Προδικος ο Κειος
Επιθυμίαν μεν διπλασθιαθείσαν έρωτα είναι, έρωτα δε διπλασιασθέντα μανίαν γίγνεσθαι.
O Πρόδικος ο Κείος, Ιουλίδα Κέας περ. 470 π.Χ. μετά το 399 π.Χ., καθόσον αναφέρεται, ότι ζούσε στην Απολογία του Σωκράτη, ήταν από τους σημαντικότερους σοφιστές της αρχαιότητας, σύγχρονος του Σωκράτη που είχε γίνει πολύ γνωστός στην Αθήνα από τις συχνές διπλωματικές αποστολές που του ανέθεσε η πατρίδα του. Φημιζόταν για την ρητορική του τέχνη και την σοφία, εξ ου και η φράση «σοφότερος Προδίκου».
Γενικά
Ήρθε στην Αθήνα ως πρεσβευτής από την Κέα και έγινε γνωστός ως ρήτορας και δάσκαλος. Όπως και ο Πρωταγόρας, είχε ως επάγγελμα την εκπαίδευση των μαθητών του για δημόσια αξιώματα, με ιδιαίτερη έμφαση στη σωστή χρήση της γλώσσας. Μερικοί από τους διαλόγους του Πλάτωνα εστιάζουν στη γλωσσική θεωρία του Προδίκου και στην εμμονή του για τη σωστή χρήση των ονομάτων. Σε μερικούς από τους Πλατωνικούς διαλόγους ο Σωκράτης εμφανίζεται ως φίλος και σύντροφος του Προδίκου.
Μυθολογικά θέματα
Στον Πρόδικο αποδίδεται η περίφημη αφήγηση για την εκλογή του Ηρακλή, που αποτελούσε μέρος του έργου του Ώραι και αναφέρεται στην εκλογή του Ηρακλή ανάμεσα στην Αρετή και την κακία που μας έχει παραδοθεί η σχετική αλληγορία μεταπλασμένη από τον Ξενοφώντα στα απομνημονεύματά του.
Φιλολογικό ύφος
Στις διαλέξεις του για το φιλολογικό ύφος, έδινε μεγάλη σημασία στη σωστή χρησιμοποίηση των λέξεων και στην ακριβή διάκριση ανάμεσα στα συνώνυμα, προλειαίνοντας έτσι τον δρόμο για τις διαλεκτικές συζητήσεις του Σωκράτη. Στους πλατωνικούς διαλόγους βρίσκουμε πολλά σχετικά παραδείγματα, όπως στον Πρωταγόρα, όπου ο Πρόδικος φέρεται να διακρίνει το «αμφισβητείν» από το «ερίζειν», το «ευφραίνεσθαι» από το «ήδεσθαι», το «βούλεσθαι» από το «επιθυμείν» ή στον Ευθύδημο όπου η επισήμανση δύο διαφορετικών σημασιών του ρήματος «μανθάνω» («κατανοών» αλλά και «αποκτώ νέα γνωστική πείρα») συνδέεται με τον Πρόδικο και τη διδασκαλία του για την «ονομάτων ορθότητα».
Στην διδασκαλία του, που του προσπόριζε άφθονα χρήματα, ιδιαίτερο ρόλο έπαιζαν οι γλωσσικές έρευνες. Τέτοια ενδιαφέροντα εμφανίζονται και στον Δημόκριτο και τον Πρωταγόρα, όμως ο Πρόδικος τα προώθησε κυρίως προς την κατεύθυνση της έρευνας των συνωνύμων. Η συχνά εξεζητημένη προσπάθειά του να ανακαλύψει διαφορές ανάμεσα σε σημασιολογικά συγγενείς λέξεις, πήγαινε παράλληλα με τη διάκριση των εννοιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε αυτήν την αλληλουχία εμφανίζεται το ρήμα διαιρεῖν, γιατί πραγματικά η δραστηριότητα του Πρόδικου προετοιμάζει εκείνη τη διαίρεση, που έγινε σημαντικό μεθοδικό όργανο της Πλατωνικής Ακαδημίας. Στόχος του Πρόδικου δεν ήταν απλώς η ακρίβεια στη διατύπωση, μέσα από την αναζήτηση των λεπτών διαφορών των συνωνύμων, αλλά η φιλοσοφική διάκριση των εννοιών.
Ακόμα, ο Πρόδικος πρέπει να διατύπωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα θεωρία για τη γένεση της θρησκείας, σύμφωνα με την οποία οι θεοί είναι δημιουργήματα του ανθρώπου και εξελίσσονται όσο εξελίσσεται και ο ανθρώπινος πολιτισμός.
Λίγα λόγια για τον Πρόδικο
Ο Πρόδικος κατάγεται από την ιωνική περιοχή, από την Ιουλίδα της Κέας, όπου γεννήθηκε σύμφωνα με μία πιθανή άποψη ανάμεσα στα 470 και 460. Ξέρουμε ότι καμιά φορά αντιπροσώπευε τα συμφέροντα της πατρίδας του στην Αθήνα, πράγμα που χωρίς αμφιβολία του έδινε την ευκαιρία να διδάσκει. Κατά τα άλλα την εικόνα του ανθρώπου την έχουμε από το πλατωνικό Πρωταγόρα, όπου σκεπασμένος προσεχτικά με πολλές κουβέρτες, διδάσκει από το κρεβάτι, σαν ένας σοφός που δεν επιζητούσε την δημοσιότητα στον ίδιο βαθμό με τους συναδέλφους του.
Με αυτή την εικόνα συμφωνεί το ότι τα φωνητικά του μέσα (η βαριά του φωνή) ήταν ανεπαρκή και έχουμε πληροφορίες για λόγους του που τους διάβαζε, δεν έχουμε όμως για το ότι αυτοσχεδίαζε. Σύμφωνα με την Απολογία του Πλάτωνα φαίνεται ότι ζούσε ακόμα την εποχή της δίκης του Σωκράτη.
Θαυμαζόταν για την ευστοχία των παραβολών του και για τη σοφία του, γι΄ αυτό τον αποκαλούσαν σοφό. Οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν την έκφραση «Προδίκου σοφώτερος», για όσους διακρίνονταν για τη σοφία τους.
Βιβλιογραφια
Νίκος Σκουτερόπουλος, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμ.8, έκδοτική Αθηνών, 1988
Προσωκρατικοί, τόμος 19, εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ
Οι δύο θάνατοι του Σωκράτη, εκδ. ΛΙΒΑΝΗ, 2005
Πηγες
[1] "Wikipedia"
[2] "kea-tzia", ΑΝΝΑ-ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"