Πενθεσιλεια
Στην ελληνική μυθολογία η Πενθεσίλεια ήταν βασίλισσα των Αμαζόνων.
Ο μύθος
Ήταν κόρη του θεού του πολέμου Άρη και της Οτρήρης. Η βασιλεία της ανάγεται στην εποχή του Τρωικού Πολέμου, ενώ στην (υποτίθεται προγενέστερη) εποχή του Ηρακλέους βασίλισσα των Αμαζόνων ήταν η Ιππολύτη. Μετά τον θάνατο του Έκτορα στον Τρωικό Πόλεμο, η Πενθεσίλεια ήρθε «από τον αλαργινό Πόντο» να βοηθήσει τους Τρώες επικεφαλής στρατού από Αμαζόνες.
Σύμφωνα με κάποια εκδοχή είχε αναγκασθεί να εγκαταλείψει τη χώρα της μετά από κάποιο φόνο που διέπραξε άθελά της, ή ήθελε να εξαγοράσει το κρίμα.
Συγκεκριμένα, είχε σκοτώσει κατά λάθος την αδελφή της στο κυνήγι κι έλπιζε βοηθώντας τους Τρώες, που τους προστάτευε η θεά Άρτεμη, προστάτιδα και του κυνηγιού, ότι θα τη συγχωρούσε η θεά.
Ο βασιλιάς της Τροίας, ο Πρίαμος, δέχθηκε την Πενθεσίλεια σα να ήταν πραγματική κόρη του και ετοίμασε πλούσιο τραπέζι γι' αυτή. Η Πενθεσίλεια και οι Αμαζόνες της διακρίθηκαν στη μάχη. Κυνήγησαν τον εχθρό μέχρι τα πλοία του, αλλά τελικώς η Πενθεσίλεια τραυματίσθηκε θανάσιμα από τον Αχιλλέα.
Ο θάνατος της Πενθεσίλειας περιγράφεται με λεπτομέρεια, όχι στην Ιλιάδα, αλλά στις «Ηρωίδες» του Οβιδίου και την Αινειάδα του Βιργιλίου: Προς το τέλος του Τρωικού Πολέμου ο Αχιλλέας βρέθηκε αντιμέτωπος με την Πενθεσίλεια, που πολεμούσε φορώντας πολεμική μάσκα και του έριξε το κοντάρι της, το οποίο έγινε κομμάτια μόλις χτύπησε στην ασπίδα του Αχιλλέα. Η Πενθεσίλεια έριξε και δεύτερο κοντάρι, αλλά ούτε και τότε τον πλήγωσε.
Ο Αχιλλέας τότε κατόρθωσε να την τραυματίσει θανάσιμα στο στήθος, οπότε πήγε κοντά της και έβγαλε τη μάσκα της. Η συγκίνηση του ήρωα ήταν τότε καταφανής σε όλους. Η ομορφιά της Πενθεσίλειας τον γέμισε μελαγχολία και όσοι ήταν παρόντες δεν είχαν καμιά αμφιβολία ότι ο Αχιλλέας είχε εκείνη τη στιγμή ερωτευθεί τη γυναίκα που σε λίγο θα πέθαινε.
Αλλά ο Θερσίτης, ακόμα και την τραγική αυτή ώρα, αισθάνθηκε την ανάγκη να περιγελάσει τον Αχιλλέα, έμπηξε μάλιστα και το κοντάρι του μέσα στο μάτι της Πενθεσίλειας. Τότε ο ήρωας, έξαλλος από θυμό, σηκώθηκε και τον σκότωσε με γροθιές «εν βρασμώ ψυχής». Στη συνέχεια, σήκωσε απαλά τη βασίλισσα και την έβγαλε από το πεδίο της μάχης. Το σώμα της, μαζί με τα πτώματα 12 άλλων Αμαζόνων, τα παρέδωσαν με ολόκληρο τον οπλισμό τους στους Τρώες. Κι αυτοί τα έκαψαν και έθαψαν τις στάχτες με όλες τις τιμές.
Η Πενθεσίλεια απεικονίζεται σε κύλικα του 5ου αιώνα π.Χ. και αρκετά άλλα αγγεία. Το θέμα ζωγράφισε τόσες φορές ένας ανώνυμος αγγειογράφος του 6ου αιώνα π.Χ., ώστε ο Άντολφ Φουρτβένγκλερ τον ονόμασε συμβατικά «Ζωγράφο της Πενθεσίλειας».
Η κύλικα με τον φόνο της Πενθεσίλειας
Μια από τις μεγαλύτερες αττικές κύλικες που μας έχουν σωθεί από την Αρχαιότητα είναι διακοσμημένη στο εσωτερικό της με μια θαυμάσια ερυθρόμορφη παράσταση, που απεικονίζει ένα επεισόδιο από τον Τρωικό Πόλεμο, τον φόνο της βασίλισσας των Αμαζόνων Πενθεσίλειας από τον Αχιλλέα.
Οι Αμαζόνες, μια φυλή από πολεμοχαρείς γυναίκες που κατοικούσαν, σύμφωνα με τον μύθο, στη νοτιοανατολική πλευρά του Ευξείνου Πόντου ή στην περιοχή του Καυκάσου, ήρθαν να βοηθήσουν τους Τρώες στον πόλεμο με τους Αχαιούς μετά τον θάνατο του Έκτορα, με επικεφαλής τη βασίλισσά τους, την όμορφη Πενθεσίλεια, κόρη του θεού Άρη.
Στην αρχή η Πενθεσίλεια πολέμησε με επιτυχία, σκότωσε μάλιστα και τον Μαχάονα, τον γιο του Ασκληπιού· στο τέλος όμως τη νίκησε ο Αχιλλέας, που τη σκότωσε σε μονομαχία με το σπαθί του. Τη στιγμή όμως που η Πενθεσίλεια ξεψυχούσε, ο Αχιλλέας, θαμπωμένος από την ομορφιά της, την ερωτεύτηκε. Τον απρόσμενο αυτό έρωτα τον περιγέλασε ο θρασύς Θερσίτης, που μάλιστα έβγαλε ένα από τα μάτια της νεκρής Αμαζόνας για να την ασχημύνει και να προσβάλει έτσι τον Αχιλλέα. Την ξεδιαντροπιά του ο Θερσίτης την πλήρωσε με τη ζωή του.
Στο κυκλικό πλαίσιο του εσωτερικού της κύλικας ο αγγειογράφος έχει τοποθετήσει τέσσερις μορφές. Στο κέντρο ο Αχιλλέας βυθίζει το σπαθί του στο στήθος της Πενθεσίλειας που τον κοιτάζει ικετευτικά και υψώνει τα χέρια της παρακαλώντας τον να τη λυπηθεί. Ο πολεμιστής που διακρίνεται πίσω της με δόρυ στο ένα χέρι και ξίφος στο άλλο είναι ίσως ο Θερσίτης.
Πίσω από τον Αχιλλέα εικονίζεται μια νεκρή Αμαζόνα με σκυθική ενδυμασία (στοιχείο που δηλώνει την προέλευσή της από την περιοχή του Ευξείνου Πόντου), θύμα της σκληρής μάχης που προηγήθηκε.
Αξιοσημείωτο είναι το πολύπλοκο μοτίβο της μορφής, που κείτεται στο έδαφος σε μια σύνθετη στάση με τολμηρές προοπτικές βραχύνσεις. Και εδώ είναι φανερή η επίδραση της σύγχρονης μεγάλης ζωγραφικής και επιπλέον η επιδεξιότητα του αγγειογράφου να προσαρμόσει τις ανθρώπινες μορφές και τη δράση που απαιτεί το θέμα του στο κυκλικό πεδίο που είχε να διακοσμήσει.
Πηγες
Homer, The Iliad - Greek Epic C8th B.C.
Epic Cycle, The Aethiopis Fragments - Greek Epic C8th B.C.
Apollodorus, The Library - Greek Mythography C2nd A.D.
Lycophron, Alexandra - Greek Poetry C3rd B.C.
Diodorus Siculus, The Library of History - Greek History C1st B.C.
Pausanias, Description of Greece - Greek Travelogue C2nd A.D.
Quintus Smyrnaeus, Fall of Troy - Greek Epic C4th A.D.
Tryphiodorus, The Taking of Ilias - Greek Epic C5th A.D.
Anonymous, Dictys Cretensis - Greek Faux-Journal C1st A.D.
Anonymous, Dares Phrygius - Latin Faux-Journal C5th A.D.
Hyginus, Fabulae - Latin Mythography C2nd A.D.
Ovid, Metamorphoses - Latin Epic C1st B.C. - C1st A.D.
Ovid, Heroides - Latin Poetry C1st B.C. - C1st A.D.
Virgil, Aeneid - Latin Epic C1st B.C.
Pliny the Elder, Natural History - Latin Encyclopedia C1st A.D.
Seneca, Troades - Latin Tragedy C1st A.D.
"Wikipedia"
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"