ΣΘΕΝΕΛΟΣ
ΣΘΕΝΕΛΟΣ, γιος του Περσέα
Ο Σθένελος ήταν γιος του Περσέα και της Ανδρομέδας, εγγονός του Δία και της Δανάης, αδελφός τεσσάρων άλλων αγοριών, του Έλειου, του Αλκαίου, του Μήστορα και του Ηλεκτρύωνα, και μιας αδελφής, της Γοργοφόνης.
Τρία από τα παιδιά αυτά, ο Αλκαίος, ο Μήστορας και ο Σθένελος, παντρεύτηκαν τρεις αδελφές, κόρες του Πέλοπα, ο πρώτος την Αστυμέδουσα ή Αστυδάμεια, ο δεύτερος τη Λυσιδίκη, ο τρίτος τη Νικίππη, αν και τα ονόματα της γυναίκας του ποικίλλουν (Αμφιβία ή Αντιβία ή Αρτιβία, κόρη του Αμφιδάμαντα, Μενίππη αγνώστων λοιπών στοιχείων…).
Απέκτησε τις κόρες Αλκυόνη ή Αλκινόη, τη Μέδουσα, τον Ευρυσθέα, τον Ίφη ή Ίφιτο. Η Ήρα φρόντισε να επισπεύσει τη γέννηση του Ευρυσθέα, αν και η Νικίππη βρισκόταν μόλις στον έβδομο μήνα της κύησης, και να καθυστερήσει της Αλκμήνης, που ήταν στην ώρα της, ώστε να τηρηθεί ο λόγος του Δία ότι το παιδί που θα γεννιόταν εκείνη την ημέρα θα εξουσίαζε τους γείτονές του.
Όταν ο Αμφιτρύωνας σκότωσε τον Ηλεκτρύωνα, κατά λάθος και από ατύχημα ή επειδή διαφώνησε μαζί του σε κάτι, ο Σθένελος, επωφελούμενος από το ατύχημα, και με την πρόφαση ότι οι υπόλοιποι Περσείδες, οι συγγενείς του, θα αλληλοεξοντώνονταν στην πάλη μεταξύ τους για την εξουσία.
Ο Σθένελος εξόρισε από όλη την Αργολίδα τον φονιά Αμφιτρύωνα και τους δικούς του και περιόρισε τη δύναμη των Πελοπιδών συγγενών της γυναίκας του Νικίππης παραχωρώντας στους αδελφούς της Ατρέα και Θυέστη την εξουσία της μικρής πόλης Μιδέας (από το όνομα της παλλακίδας του Ηλεκτρύωνα και μητέρας του Λικύμνιου). Και ο ίδιος ανέλαβε την εξουσία των Μυκηνών, που είχε ιδρύσει ο Περσέας, και της Τίρυνθας.
Τον σκότωσε ο γιος του Ηρακλή Ύλλος και τον διαδέχθηκε στον θρόνο ο γιος του Ευρυσθέας, μετά τον θάνατο του οποίου οι Πελοπίδες αύξησαν τη δύναμή τους και άπλωσαν την επιρροή τους στην Αργολίδα.
ΣΘΕΝΕΛΟΣ, γιος του Άκτορα
Ο Σθένελος ήταν γιος του Άκτορα, σύντροφος του Ηρακλή στην εκστρατεία κατά των Αμαζόνων. Στο ταξίδι της επιστροφής τραυματίστηκε και πέθανε στην Παφλαγονία, όπου και τάφηκε — ἐπ᾽ ἀγχιάλου θάνεν ἀκτῆς (Απολλ. Ρ. 2.914).
Αργότερα, όταν οι Αργοναύτες περνούσαν από εκεί για να επιτελέσουν τον δικό τους άθλο, η Περσεφόνη επέτρεψε στον νεκρό Σθένελο να επιστρέψει για λίγο στον πάνω κόσμο και να έρθει σε επικοινωνία με τους ζωντανούς — ἧκε γὰρ αὐτή Φερσεφόνη ψυχὴν πολυδάκρυον Ἀκτορίδαο, λισσομένην (ό.π. 2.915-7).
Εμφανίστηκε πάνω στον τάφο του με όλη την αρματωσιά του, οπότε οι Αργοναύτες βγήκαν στη στεριά και του προσέφεραν θυσία ταιριαστή σε ήρωα. Έκτισαν και βωμό προς τιμή του Απόλλωνα νηοσσόου, δηλαδή του θεού σωτήρα των πλοίων, και αφιέρωσε ο Ορφέας τη λύρα του –εξού και Λύρα η ονομασία της περιοχής.
ΣΘΕΝΕΛΟΣ, εγγονός του Μίνωα
Ο Σθένελος ήταν γιος του Ανδρόγεου, επομένως εγγονός του Μίνωα. Συνδέθηκε με τον κύκλο του Ηρακλή με τον εξής τρόπο: Όταν ο Ηρακλής ξεκίνησε για να επιτελέσει τον άθλο που του ζήτησε ο Ευρυσθέας για χάρη της κόρης του Αδμήτης να φέρει τη ζώνη της Ιππολύτης, βασίλισσας των Αμαζόνων, αυτός, με ένα πλοίο μόνο που επάνδρωσε με εθελοντές, προσορμίστηκε αρχικά στο νησί της Πάρου, όπου κατοικούσαν οι γιοι του Μίνωα Ευρυμέδοντας, Χρύσης, Νηφαλίωνας, Φιλόλαος.
Αυτοί σκότωσαν δύο από τους συντρόφους του Ηρακλή που αποβιβάστηκαν στη στεριά. Θυμωμένος ο Ηρακλής, εκδικήθηκε τον θάνατό τους σκοτώνοντάς τους όλους· τους υπόλοιπους κατοίκους τους απέκλεισε και τους πολιορκούσε. Και εκείνοι έστειλαν πρέσβεις και τον παρακάλεσαν να πάρει δύο από αυτούς, όποιους ήθελε, σε αντάλλαγμα για τους δύο που είχαν σκοτωθεί και για να αναπληρώσει το κενό σε ναύτες που είχε δημιουργηθεί στο πλοίο του.
Ο Ηρακλής διάλεξε τους εγγονούς του Μίνωα Σθένελο και Αλκαίο και έλυσε την πολιορκία. Ύστερα, απέπλευσε για τη Μυσία, και αφού έφερε σε πέρας και αυτόν τον άθλο, στην επιστροφή κατέλαβε τη Θάσο και ανέθεσε τη διακυβέρνηση του νησιού στα δύο αδέλφια από την Κρήτη. Αυτή είναι η μυθολογική εκδοχή μιας ιστορικής πραγματικότητας που αιτιολογεί τη λατρεία του ήρωα στο νησί, που όμως εξηγείται και αλλιώς.
Η λατρεία του Ηρακλή στη Θάσο
Προτού οι Πάριοι αποικίσουν το νησί της Θάσου, είχαν εγκατασταθεί Φοίνικες, με ηγέτη τον Θάσο, γιο του Φοίνικα ή του Αγήνορα ή και του ίδιου του Ποσειδώνα (Παυσ. 2.14, 6.47). Οι Φοίνικες λάτρευαν τον ήρωα Ηρακλή στον τόπο τους πολλές γενιές πριν από την έλευση του Κάδμου στη Θήβα (Αρρ. 2.16).
Προς τιμή του Τύριου Ηρακλή, που στη γλώσσα των Φοινίκων ονομαζόταν Βάαλ-Μελκάρθ και είχε παλαιότατο ναό, θέλησε ο Αλέξανδρος να θυσιάσει.
Ο Ηρακλής αυτός, όπως παραδίδει ο Αρριανός (2.16.3) δεν ταυτίζεται με τον Αργείο Ηρακλή, τον γιο της Αλκμήνης: «Οι Αιγύπτιοι λάτρευαν άλλον Ηρακλή από αυτόν των Τυρίων ή των Ελλήνων με λατρεία παρόμοια με του Διόνυσου και της Περσεφόνης».
Δεν αποκλείεται όμως μια πορεία επικάλυψης των δύο ηρώων, ιδιαίτερα μάλιστα αν λάβουμε υπόψη ότι ο Ηρόδοτος είδε στην Τύρο ναό του Θάσιου Ηρακλή (2.44).
Εξάλλου, η παρουσία των Φοινίκων μαρτυρείται στον μυχό του Θερμαϊκού κόλπου από καρικές επιγραφές (γραπτές μαρτυρίες σχετίζουν τους Φοίνικες με τους Κάρες, Θουκυδίδης 1.8)
Πηγες
Ovid, Metamorphoses 2.367 ff
Pausanias, Graeciae Descriptio 2.16.1
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 2.1.5
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 2.4.5
Apollonius Rhodius, Argonautica 2.911 ff. with scholia
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 2.5.9
Ammianus Marcellinus, History, 22.8.22
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3.7.2 & 3.10.8
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3.7.2
Hyginus, Fabulae 71
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3.10.8
Hyginus, Fabulae 81
Hyginus, Fabulae 71, 175 & 257
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3.7.2 & 3.10.8
Hyginus, Fabulae 97
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca Epitome of Book 4.6.9
Hyginus, Fabulae 108
Homer, Iliad 4.403-410
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"