Στρατων ο Λαμψακηνος
Ο Στράτων ο Λαμψακηνός (περ. 335 – περ. 269 π.Χ.) ήταν ένας φιλόσοφος της Περιπατητικής Σχολής, ο τρίτος κατά χρονική σειρά διευθυντής (σχολάρχης) του Λυκείου του Αριστοτέλη μετά τον θάνατο του Θεοφράστου. Αφοσιώθηκε ιδιαίτερα στη μελέτη των φυσικών επιστημών, αυξάνοντας τα νατουραλιστικά στοιχεία του αριστοτελισμού σε σημείο που αρνήθηκε την ανάγκη να υπάρχει ένας θεός που ενέργησε για τη δημιουργία του Σύμπαντος, προτιμώντας την άποψη ότι το Σύμπαν κυβερνάται από την ασυνείδητη δύναμη της φύσης και μόνο.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο πατέρας του ονομαζόταν Αρκεσίλαος ή Αρκέσιος. Ο Στράτων γεννήθηκε στη Λάμψακο μεταξύ του 340 και του 330 π.Χ. Πιθανό είναι ότι γνώρισε τον Επίκουρο όταν ο τελευταίος δίδασκε στη Λάμψακο (310-306 π.Χ.). Στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα, όπου παρακολούθησε τη σχολή του Αριστοτέλη, το «Λύκειον», και μετά στην Αίγυπτο ως δάσκαλος του Πτολεμαίου Β΄. Στην Αίγυπτο αναφέρεται ότι δίδαξε και τον Αρίσταρχο τον Σάμιο. Επέστρεψε στην Αθήνα μετά τον θάνατο του Θεοφράστου (περ. 287 π.Χ.) και τον διαδέχθηκε ως επικεφαλής του Λυκείου. Ο Στράτων απεβίωσε μεταξύ του 270 και του 268 π.Χ.
Ο Στράτων αφοσιώθηκε ιδιαίτερα στη μελέτη των φυσικών επιστημών, και για τον λόγο αυτό αποκλήθηκε και Φυσικός. Ο Κικέρων, παρά το ότι εγκωμιάζει τα ταλέντα του, τον κατηγορεί ότι παραμέλησε «το πιο σημαντικό» μέρος της φιλοσοφίας, αυτό που αφορά την αρετή και την ηθική, παραδίδοντας τον εαυτό του στη διερεύνηση της Φύσεως. Στον μακρό κατάλογο των έργων του που δίνει ο Διογένης ο Λαέρτιος, υπάρχουν αρκετοί τίτλοι που αφορούν θέματα της ηθικής φιλοσοφίας, αλλά η μεγάλη πλειονότητα ανήκει πράγματι στις φυσικές επιστήμες. Κανένα έργο του δεν σώθηκε και οι απόψεις και θεωρίες του είναι γνωστές μόνο από τις αποσπασματικές αναφορές μεταγενέστερων συγγραφέων.
Φιλοσοφία
Ο Στράτων τόνιζε την ανάγκη για έρευνα με ακρίβεια και έδινε ως παράδειγμα την παρατήρηση του πώς το νερό που χύνεται από ένα στόμιο διασπάται σε ξεχωριστές σταγόνες ως απόδειξη ότι τα σώματα που πέφτουν επιταχύνονται.
Ενώ ο Αριστοτέλης όριζε τον χρόνο ως την αριθμήσιμη πλευρά της κινήσεως, ο Στράτων υπεστήριξε ότι, επειδή η κίνηση και ο χρόνος είναι συνεχείς ενώ ο αριθμός διακριτός, ο χρόνος έχει μία ύπαρξη ανεξάρτητα από την κίνηση. Ο Στράτων ήταν επιφυλακτικός ως προς την αριστοτελική έννοια του τόπου ως «περιβάλλουσας επιφάνειας, προτιμώντας να τον θεωρεί ως τον χώρο που καταλαμβάνει ένα σώμα. Απέρριπτε επίσης την ύπαρξη του αριστοτελικού «αιθέρα».
Ο Στράτων υπερτόνιζε τον ρόλο του πνεύματος στη λειτουργία της ψυχής, της οποίας οι δραστηριότητες εξηγούνταν από το πνεύμα που εκτεινόταν σε όλο το ανθρώπινο σώμα από το «κυβερνόν μέρος» που βρισκόταν μέσα στο κεφάλι. Για τον Στράτωνα όλες οι αισθήσεις «νιώθονται» στον εγκέφαλο: όλο το «αισθάνομαι» εμπεριέχει σκέψη, και δεν υπάρχει σκέψη που να μη προέρχεται από τις αισθήσεις. Αρνιόταν την αθανασία της ψυχής και προσέβαλε τις «αποδείξεις» που έδινε ο Πλάτων στον Φαίδωνα.
Ο Στράτων πίστευε ότι όλη η ύλη αποτελείται από μικροσκοπικά σωμάτια, αλλά απέρριπτε τη θεωρία του Δημοκρίτου για τον κενό χώρο.
Στη σύγχρονη εποχή
Το όνομα του Στράτωνος σήμαινε λίγα πράγματα κατά τον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, ωστόσο τον 17ο αιώνα το όνομά του έγινε γνωστό εξαιτίας των υποτιθέμενων ομοιοτήτων των θέσεών του με τις πανθεϊστικές απόψεις του Σπινόζα. Ο πλατωνιστής Ralph Cudworth, στην επίθεσή του κατά του αθεϊσμού το 1678, επέλεξε το σύστημα του Στράτωνος ως τον ένα από τους 4 τύπους αθεϊσμού, δημιουργώντας τον όρο «Υλοζωισμός» για να περιγράψει κάθε σύστημα στο οποίο η πρωτόγονη ύλη διαθέτει μία δύναμη ζωής. Αυτές οι ιδέες έφθασαν στον Πιέρ Μπελ, που υιοθέτησε τον «στρατωνισμό» ως βασικές θέσεις της δικής του φιλοσοφίας.
Εργογραφία
Οι σημαντικότερες συνεισφορές του στην Φιλοσοφία είναι:
Φυσική
Ο Στράτων τόνιζε την ανάγκη για Επιστημονική Έρευνα και έδινε ως παράδειγμα την παρατήρηση του ότι το ύδωρ που εκρέει από ένα στόμιο διασπάται σε διακριτές σταγόνες ως απόδειξη ότι τα σώματα που πίπτουν επιταχύνονται.
Ενώ ο Αριστοτέλης όριζε τον Χρόνο ως την αριθμήσιμη πλευρά της κινήσεως, ο Στράτων υπεστήριξε ότι, επειδή η Κίνηση και ο Χρόνος είναι συνεχείς έννοιες ενώ ο αριθμός διακριτός, ο Χρόνος υπάρχει ανεξάρτητα της Κίνησης.
Ο Στράτων ήταν επιφυλακτικός ως προς την αριστοτελική έννοια του τόπου ως "περιβάλλουσας επιφάνειας", προτιμώντας να τον θεωρεί ως τον χώρο που καταλαμβάνει ένα σώμα.
Απέρριπτε επίσης την ύπαρξη του Αριστοτελικού «αιθέρα».
Ο Στράτων θεωρούσε ότι η Ύλη αποτελείται από μικροσκοπικά σωμάτια, αλλά απέρριπτε τη θεωρία του Δημοκρίτου για τον κενό Χώρο.
Βιολογία
Ο Στράτων υπερτόνιζε τον ρόλο του πνεύματος στη λειτουργία της ψυχής, της οποίας οι δραστηριότητες εξηγούνταν από το πνεύμα που εκτεινόταν σε όλο το ανθρώπινο σώμα από τον εγκέφαλο (που όριζε ως το «κυβερνόν μέρος» που βρισκόταν μέσα στην κεφαλή).
Σύμφωνα με τον Στράτωνα όλες οι αισθήσεις «αισθητοποιούνται» στον εγκέφαλο: η «αισθητοποίηση» εμπεριέχει σκέψη, και δεν υπάρχει σκέψη που να μη προέρχεται από τις αισθήσεις.
Απέρριπτε την αθανασία της ψυχής και προσέβαλε τις «αποδείξεις» που έδινε ο Πλάτων στον Φαίδωνα.
Γεωγραφία
Τις ολοκληρωμένες απόψεις του Στράτωνος για την Οικουμένη (που ταυτίζονταν με την Γεωγραφική γνώση της εποχής του, διασώζει ο Ιωάννης Τζέρτζης, εκφράζοντάς τες σε ποιητικό λόγο:
"Ωκεανός τοις ποιηταίς, ρητόρσι, φιλοσόφοις
ιστορικοίς τε συν αυτοίς καί τοις γεωγραφούσι.
Τοις μεν δοκεί τις θάλασσα γλυκεία δεν υπάρχειν
ήτις και θάλασσα εκτός καλείται παρ'εκείνοις
ως νήσον περικλείουσαν την Οικουμένην πάσαν
και πάσας τα θαλάσσας δε τας παρ'ημάς γεννώσα.
Άλλοις δοκεί δε ποταμός κυκλών την Οικουμένην.
Μόνος ο Πτολεμαίος δε κυκλούν ου λέγει πάσαν
είναι δε και ακύκλωτον τι μέρος προς τον Νότον
Εκ τούτου πάντες λέγουσιν Ωκεανού, ον έφην
θαλάσσας, λίμνας, ποταμούς, φρέατα, σύμπαν ύδωρ,
εις Οικουμένην την ημών εισβάλλειν τε και ρέειν
Εκ του Ζεφύρου και Δυσμών εν στόμα γαρ εκρέον
ποιείν την πάσαν θάλασσαν ην καθ'ημάς ακούεις
Ισπανικήν, Ιβηρικήν κλπ κλπ κλπ
Εκ του Ζεφύρου και Δυσμών εν στόμα
το εκ Γαδείρων τας ημών πάσας ποιείν θαλάσσας
Άλλο δε ωκεάνειον εκ μέρους του Βορείου
ρεύσαν εντός εποίησεν θάλασσαν Υρκανίαν
Δύο δε πάλιν στόματα εκ Μεσημβρίας άλλα
θαλάσσας ανεστόμωσαν Περσών και Ερυθραίαν
Ούτως εντός Ωκεανός τετράστομος εισρέων
ποιεί θαλάσσας τέσσαρας
τας νυν μοι λελεγμένας"
"Τους έξωθεν δέ μέρεσιν άλλας τάς κλήσεις φέρει (ο Ωκεανός):
(Δ) "Εσπέριος αύτίκα γάρ ωκεανός καλείται
καί πέλαγος Ατλαντικόν το μέρος το προς Δύσιν,
(Β) Το προς Βορράν δέ Κρόνιον καί πεπηγός, νεκρόν τε
(Α) Ήώος δε ωκεανός και πέλαγος Ηώον
το προς το μέρος των Ινδών και προς βολάς Ηλίου
(Ν) Το προς την Μεσημβρίαν δε και μέρη τα προς Νότον
και Περσικός Ωκεανός και Ερυθραίος άμα
Αράβιος καλείται δε και Αιθιόπων Πόντος"
Πηγες
[1] "Wikipedia"
[2] "Science Wiki"
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"