Απολλιναριος (Αστρονομος)
Απολλινάριος (1ος με 2ο αιώνα μΧ)
Ο Απολλινάριος συγκαταλέγονταν ανάμεσα στους πιο ξακουστούς αστρονόμους λίγο πριν την εποχή του Πτολεμαίου. Για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο δράσης του Απολλινάριου οι ερευνητές, δυστυχώς, είναι ανεπαρκώς ενημερωμένοι. Οι κύριες συνεισφορές του Απολλινάριου επικεντρωνότανε γύρω τη Σελήνη και τις θεωρίες που διατύπωσε περί αυτής.
O Γαληνός, όταν ζούσε στη Ρώμη, σχολιάζοντας το έργο του Ιπποκράτη «Περί Αέρων, Υδάτων, Τόπων» (το συγκεκριμένο έργο σώζεται μόνο μέσω από Αραβικές μεταφράσεις) κριτικάρει, τους διανοητές της εποχής του, για την άγνοια τους όσον αφορά τους σπουδαίους αστρονόμους, μεταξύ αυτών και του Απολλινάριου.
Το παράδοξο όσον αφορά τον Απολλινάριο είναι ότι παρόλο τις τεράστιες γνώσεις που είχε, όσον αφορά τις επιστήμες κατά την Ελληνορωμαϊκή περίοδο, του ότι επίσης αναφέρεται κατά κόρον στις διάφορες βιβλιογραφίες των ερευνητών της εποχής εκείνης, δεν έχει διασωθεί κανένα έργο του αλλά ούτε καν γνωρίζουμε τους τίτλους τους.
Μόνο ένα δείγμα των έργων του διασώζεται στους λεγόμενους πίνακες του Πτολεμαίου (το οποίο διασώθηκε σε μεσαιωνικό αστρολογικό έγγραφο), και αποτελείτε από περίπου 500 λέξεις. Ο Απολλινάριος ξεκινάει το έργο του δίνοντας διάφορους ορισμούς που σχετίζονται με τις φάσεις της σελήνης (τον ανωμαλιακό μήνα, τον συνοδικό μήνα, τον δρακόντειο μήνα καθώς και τον τροπικό μήνα). Στη συνέχεια προχωρεί να εξηγήσει πως ο ανωμαλιακός μήνας, με βάση την απόσταση της Σελήνης από τη Γη, επηρεάζει τον συνοδικό μήνα.
Ο μεγαλύτερος όγκος του συγκεκριμένου σωζόμενου έργου αναφέρεται στις διορθώσεις του Απολλινάριου όσον αφορά τις κινήσεις της Σελήνης κατά μήκος του γεωγραφικού πλάτους, την τροχιά της και το πώς επηρεάζονται, όλες αυτές οι τροχιές, από την «ανωμαλία» (πιθανότατα γίνεται αναφορά στον ανωμαλιακό μήνα). Στην ουσία διορθώνει τις πεποιθήσεις που είχαν οι Βαβυλώνιοι αστρονόμοι.
Συνεπώς, καταλήγει πως αν κάποιος θα επιθυμούσε μία ακριβή αξία-τιμή για το δρακόντειο μήνα θα έπρεπε να παρατηρήσει τις εκλείψεις του ήλιου και του φεγγαριού σε σχέση με τις προαναφερθείς «ανωμαλίες» καθώς και τις ακριβής θέσεις τους στον ζωδιακό κύκλο. Όμως, κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει μόνο με παρατηρήσεις που επεκτείνονται σε μυριάδες έτη.
Σε αυτό το σημείο το συγκεκριμένο σωζόμενο απόσπασμα σταματάει… Όμως είναι αρκετό ώστε να κατανοήσουμε πως ο Απολλινάριος ασκούσε κριτική στις προσεγγίσεις των σεληνιακών μετρήσεων που ο Πτολεμαίος αναγνώριζε στον Ίππαρχο (τον αστρονόμο) στο Βιβλίο IV του Αλμαγέστη.
Τον ύστερο 2ο αιώνα ο Vettius Valens (ελληνιστής αστρονόμος) ισχυρίστηκε ότι είχε στην κατοχή του τους πίνακες του Απολλινάριου (που υπολόγιζαν τις θέσεις του Ήλιου και του Φεγγαριού) και ότι αυτοί οι πίνακες στηρίζονταν στις Βαβυλώνιες πεποιθήσεις, σύμφωνα με τις οποίες τα Ηλιοστάσια και οι Ισημερίες βρίσκονται στην όγδοη μοίρα του Άρη και όχι στην αρχή του (όπως θεωρούσαν ο Ίππαρχος και ο Πτολεμαίος).
Από αριθμητικές λεπτομέρειες που μας δίνει μετέπειτα στο έργο του ο Valens φαίνεται ότι ήταν ενός τύπου, πολύ γνωστού από Ελληνικούς-Αιγυπτιακούς πάπυρους, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν Βαβυλωνιακούς «zigzag» τύπους (ή φόρμουλες) που αντιπροσώπευαν τις καθημερινές κινήσεις της Σελήνης σε (γεωγραφικό) μήκος και πλάτος.
Απεναντίας, τόσο ο Πορφύριος όσο και ο Παύλος ο Αλεξανδρεύς (αστρολόγος κατά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το γνωστό του έργο «Εισαγωγικά» γράφτηκε το 378 μΧ) κατηγοριοποιούν τον Απολλινάριο, μαζί με τον Πτολεμαίο, ως αστρονόμους που υπολόγιζαν «ανοδικές φάσεις» με βάση της σφαιρικής τριγωνομετρίας παρά με τις τυπικές Βαβυλωνιακές μεθόδους.
Πηγες
[1] "Encyclopedia.com" by Alexander Jones
Jones, Alexander. Ptolemy’s First Commentator. Philadelphia: American Philosophical Society, 1990. The testimonia concerning Apollinarius are listed and discussed here.
Neugebauer, Otto. A History of Ancient Mathematical Astronomy. Vol. 2. Berlin; New York: Springer-Verlag, 1975. The testimonia regarding Apollinarius are presented and considered.
Toomer, Gerald J. “Galen on the Astronomers and Astrologers.” Archive for History of Exact Sciences 32 (1985): 193–206. Contains Galen’s Hippocratic commentary.
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"