Ανδρομαχη
Στην ελληνική μυθολογία η Ανδρομάχη ήταν η σύζυγος του Έκτορα. Ως σύζυγος του Έκτορα η Ανδρομάχη αναφέρεται όχι μόνο στην Ιλιάδα, αλλά και από τον Ευριπίδη σε δύο τραγωδίες του, καθώς και από άλλους ποιητές και λογοτέχνες, κλασικούς (όπως ο Ρακίνας) και νεότερους. Είναι γνωστή επίσης ως η «μάνα» της τραγωδίας.
Ο μύθος
Η Ανδρομάχη ήταν κόρη του Ηετίωνα, βασιλιά της «Υποπλακίης Θήβης», όπως την ονομάζει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, επειδή ήταν μια πόλη στους πρόποδες του όρους Πλάκος, στον κάμπο του Αδραμυττίου. Αδελφός της Ανδρομάχης ήταν ο Πόδης, που σκοτώθηκε από τον Μενέλαο. Ωστόσο, στην Ιλιάδα (ραψωδία Ζ) η Ανδρομάχη παρουσιάζεται να λέει πως και οι επτά αδελφοί της σκοτώθηκαν από τον Αχιλλέα. Γιος της Ανδρομάχης και του Έκτορα ήταν ο Αστυάνακτας, ή Σκαμάνδριος, που μετά τον Τρωικό Πόλεμο οι νικητές τον κρέμασαν από τα τείχη της Τροίας. Ο Έκτορας σκοτώθηκε επειδή δεν είχε ακούσει τη συμβουλή της Ανδρομάχης να μη μονομαχήσει με τον Αχιλλέα.
Η Ανδρομάχη θρήνησε για τον θάνατό του όταν ο Αχιλλέας τον έσερνε πίσω από το άρμα του στο Ίλιον Πεδίον, και πάλι όταν ο πεθερός της Πρίαμος, βασιλιάς της Τροίας, έφερε τη σορό του στο ανάκτορο, πρώτη εκείνη, κρατώντας το κεφάλι του μέσα στις χούφτες της (Ιλιάδα, Ω 725-745). Στον Ευριπίδη παρουσιάζεται με δυο διαφορετικές εκδοχές. Στις Τρωάδες αναφέρεται και ο γιος της Αστυάνακτας, ενώ στην τραγωδία Ανδρομάχη παρουσιάζεται μόνο ο γιος της με το Νεοπτόλεμο Μολοσσός.
Μετά την άλωση της Τροίας, η Ανδρομάχη πιάστηκε αιχμάλωτη και, στη διανομή ανάμεσα στους νικητές, έπεσε στον κλήρο του Νεοπτόλεμου, γιου τού νεκρού πια Αχιλλέα. Ο Νεοπτόλεμος την οδήγησε στη Φθία, όπου την έκανε γυναίκα του και απέκτησαν μαζί ένα παιδί, τον Μολοσσό (Παυσ. Α 11, 1) ή τον Αμφίαλο (Υγίνος, Fabulae 123). Λιγότερο επικρατούσες εκδοχές αναφέρουν και άλλα δύο τέκνα τους, τον Πίελο και τον Πέργαμο.
Μετά τον θάνατο και του Νεοπτόλεμου, η Ανδρομάχη έφυγε με τον Έλενο, τον αδελφό του Έκτορα, στην Ήπειρο. Εκεί έχτισαν μαζί τη Νέα Τροία. Ο Αινείας τους συνάντησε στο ταξίδι του για την Ιταλία (Αινειάδα, 3, 294 κ.ε.). Μυθολογείται πως και με τον Έλενο έκανε παιδί η Ανδρομάχη, τον Κεστρίνο (Παυσ. Β 23, 6). Η Ανδρομάχη έζησε ακόμα και του Έλενου τον θάνατο, οπότε μετά, κατά μία εκδοχή, μετανάστευσε με τον γιο της Πέργαμο στην Τευθρανία της Μυσίας. Εκεί ο Πέργαμος νίκησε τον βασιλιά Άρειο και έδωσε στην πόλη το δικό του όνομα. Ο Παυσανίας γράφει ότι εκεί σωζόταν μνημείο της Ανδρομάχης μέχρι την εποχή του (Α 11, 2).
Η μορφή της Ανδρομάχης ενέπνευσε δραματουργικά τον Ευριπίδη στις Τρωάδες (415 π.Χ.) και στην ομώνυμη τραγωδία (426 π.Χ.). Στην πρώτη, και καθώς στην αθηναϊκή κοινωνία η θέση και η αποστολή της γυναίκας ήταν σημαντικό ζήτημα, εμφανίζεται σαν το πρότυπο της γυναίκας της αθηναϊκής δημοκρατίας, σε αντίθεση με τη Φαίδρα στην τραγωδία Ιππόλυτος (428 π.Χ.) πάλι του ίδιου ποιητή.
Στην Ανδρομάχη, φαίνεται ότι ο Ευριπίδης αξιοποίησε την προφητική ρήση του Έκτορα για την τύχη της γυναίκας του μετά την άλωση της Τροίας. Η άκληρη κόρη του Μενέλαου και της Ελένης, η Ερμιόνη, περήφανη για τα πλούτη της αλλά και δυστυχισμένη για την ατεκνία της, κατηγόρησε την Ανδρομάχη ότι της πλάνεψε τον άνδρα και ότι με μαγικά βότανα την έκανε άτεκνη.
Με τη βοήθεια του πατέρα της Μενέλαου, συνωμότησε εναντίον της Ανδρομάχης και του γιου της, τον οποίο η άτυχη μητέρα έκρυψε για λίγο στον ναό της Θέτιδας. Τον ανακάλυψε όμως η Ερμιόνη και ήταν έτοιμη να σκοτώσει μητέρα και παιδί, που τελικά σώθηκαν με τη μεσολάβηση του Πηλέα, παππού του Νεοπτόλεμου, όχι όμως και ο ίδιος ο Νεοπτόλεμος που έπεσε θύμα της συνωμοσίας του Ορέστη, και ο οποίος έσωσε την Ερμιόνη που ήθελε να αυτοκτονήσει -την πήρε και έφυγαν.
Και στις δύο τραγωδίες η Ανδρομάχη εμφανίζεται ως η μάνα που κινδυνεύει να χάσει το παιδί της ή το χάνει. Και δεν είναι, βέβαια, τυχαίο ότι στην Ανδρομάχη, σε μια τραγωδία που γράφεται κοντά στην αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου, το παιδί της σώζεται, το ίδιο και η ίδια που δικαιώνεται· αντίθετα, στις Τρωάδες, τραγωδία γραμμένη στην καρδιά του πολέμου μεταξύ Ελλήνων, είναι η μάνα που χωρίς επιστροφή και ελπίδα χάνει το παιδί της και η ίδια σέρνεται στη σκλαβιά.
Τέλος, ο αστεροειδής 175 Ανδρομάχη (175 Andromache), που ανακαλύφθηκε το 1877, πήρε το όνομά του από τη μυθική αυτή πριγκίπισσα.
Πηγες
Pausanias. Description of Greece, 1.11.1.
Roman, L., & Roman, M. (2010). Encyclopedia of Greek and Roman mythology., p. 60, at Google Books
Minchin, Elizabeth. 2011. “Andromache.” In The Homer Encyclopedia, edited by M. Finkelberg, 53-4.Chichester: Wiley-Blackwell.
Segal, Charles. "Andromache's Anagnorisis: Formulaic Artistry in Iliad 22.437–476." Harvard Studies in Classical Philology 75 (1971): 33–57.
Haussker, Faya. “Lament.” In The Homer Encyclopedia, edited by M. Finkelberg, 455-6. Chichester: Wiley-Blackwell, 2011).
Lateiner, Donald. “Weeping.” In The Homer Encyclopedia, edited by M. Finkelberg, 933-4. Chichester: Wiley-Blackwell, 2011.
Keller, Albert Galloway. Homeric Society. Cambridge: Cambridge University Press, 1913. p. 230.
Graziosi, Barbara, and Haubold, Johannes, ed. Homer Iliad Book VI. Cambridge: Cambridge University Press, 2010. pp. 44–46.
"Wikipedia"
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"