ΛΑΟΜΕΔΩΝ
Λαομέδοντας, γιος του Ηρακλή
Ο Λαομέδοντας ήταν γιος του Ηρακλή και της Μηλίνης, κόρης του Θέσπιου και της Μεγαμήδης.
ἦσαν δὲ παῖδες αὐτῷ ἐκ μὲν τῶν Θεσπίου θυγατέρων, [...] Μηλίνης Λαομέδων...
(Απολλόδ. 2.7.8)
Λαομέδοντας, βασιλιάς της Τροίας
Ο Λαομέδοντας είναι βασιλιάς της Τροίας, γιος του Ίλου και της Ευρυδίκης, κόρης του Άδραστου, ή κάποιας Λευκίππης. Παντρεύτηκε τη Στρυμώ, κόρη του Σκάμανδρου, ή την Πλακία, κόρη του Οτρέα, ή τη Λευκίππη. Απέκτησε πέντε γιους, τον Τιθωνό, τον Λάμπο, τον Κλυτίο, τον Ικετάονα και τον Ποδάρκη/Πρίαμο (Όμ., Ιλ. Υ 215-241 (1) ) και τρεις κόρες, την Ησιόνη, την Κίλλα και την Αστυόχη· και από μια νύμφη, την Καλύβη, απέκτησε τον Βουκολίωνα, που ο Όμηρος τον αναφέρει ως νόθο.
Στους γιους του προσθέτουν κάποιοι και τον Γανυμήδη, άλλοι και τον Θυμοίτη. Στις κοινά αποδεχτά κόρες προστίθενται από τους μυθογράφους και άλλες: η Πρόκλεια, η Κλυτοδώρα, η Αντιγόνη, η Αίθυλλα ή Αιθίλλα, η Μηδεσικάστη, η Ίλιον. Κάποιοι αναφέρουν ως μητέρα του Ποδάρκη/Πρίαμου την Ζευξίππη ή τη Θόωσα, κόρη του Τεύκρου· και ως μητέρα του Τιθωνού τη Ροιώ, κόρη και αυτή του Σκάμανδρου.
Την πλούσια αυτή οικογενειακή ζωή έρχονται να ταράξουν δύο θεοί, ο Ποσειδώνας και ο Απόλλωνας είτε γιατί θέλησε ο Δίας μέσω αυτών των θεών να δοκιμάσει το ήθος του Λαομέδοντα είτε γιατί οι δυο τους ενεπλάκησαν στην παρακάτω ιστορία:
Ο Ποσειδώνας και ο Απόλλωνας, μαζί με την Αθηνά και την Ήρα, συνωμότησαν, για να δέσουν χειροπόδαρα τον Δία με σιδερένιες αλυσίδες και να τον κρεμάσουν από τον ουρανό. Εκείνος, αφού λύθηκε, επέβαλε στους άρρενες θεούς της ομάδας δουλική υπηρεσία με τη μορφή θνητών για ένα χρόνο στον Λαομέδοντα. Εκείνος, χωρίς να γνωρίζει την ταυτότητά τους και θαρρώντας τους για θνητούς, τους ζήτησε να τειχίσουν την πόλη.
Και οι δυο θεοί, ή μόνο ο Ποσειδώνας, ίσως με τη βοήθεια του θνητού Αιακού, έκανε τη δουλειά, ενώ ο Απόλλωνας έβοσκε τα κοπάδια του βασιλιά στο βουνό Ίδη. Είτε με τη μία εκδοχή είτε με την άλλη ο Λαομέδοντας αρνήθηκε να τους δώσει την αμοιβή που είχαν συμφωνήσει, μάλιστα τους απείλησε ότι θα τους έκοβε τα αυτιά και θα τους πουλούσε δούλους.
Και ο μεν Απόλλωνας έστειλε λοιμό στην πόλη, ο δε Ποσειδώνας ένα αμφίβιο τέρας (κῆτος) που με την υπερχείλιση των υδάτων έβγαινε στον κάμπο και άρπαζε τους ανθρώπους, ανάμεσα σε αυτούς και την κόρη του βασιλιά, την Ησιόνη, την οποία ο πατέρας της έδεσε σε πάσσαλο για να τη φάει το τέρας υπακούοντας σε χρησμό που όριζε ότι αυτός μόνο ήταν ο τρόπος για να απαλλαγούν με την κακοποιό δράση του τέρατος.
Μέχρι που ο Ηρακλής τούς απάλλαξε από τα δεινά τους και ελευθέρωσε την κόρη με αντάλλαγμα τα θεϊκά άλογα του πατέρα της που τα είχε δώρο από τον Δία ως αντάλλαγμα για την αρπαγή του Γανυμήδη.
Αλλά ούτε και τότε ο Λαομέδοντας δεν έδωσε την υπεσχημένη αμοιβή. Ο Ηρακλής αποχώρησε οργισμένος αλλά αργότερα επέστρεψε με στρατό και πολιόρκησε την Τροία έχοντας μαζί του και τον Τελαμώνα (Όμ. Ιλ. Ε 637-641 (2) ).
Σκότωσαν τον Λαομέδοντα και τους γιους του, εκτός από τον Ποδάρκη, και από τις κόρες του πήραν μαζί τους την Ησιόνη, στην οποία επέτρεψαν να πάρει μαζί της όποιον από τους αιχμαλώτους ήθελε. Αυτή διάλεξε τον αδελφό της, αλλά ο Ηρακλής της είπε ότι πρώτα πρέπει να γίνει δούλος και αυτή να τον εξαγοράσει δίνοντας κάτι, τότε μόνο θα τον έχει.
Κι εκείνη έβγαλε το κεφαλομάντηλό της και το έδωσε ως αντίτιμο· από αυτό το γεγονός ο Ποδάρκης ονομάστηκε Πρίαμος (από το ρήμα πρίαμαι που σημαίνει αγοράζω). (Απολλόδ. 2.6.4 (3) )
Ο Ηρακλής τον άφησε στην Τροία και αυτός αποχώρησε παίρνοντας μαζί του λάφυρα και αιχμάλωτες γυναίκες, ανάμεσα στις οποίες και η Θεάνειρα που έτυχε στο μερίδιο του Τελαμώνα και από τον οποίο απέκτησε ένα γιο, τον Τράμβηλο.
Μια νεότερη παράδοση διασώζει ο Διόδωρος, δεν φαίνεται όμως πιθανή, καθώς συμπλέκει την πολιορκία και άλωση της Τροίας με την Αργοναυτική εκστρατεία· τα δύο γεγονότα θεωρούνται, γενικά, ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Η αφήγηση του Διοδώρου έχει ως εξής:
Μετά έκαναν πανιά και αφού διέπλευσαν την Προποντίδα και τον Ελλήσποντο πάτησαν στην Τρωάδα. Εκεί ο Ηρακλής έστειλε στην πόλη τον Ίφικλο τον αδελφό του και τον Τελαμώνα, για να ζητήσουν τις φοράδες και την Ησιόνη. Και λένε ότι ο Λαομέδοντας έστησε ενέδρα και σχεδίαζε να τους εξοντώσει. Και στο σχέδιό του είχε συνεργούς του τους γιους του εκτός από τον Πρίαμο που μόνος αυτός εναντιωνόταν.
Ο Πρίαμος, δηλαδή, δήλωσε ότι ο Λαομέδοντας πρέπει να σεβαστεί το δίκαιο απέναντι στους ξένους και να αποδώσει την αδελφή του και τις φοράδες, όπως είχαν μείνει σύμφωνοι. Αλλά επειδή κανείς δεν του έδινε σημασία, πήρε, λένε, δύο ξίφη, τα έφερε στη φυλακή και τα παρέδωσε κρυφά στον Τελαμώνα και τους συντρόφους του, τους εξήγησε το σχέδιο του πατέρα του και έτσι έγινε ο αίτιος της σωτηρίας τους.
Γιατί ο Τελαμώνας και οι υπόλοιποι σκότωσαν τους φύλακες που τους αντιστάθηκαν και έφυγαν κατά τη θάλασσα, όπου ανήγγειλαν στους Αργοναύτες τα καθέκαστα. Γι’ αυτό και βρέθηκαν έτοιμοι για μάχη και βγήκαν να συναντήσουν τις δυνάμεις που ξεχύθηκαν από την πόλη με τον βασιλιά τους. Η μάχη ήταν σκληρή αλλά το θάρρος έδωσε τη νίκη στους αρχηγούς των Αργοναυτών και ο Ηρακλής που μυθολογείται ότι πολέμησε γενναιότερα από όλους.
Γιατί σκότωσε τον Λαομέδοντα, κατέλαβε με έφοδο την πόλη, τιμώρησε όσους συνωμότησαν μαζί με τον βασιλιά τους, παρέδωσε τη βασιλεία στον Πρίαμο για τη δικαιοσύνη του και, αφού συνήψε φιλία μαζί του, αναχώρησε μαζί με τους Αργοναύτες.
(Διόδωρος 4.49)
Ο Λαομέδοντας θάφτηκε μπροστά στις Σκαιές πύλες. Σύμφωνα με χρησμό η πόλη θα έμενε άπαρτη όσο ο τάφος θα έμενε ανέπαφος. Όμως, όπως λέγεται, κατά τη μεταφορά του Δούρειου Ίππου προς την Τροία (από τους ίδιους τους Τρώες) ο τάφος του Λαομέδοντα καταστράφηκε εν μέρει και συνεπώς χρησμός «επιβεβαιώθηκε».
Ορθολογική/ευημεριστική ερμηνεία του μύθου:
Ο ιστορικός του 4ου αι. π.Χ. Παλαίφατος, επειδή θεώρησε ως κάτι το εξωπραγματικό άνθρωποι και ψάρια να κάνουν συμφωνία μεταξύ τους, απέδωσε το όνομα «Κήτων» σε ένα σπουδαίο και πανίσχυρο βασιλιά που με το ναυτικό του λεηλατούσε τις παραθαλάσσιες πόλεις της Μ. Ασίας. Αυτές του πλήρωναν φόρο, τον λεγόμενο «δασμό», που δεν αποτελούνταν από νομίσματα αλλά από αγαθά — άλογα, βόδια, κοπέλες.
Όταν οι πόλεις δεν τελούσαν τις υποχρεώσεις τους, ο Κήτων, που οι βάρβαροι τον αποκαλούσαν «Κήτος», κατέστρεφε με το ναυτικό του τις πόλεις που δεν ήταν συνεπείς στην υποχρέωση του φόρου. Όταν ο Ηρακλής έφτασε εκεί μαζί με τους Αργοναύτες, ο βασιλιάς Λαομέδοντας πλήρωσε τον Ηρακλή για να τους βοηθήσει. Κι εκείνος ένωσε τον στρατό του με τον στρατό του Τρώα βασιλιά και αντιμετώπισε το «Κήτος» που είχε αποβιβαστεί και ετοιμαζόταν να προχωρήσει στην ενδοχώρα λεηλατώντας. Έτσι σκοτώθηκε ο Κήτος.
Υποσημειωσεις - Πηγες
1.
Γενεαλογικό δέντρο των Τρώων βασιλέων
Και μαθ', εάν το επιθυμείς, καλά να την γνωρίσεις
την ιδικήν μας γενεάν, αν και πολλοί την ξεύρουν·
πρώτον ο Ζευς τον Δάρδανον εγέννησε και κτίζει
την Δαρδανίαν, πριν εκεί στην πεδιάδα κάμουν
πάλιν οι θνητοί άνθρωποι την Ίλιον την αγίαν
και στες πολύβρυσες πλαγιές της Ίδης κατοικούσαν.
Τον Εριχθόνιον γέννησεν ο Δάρδανος εκείνον
τον βασιλέα ξακουστόν για τα πολλά του πλούτη
που τρεις χιλιάδες έβοσκαν στον βάλτον του φοράδες
περήφανες στα τρυφερά πουλάρια που εγεννήσαν.
[…]
Και από τον Εριχθόνιον των Τρώων βασιλέας
ο Τρως γεννήθη και απ' αυτόν τρία λαμπρά βλαστάρια
ο Ίλος, ο Ασσάρακος και ο ισόθεος Γανυμήδης,
που εγεννήθη των θνητών ο πρώτος για το κάλλος,
που τον σηκώσαν οι θεοί για κείνα του τα κάλλη
να ζει μ΄ αυτούς αθάνατος και κεραστής του Δία.
Γεννά και ο Ίλος τον λαμπρόν Λαομέδοντα και τούτος
τον Τιθωνόν, τον Πρίαμον, τον Λάμπον, τον Κλυτίον,
ως και τον Ικετάονα κακό του Άρη θρέμμα·
τον Κάπυν ο Ασσάρακος, ο Κάπυς τον Αγχίσην,
τούτος εμέ [τον Αινεία] και ο Πρίαμος τον Έκτορα τον θείον·
την γενεάν, το αίμ' αυτό καυχόμ' εγώ πως έχω.
(Όμ., Ιλ. Υ 215-241, Μετ. Ι. Πολυλάς)
2.
Ο Ηρακλής κυριεύει την Τροία
...ο Ηρακλέας
λεοντόψυχος, ατρόμητος, που ότ' ήλθε εδώ να λάβει
τους ίππους του Λαομέδοντος, μ' έξι καράβια μόνα
και μ' ολιγότερον στρατόν, την πόλιν της Ιλίου
επόρθησε και από λαόν ορφάνωσε τους δρόμους·
Ιλ. Ε 637-641, Μτφρ. Ι. Πολυλά
3.
Πολιορκία και κατάληψη της Τροίας από τον Ηρακλή
[…] έπλευσε [ο Ηρακλής] εναντίον του Ιλίου με δεκαοκτώ πλοία, που το καθένα είχε πενήντα κουπιά, αφού πρώτα συγκέντρωσε στρατό από άριστους άνδρες, που αποφάσισαν να συμμετάσχουν εθελοντικά στην εκστρατεία. Όταν κατέπλευσε στο Ίλιο, εμπιστεύτηκε τη φύλαξη των πλοίων στον Οϊκλή και ο ίδιος με τα υπόλοιπα παλικάρια επιτέθηκε στην πόλη. Ο Λαομέδοντας, πλησιάζοντας στα πλοία με τον στρατό του, σκότωσε πάνω στη μάχη τον Οϊκλή, εκδιώχθηκε όμως από τους άνδρες του Ηρακλή και κλείστηκε μέσα στην πολιορκημένη πόλη.
Στη διάρκεια της πολιορκίας ο Τελαμώνας προκάλεσε ρήγμα στο τείχος, μπήκε πρώτος στην πόλη και μετά από αυτόν ο Ηρακλής. Μόλις εκείνος είδε πρώτον τον Τελαμώνα να μπαίνει, τράβηξε το ξίφος από τη θήκη και όρμησε εναντίον του, επειδή δεν ήθελε κανένας να θεωρείται καλύτερός του. Ο Τελαμώνας, μόλις το αντιλήφθηκε αυτό, άρχισε να μαζεύει πέτρες από εκεί κοντά και, όταν εκείνος τον ρώτησε τι κάνει, απάντησε ότι κατασκευάζει ένα βωμό για να τιμήσει τον Ηρακλή τον καλλίνικο.
Εκείνος τον επαίνεσε και, μόλις κυρίευσε την πόλη, αφού σκότωσε με τα βέλη του τον Λαομέδοντα και τα παιδιά του εκτός από τον Ποδάρκη, έδωσε ως έπαθλο στον Τελαμώνα την κόρη του Λαομέδοντα Ησιόνη, και σε εκείνη επέτρεψε να πάρει μαζί της όποιον από τους αιχμαλώτους ήθελε. Όταν αυτή διάλεξε τον αδελφό της τον Ποδάρκη, είπε ότι πρώτα πρέπει να γίνει δούλος και τότε μόνο θα τον έχει, αφού δώσει κάτι για να τον εξαγοράσει. Και αυτή, την ώρα της αγοροπωλησίας, έβγαλε κεφαλομάντιλό της και την έδωσε ως αντίτιμο· από αυτό το γεγονός ο Ποδάρκης ονομάστηκε Πρίαμος [πρίαμαι = αγοράζω].
(Απολλόδ. 2.6.4)
--------------------
Apollodorus and Hyginus p. 63
Homer, Iliad
Apollodorus and Hyginus p. 34
Scholiast on Homer. Iliad, xxi.444 and Tzetzes. Scholiast on Lycophron 34 (as noted in Pseudo-Apollodorus. Bibliotheca, 2.5.9, Note 2)
The conspirator-gods: Poseidon, Hera, and Athena but Apollo was not mentioned in Homer's Iliad, 1.399ff.
Pseudo-Apollodorus. Bibliotheca, 2.5.9
Apollodorus and Hyginus pp. 38–39
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"