιώνιο ύπνο, είναι ο βυθιζόμενος στα κύματα του Ωκεανού, ο δυόμενος Ήλιος.

Η Άρτεμις είναι η αδελφή του Απόλλωνα. Γεννήθηκαν και οι δύο στη Δήλο, παιδιά του Δία και την Λητώς. Ο Απόλλωνας είναι ο Φοίβος (λάμπων) και η Άρτεμις είναι η Φοίβη (λάμπουσα). Ενώ ο Απόλλων είναι ηλιακός θεός, η αδελφή του είναι σεληνιακή θεότητα. Όπως ο αδελφός της, φέρει κι αυτή φαρέτρα και βέλη, τα οποία σημειοδοτούν τις ακτίνες της Σελήνης.

Είναι η θεά του καθαρού φωτός, η αγνή παρθένος. Το θέμα της αγνότητας είναι αυστηρός κανόνας γι’ αυτήν και για κάθε ιέρεια που της είναι αφιερωμένη. Στα λιβάδια που της είχαν προσφερθεί, ουδέποτε έβοσκαν κοπάδια, ουδέποτε επιτρεπόταν το κυνήγι και ουδέποτε έκοβαν καρπούς και λουλούδια. Κάθε αγνή παρθενική ψυχή προστατευόταν από τη θεά.

Η αγνότητα των αφοσιωμένων της φαίνεται και από τον μύθο του Ιππόλυτου, γιου της Αμαζόνας Αντιόπης. Ο πανέμορφος αυτός νέος, αφοσιωμένος στην θεά Αρτέμιδα, δεν δέχθηκε τις ερωτικές κρούσεις της Φαίδρας και βρήκε άδικο θάνατο.

Ωστόσο, η προστάτιδά του, τον αντάμειψε στην «άλλη ζωή». Θεωρείται πολύ όμορφη μέσα στα κείμενα του Ομήρου, «η καλλίστη» και τη θαύμαζαν.

Είναι, ακόμη, αυτή που βοηθά τη βλάστηση μετά από την επιρροή των ηλιακών ακτινών, να πίνει τη δροσιά της νύχτας και να ανανεώνει τις δυνάμεις της. Ευνοούσε τη παραγωγή των ζώων, σαν «Λοχεία» Άρτεμις, προστάτιδα των τοκετών. Υπήρξε προστάτιδα και του κυνηγιού, καθώς και των νόμων της θηρίας.

Αναζητώντας πληροφοριακό υλικό μέσα από τις μυθολογίες, βρίσκουμε και την Εκάτη, ξένη θεότητα βαρβαρικών λαών του βορρά, η οποία είχε σεληνιακά χαρακτηριστικά και αφομοιώθηκε από τον ρόλο της Αρτέμιδος στο ελληνικό πάνθεον. Ζούσε σε βαθιά σπήλαια και το όνομά της σημαίνει η «λάμπουσα μακριά στα βάθη του ουρανού». Σε κάθε νέα Σελήνη, οι πιστοί προσέφεραν τροφές στους βωμούς της και το ιερό της ζώο είναι ο σκύλος, που φωνάζει κατά τη διάρκεια της πανσελήνου.

Κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι η Εκάτη είναι η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, ενώ η Άρτεμις η φωτεινή. Η Εκάτη είχε σχέση με το καταχθόνιο, με τις σκοτεινές επικλήσεις και τις ψυχές των νεκρών.

Γενικά, τα τρία κύρια ονόματα της Αρτέμιδος είναι : «Κυνηγός» (για τη γη), «Φοίβη ή Σελήνη» (για τον ουρανό) και «Εκάτη» (για τον Άδη), αντιστοιχούν δε στις εντολές που της έδωσε ο πατέρας της, Δίας.

Στην Έφεσο, παρουσιάζεται η σεληνιακή αυτή θεότητα, όχι πλέον παρθένος, αλλά μητέρα και τροφός. Το στήθος της καλύπτεται από πληθώρα μαστών και είναι η θεά – τροφοδότης, κάθε μορφής ζωής. Οι Αμαζόνες λάτρευαν και θεωρούσαν προστάτιδά τους την Εφεσία Αρτέμιδα. Κοντά τους παρουσιάζονται διάφοροι ηλιακοί ήρωες, όπως ο Ηρακλής, ο Θησέας, ο Αχιλλέας.

Παρ’ ό,τι ο περιορισμός του χώρου δεν επιτρέπει να επεκταθώ περισσότερο, πιστεύω πως η αναφορά στην ελληνική παράδοση γύρω από τη Σελήνη, θα βοηθήσει στη περαιτέρω κατανόηση της αστρολογικής ερμηνείας της και του συμβολισμού της μέσα στο χάρτη. Η μυθολογία και οι αστρολογικοί συμβολισμοί είναι συνδεδεμένοι μεταξύ τους και το ένα δανείζει στο άλλο τα στοιχεία του.

Γνωρίζοντας σε βάθος τη μυθολογία, κατανοούμε καλύτερα το αστρολογικό μήνυμα.

[3]

Σύμβολα

Τα σύμβολα της Σελήνης ήταν ο χρυσός, κυρίως όμως ο άργυρος, τα κέρατα ος, ο σεληνιακός μηνίσκος, ο τροχός, ο δίσκος κ.ά. Ιερά ζώα της Σελήνης θεωρούνταν ο σκύλος, ο λέων (παράδοση του μύθου του λέοντος της Νεμέας), το βόδι και ο πετεινός, που φέρονταν να εμφανίζονται ως ακόλουθοι της Σελήνης στο πέρασμά της κατά τη νύχτα και το λυκαυγές.

Σημειώνεται ότι ο Σεληνιακός μηνίσκος αποτέλεσε ιδιαίτερο σύμβολο της πόλης του Βυζαντίου στη Κωνσταντινούπολη το οποίο και υιοθετήθηκε στη συνέχεια από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και δι΄ αυτής μεταδόθηκε σε όλους τους μουσουλμάνους όπου και φέρεται σήμερα σε πολλές εθνικές σημαίες, εθνόσημα και αραβικά βασιλικά σύμβολα.

Επίσης τα σύμβολα της Σελήνης έχουν υιοθετηθεί στην χριστιανική αγιογραφία είτε ως διακοσμητικά στοιχεία χώρου , είτε και ως σύμβολα Αγίων όπως π.χ. στην αγιογραφία της Αγίας Αικατερίνης, των Ευαγγελιστών κ.λπ.

Βιβλιογραφια

Ησίοδος, Θεογονία 371 ff

Ομηρικοί Ύμνοι προς Ήλιο

Ομηρικοί Ύμνοι προς Ερμή 100 ff, 140 ff

Νόννος, Διονυσιακά 44. 198 ff

Απολλόδωρος (ψευδο-), Βιβλιοθήκη Α' 1. 8, 1. 35

Ομηρικοί Ύμνοι προς Σελήνη

Πλάτων, Πολιτεία 364d

Απολλόδωρος (ψευδο-), Βιβλιοθήκη Α' 1. 56

Απολλώνιος ο Ρόδιος - Αργοναυτικά 1. 498 ff, 4. 55 ff

Στράβων, Γεωγραφικά 14. 1. 6, 14. 1. 8

Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις 5. 1. 4, 5. 1. 4 - 5, 5. 11. 8, 6. 24. 6

Bιργίλιος, Γεωργικά 1. 276 ff, 1. 351 ff, 1. 395 ff, 1. 426 ff, 3. 390 ff

Νόννος, Διονυσιακά
1. 98 ff, 1. 454 ff, 1. 214 ff, 2. 325 ff, 2. 405 ff, 4. 192 ff, 4. 213 ff, 4. 279 ff, 5. 516 ff, 5. 67 ff, 5. 88 ff, 7. 222 ff, 7. 280 ff, 11. 185 ff, 12. 4 ff, 13. 553 ff, 17. 234 ff, 23. 280 ff, 32. 22 ff, 36. 119 ff, 36. 345 ff, 38. 135 ff, 38. 149 ff, 38. 244 ff, 41. 82 ff, 41. 339 ff, 42. 266 ff, 44. 198 ff, 46. 97 ff, 48. 320 ff, 48. 582 ff, 1. 214 ff, 2. 405 ff και 11. 185 ff και

Αισχύλος, Επτά επί Θήβας 389 ff

Ἄρατος, Φαινόμενα 734 ff

Πλάτων, Γοργίας 513a

Ορφικοί Ύµνοι προς Σελήνη

Οβίδιος, Μεταμορφώσεις 2. 118 ff, 2. 208 ff, 7. 179 ff, 7. 207 ff, 14. 365 ff