Κλαυδιος Πτολεμαιος
ΠΗΓΑΙΝΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
ΧΑΡΤΕΣ - ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ
ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΤΕΤΡΑΒΙΒΛΟΣ (ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ)
Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (π. 100 - 160 μ.Χ.) ήταν ονομαστός Έλληνας φυσικός φιλόσοφος ο οποίος γεννήθηκε στη ρωμαϊκή Αίγυπτο και έζησε στην Αλεξάνδρεια. Το σπουδαιότερο έργο του, Η Μεγίστη (ή Μαθηματική Σύνταξις), σώθηκε στα αραβικά ως Αλμαγέστη και στηρίζεται στις παρατηρήσεις διάφορων προγενέστερων αστρονόμων και ιδίως του Ιππάρχου. Αποτέλεσε ένα από τα κείμενα που έδωσαν ώθηση στην αστρονομία των Αράβων. Επίσης ο Πτολεμαίος ασχολήθηκε με τη μουσική, την οπτική, τη μαντική αστρολογία και τη γεωγραφία.
Έργο
Ο Πτολεμαίος θεωρούσε τη Γη σφαιρική κι ακίνητη, και μεγαλύτερη απ' όλα τα ουράνια σώματα. Για να εξηγήσει την ανάδρομη κίνηση των πλανητών, εισήγαγε στο γεωκεντρικό μοντέλο των έκκεντρων κύκλων και επικύκλων που είχε ήδη προταθεί από τον Απολλώνιο τον Περγαίο και τον Ίππαρχο, την έννοια του εξισωτικού σημείου ή εξισωτή (equant). Τοποθετώντας έναν παρατηρητή στο εξισωτικό σημείο, τότε αυτός θα βλέπει το σώμα που περιφέρεται γύρω του σε έναν επίκυκλο, να διανύει σε ίσους χρόνους ίσες γωνίες (κάτι που παραπέμπει στον νόμο των ίσων εμβαδών του Κέπλερ). Το μοντέλο αυτό έδινε ικανοποιητικά αποτελέσματα, με σφάλμα της τάξης μόνο λίγων μοιρών, γι' αυτό και επικράτησε για 14 αιώνες.
Στη «Μεγίστη Σύναξιν» ο Πτολεμαίος καταγράφει μεν το γεωκεντρικό σύστημα του Ίππαρχου, αλλά το συστηματοποιεί και το συνδυάζει με δικές του παρατηρήσεις, με αποτέλεσμα μία πλήρη αστρονομική σύνθεση που περιελάμβανε κατάλογο αστέρων και αστερισμών, ένα προβλεπτικό μοντέλο για τις μελλοντικές θέσεις των ουράνιων σωμάτων και τις μελλοντικές εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης, καθώς και μία προτεινόμενη αντίληψη του Σύμπαντος ως ένα σύνολο ομόκεντρων σφαιρών, όπου οι πλανήτες, ο Ήλιος και η Σελήνη κινούνται ο καθένας στην επιφάνεια της δικής του κοσμικής σφαίρας ενώ οι απλανείς αστέρες τοποθετούνται συλλήβδην στην εξώτερη σφαίρα.
Στο έργο του «Γεωγραφία» συλλέγει το σύνολο των γεωγραφικών γνώσεων της εποχής του και το εμπλουτίζει με αναφορές ναυτικών, με αποτέλεσμα μία σχετικά ακριβή περιγραφή της Ευρώπης (με έμφαση βέβαια στην «πολιτισμένη» Μεσόγειο), της βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Αραβικής χερσονήσου. Στο μνημειώδες έργο του «Τετράβιβλος» ο Πτολεμαίος συνοψίζει τον κορμό γνώσης της ελληνιστικής μαντικής ωροσκοπικής αστρολογίας σε μία εκτενή, εκλογικευμένη και συστηματοποιημένη επιτομή που ταίριαζε με το γεωκεντρικό σύστημα της Μεγίστης Σύναξης.
Αν και το γεωκεντρικό σύστημα δημιουργούσε σημαντικές αποκλίσεις στις μακροχρόνιες προβλέψεις για τη θέση των πλανητών και αντικαταστάθηκε από το ηλιοκεντρικό σύστημα του Κοπέρνικου, με αυτούς όμως τους χάρτες διέσχισαν τους ωκεανούς και ανακάλυψαν τις νέες ηπείρους όλοι οι θαλασσοπόροι του 15ου και 16ου αιώνα.
Ο Πτολεμαίος, ο οποίος θεωρούσε τη μαντική αστρολογία πιθανοκρατικό εργαλείο αλλά όχι αλάνθαστο οδηγό, απέρριπτε άλλους διαδεδομένους τύπους μαντείας όπως η αριθμολογία, ενώ παρέδωσε κι ένα εγχειρίδιο οπτικής και μία μελέτη επάνω στη θεωρία της μουσικής, όπου συμφωνούσε με τους πυθαγόρειους στην αντιστοίχιση μαθηματικών αναλογιών στα μουσικά διαστήματα.
Εκτός από ορισμένα φιλοσοφικά συγγράμματα, ο Πτολεμαίος παρουσίασε επίσης ένα βιβλίο την «Οπτική», στο οποίο περιγράφεται η διάθλαση του φωτός και υπολογίζονται για πρώτη φορά οι γωνίες προσπτώσεως και διαθλάσεως, ένα βιβλίο για την ελληνική μουσική θεωρία, «Αρμονική» και ένα βιβλίο για την παγκόσμια έλξη.
Αντίκτυπος
Ο Πτολεμαίος και ο σύγχρονος του ιατρός Κλαύδιος Γαληνός, ο οποίος συστηματοποίησε μία εκλογικευμένη ιατρική πρακτική που πατούσε στην κληρονομιά του Ιπποκράτη, αποτέλεσαν τις δύο αυθεντίες στο χώρο της φυσικής φιλοσοφίας και πρακτικής που θα συμβουλεύονταν οι κάτοικοι της Μεσογείου για τους επόμενους δεκατέσσερις αιώνες.
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
Χαρτες - Βιβλια του Πτολεμαιου
Ο ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ ΕΞΗΓΕΙ ΣΤΟΝ REGIOMONTANUS ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΖΩΔΙΑΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΠΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΕΙ ΤΙΣ ΟΥΡΑΝΙΕΣ ΣΦΑΙΡΕΣ. ΠΡΟΜΕΤΩΠΙΔΑ ΑΠΟ ΤΗΝ «ΑΛ-ΜΑΓΕΣΤΗ» ΤΗΝ « ΜΕΓΙΣΤΗ» ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ, (ΒΕΝΕΤΙΑ, 1496).
Η ΠΤΟΛΕΜΑΪΚΗ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΓΕΩΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΡΤΟΓΑΛΟ ΚΟΣΜΟΓΡΑΦΟ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΟ BARTOLOMEU VELHO, ΤΟ ΕΤΟΣ 1568-BIBLIOTHEQUE NATIONALE, PARIS.
15ο ΑΙΩΝΑΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΥ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΤΟΥ ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, (1482, JOHANNES SCHNITZER).
ΤΟ ΓΕΩΚΕΝΤΡΙΚΟ ΟΥΡΑΝΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ -COSMOGRAPHIA PETER ARIAN ΤΟΥ (1539)
ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ 13-14ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΠΕΡΓΑΜΗΝΗ 33,3/36 X 25/26,7 ΕΚ., ΦΦ. 296 ΦΥΛΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΗΝ Ι.Μ. ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ ΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΙΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΕΣ ΚΩΔΙΚΕΣ ΜΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟ ΆΓΙΟ ΌΡΟΣ. ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΒΩΝΑ. Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΣΑΡΑΝΤΑ ΔΥΟ ΧΑΡΤΕΣ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΗΠΕΙΡΩΝ, ΕΥΡΩΠΗΣ, Β. ΑΦΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΣΙΑΣ, ΜΕ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑΚΗ ΕΓΧΡΩΜΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΩΝ ΒΟΥΝΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΔΙΑΔΩΝ, ΤΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ ΚΑΙ ΜΕ ΑΝΑΓΡΑΦΗ ΠΟΛΥΑΡΙΘΜΩΝ ΤΟΠΩΝΥΜΙΩΝ.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΥΦΗΓΗΣΙΣ (ΚΛΑΥΔΙΟΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ 90-165 ΜΧ ΚΕΦΑΛΑΙΩΔΕΣ ΕΡΓΟ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΨΗΦΙΔΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Ο κώδικας «Γεωγραφία Κλαύδιου Πτολεμαίου» της βιβλιοθήκης της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου είναι ένα από τα σπανιότερα χειρόγραφα παγκοσμίως. Ο κώδικας αποτελείται από 297 περγαμηνά φύλλα, εμπροσθόφυλλο και οπισθόφυλλο, ενώ περιλαμβάνει μονόστηλο κείμενο, ολοσέλιδες μικρογραφίες και διακοσμητικά μοτίβα
Χρονολογείται στα τέλη του 13ου με αρχές του 14ου αιώνα και περιλαμβάνει τις ενότητες «Η Γεωγραφική Υφήγησις» του Κλαύδιου Πτολεμαίου, η «Χρηστομάθεια εκ των Γεωγραφικών του Στράβωνα» και τα «Γεωγραφικά» του Στράβωνα.
Η προέλευσή του δεν είναι ακριβής, κατά πάσα πιθανότητα όμως η Κωνσταντινούπολη, η μεγαλύτερη εστία βιβλίων και αντιγραφείων (scriptoria) της εποχής. Ο κώδικας εισήχθη στο Όρος μάλλον τον 14ο με 15ο αιώνα. Η φήμη και η αξία του ήταν γνωστή στους βυζαντινούς και συνεχίστηκε. Ο Νικόλαος Σοφιανός, κατά την επίσκεψή του στο Άγιο Όρος στα μέσα του 16ου αιώνα, άφησε ιδιόχειρες σημειώσεις στις σελίδες του, ενώ ο Μηνάς Μινωίδης, ο οποίος βρέθηκε στον Αθωνα το 1841 ως απεσταλμένος της γαλλικής κυβέρνησης, τον μελέτησε μη ξεχνώντας να κλέψει επτά φύλλα, τα οποία κληροδότησε «ο ευγενής» μετά θάνατον στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού.
Το 1853 ο Σιμωνίδης (ονομαστός γεωγραφίζων παραχαράκτης, βλέπε - Εύλυρος ο Πυλαρεύς- πούλησε άλλα 21 φύλλα στο Βρετανικό Μουσείο, ενώ το 1858 ο ρώσος περιηγητής Πέτρος Σεβαστιάνοφ φωτογράφισε τα φύλλα του κώδικα, κλέβοντας ένα (μόνο) αυθεντικό φύλλο με τον Χάρτη της Σικελίας στην Πετρούπολη. Τον 19ο αιώνα επανασταχώθηκε με νέου τύπου βιβλιοδεσία.
Αναγγέλθηκε (Μάιος 2011) από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων και το ΚΑΣ,. συντήρησή του που κρίθηκε αναγκαία λόγω των φθορών στο περγαμηνό σώμα από λιπώματα, κηλίδες, κερί, υγρασία, οξύτητα και μελάνι, αλλά και των οπών και απωλειών που έχει υποστεί κατά τη διάρκεια της περιπετειώδους ζωής του. H ιστορία του πράγματι μπορεί να αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την παραγωγή ταινίας «Το όνομα του Ρόδου». Ο Ουμπέρτο Εκο επισκέφτηκε πριν την συγγραφή του βιβλίου το Άγιο Όρος και τον πύργο/βιβλιοθήκη του Βατοπεδίου όπου φυλάσσεται η Γεωγραφία του Πτολεμαίου.
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΌΡΟΣ ΜΕ ΚΩΔΙΚΟ ΑΡΙΘΜΟ 655
Η περιπετειώδης ζωή των περισσότερων από 800 χρόνων του πλουσιότερου εικονογραφημένου χειρογράφου του Αγίου Όρους εγγράφηκε στις «ρυτίδες» του: μία σειρά από φθορές, κηλίδες και παραμορφώσεις πάνω στα περγαμηνά του φύλλα. Χάρη σε ένα πρόγραμμα συντήρησης της 10ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, ο κώδικας με τον αριθμό 655, η «Γεωγραφία Κλαύδιου Πτολεμαίου» της βιβλιοθήκης της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου (έργο του 13ου ή του 14ου αιώνα), δέχτηκε μία σειρά επεμβάσεων διάσωσης και επέστρεψε στη βιβλιοθήκη της αγιορείτικης μονής για φύλαξη και κληρονομιά στις επόμενες γενιές. Το περγαμηνό σώμα εμφάνιζε πολλές φθορές. Οι συντηρητές διαπίστωσαν κηλίδες από λιπώματα, κερί, υγρασία, μελάνι και οξύτητα, αλλά και σκισίματα, οπές και απώλειες, συρρικνώσεις και παραμορφώσεις της περγαμηνής.
Δεν ήταν λίγες οι ζημίες που προέκυψαν από παλαιότερες επεμβάσεις, ενώ προβλήματα διαπιστώθηκαν από το δέσιμο που επιχειρήθηκε κατά το 19ο αιώνα.Το χειρόγραφο χρονολογείται στα τέλη του 13ου με αρχές του 14ου αιώνα και αποτελείται από 296 περγαμηνά φύλλα, εμπροσθόφυλλο και οπισθόφυλλο. Το μονόστηλο κείμενο πλαισιώνεται με ολοσέλιδες μικρογραφίες και διακοσμητικά μοτίβα. Οι διαστάσεις του είναι 36 x 27 x 8,5 εκατοστά και αποτελεί έναν από τους λιγοστούς κώδικες με μη εκκλησιαστικό περιεχόμενο που υπάρχουν στη Χερσόνησο του Άθω. Περιλαμβάνει τρία κείμενα: το έργο «Γεωγραφική Υφήγησις» ή «Γεωγραφία» του Κλαύδιου Πτολεμαίου (φύλλα 1-54), τη «Χρηστομάθεια εκ των Γεωγραφικών του Στράβωνα» (φύλλα 55-69) και τα «Γεωγραφικά» του Στράβωνα (φύλα 70 - 279).
Οι πληροφορίες για την προέλευση του χειρογράφου δεν είναι ακριβείς. Φαίνεται, πάντως, ότι δημιουργήθηκε σε βιβλιογραφικό εργαστήριο της Κωνσταντινούπολης, η οποία ως γνωστόν διέθετε δίκτυο αντιγραφείων χειρογράφων (scriptoria). Ο δημιουργός του πρόσθεσε κείμενα από αντιγραφές άλλων χειρογράφων που ακολουθούν τα χαμένα αρχέτυπα. Μετά την άλωση της Πόλης, το χειρόγραφο μεταφέρθηκε στη Μονή Βατοπεδίου.
Στο χάρτη του Πτολεμαίου απεικονίζεται ο μέχρι τότε γνωστός κόσμος, από τα Μακάρια Νησιά μέχρι την Κίνα («Serica», Γη του μεταξιού). Στο ανατολικό και στο νότιο τμήμα διαπιστώνονται περισσότερες ατέλειες. Για παράδειγμα, η χερσόνησος της Ινδίας έχει συρρικνωθεί, ενώ αντίθετα η Κεϊλάνη («Tabrobana») απεικονίζεται με μεγαλύτερες διαστάσεις από τις πραγματικές. Η βόρεια Αφρική μέχρι περίπου τον Ισημερινό απεικονίζεται με αρκετή ακρίβεια, ενώ στα υπόλοιπα τμήματα υπάρχουν σφάλματα: στα ανατολικά η ήπειρος δείχνει να ενώνεται με την Ασία.
Η Πτολεμαϊκή Γεωγραφία θεωρείται ότι έδωσε ώθηση στα μεγάλα ταξίδια στο Νέο Κόσμο. Η «επαναφορά» της, έπειτα από «απουσία» περίπου 10 αιώνων, στην ιστορία του επιστημονικού γεωγραφικού και χαρτογραφικού πολιτισμού αποδίδεται στο Βυζαντινό μοναχό και λόγιο Μάξιμο Πλανούδη (1260 - 1310).
Από το έργο του Πλανούδη, την περίοδο της Παλαιολόγειας Αναγέννησης (13ος - 14ος αιώνας), διαδόθηκε στη Δύση η Πτολεμαϊκή Γεωγραφία. O Πλανούδης, που μεταξύ άλλων εισήγαγε στο Βυζάντιο τους αραβικούς αριθμούς, αφιέρωσε μεγάλο μέρος του έργου του για να εντοπίσει χειρόγραφα της Πτολεμαϊκής Γεωγραφίας. O Aνδρόνικος B' Παλαιολόγος εντυπωσιάστηκε από τους χάρτες που του επέδειξε ο Πλανούδης και αποφάσισε την προώθηση της κατασκευής χαρτών βασισμένων στο έργο του Πτολεμαίου.
ΜΑΞΙΜΟΣ ΠΛΑΝΟΥΔΗΣ (MAXIMOS PLANOUDES), ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ
Η Κέα κατά τον Κλαύδιο Πτολεμαίο (2ος μ. Χ. αι.) σε χειρόγραφους χάρτες από τους μεταφραστές και επιμελητές του έργου του στον 15ο αιώνα.
Χάρτης της Συρίας και της Ασσυρίας σύμφωνα με τις περιγραφές του Κλαύδιου Πτολεμαίου και άλλες αρχαίες πηγές.
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
Πτολεμαιου Τετραβιβλος (Ολα τα βιβλια)
Ἡ Τετράβιβλος εἶναι τὸ κατεξοχὴν ἀστρολογικὸ σύγγραμα τοῦ Πτολεμαίου. Προσεγγίζει ἐπιστημονικῶς τὴν θεωρίαν τῶν Ἀστρικῶν Λόγων, ὑπερασπίζεται τὴν ὠφελιμότητα τῆς προγνώσεως, θέτει ὃρια διαχωρίζοντας την καθαυτὴν ἐπιστημονικὴν πρακτικὴν ἀπὸ τοὺς ἀπατεώνας, ἐξηγεῖ τὴν λογικὴν πολλῶν ἀστρολογικῶν ἐννοιῶν καὶ δίδει μεθόδους ἑρμηνείας τῶν Ἀστρικῶν Λόγων ποῦ διακρίνονται διὰ τὴν πολυπλοκότητά των. Παρουσιάζει ἀναλυτικῶς τὸ σύστημα τῶν Κλῆρων (τὰ μετέπειτα "ἀραβικὰ σημεῖα") καθὼς καὶ τὸ λίαν σημαντικὸ σύστημα τῶν Χρονοκρατοριῶν, δίδοντας μάλιστα μέθοδον κατὰ τὴν ὁποῖαν δύναται νὰ ὑπολογισθῇ ὁ χρόνος ζωῆς.
Πρόκειται διὰ ἓνα ἐκ τῶν σημαντικοτέρων ἑλληνικῶν ἀστρολογικῶν ἓργων (τὸ ἂλλο εἶναι τὰ Ἀποτελεσματικὰ, τοῦ Ἡφαιστίωνος Θηβαίου) καὶ ἀπαραίτητον διὰ τὴν κατανόησιν τῆς Ἑλληνικῆς Ἀστρολογίας.
Εἰς τὴν παροῦσαν ἔκδοσιν παρουσιάζουμε τὸ πλήρες ἀρχαῖο κείμενον τῶν τεσσάρων βιβλίων, προερχόμενον ἐκ τοῦ TLG (Thesaurus Lingua Graeca) καὶ τοῦ CCAG.
"Πτολεμαίου Τετράβιβλος - ΒΙΒΛΙΟΝ Α"
"Πτολεμαίου Τετράβιβλος - ΒΙΒΛΙΟΝ B"
"Πτολεμαίου Τετράβιβλος - ΒΙΒΛΙΟΝ Γ"
"Πτολεμαίου Τετράβιβλος - ΒΙΒΛΙΟΝ Δ"
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
Πηγες
[1] "Wikipedia"
[2] "Ελλήνων Δίκτυο"
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"