ΤΕΥΚΡΟΣ
ΠΗΓΑΙΝΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
ΤΕΥΚΡΟΣ, γιος του Σκάμανδρου
ΤΕΥΚΡΟΣ, γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα
ΤΕΥΚΡΟΣ, γιος του Σκάμανδρου
Ο Τεύκρος θεωρείται γενικά γέννημα θρέμμα της φρυγικής γης, γιος του θεού ποταμού Σκάμανδρου και της Ιδαίας, μιας Νύμφης του όρους Ίδη. Ωστόσο, άλλες παραδόσεις τον θέλουν ξένο, οι αττικοί μυθογράφοι, για παράδειγμα, ισχυρίζονταν πως ο Τεύκρος καταγόταν από τη χώρα τους· κυρίως όμως θεωρούνταν Κρητικός από το όρος Ίδη, το ίδιο και ο πατέρας του Σκάμανδρος. Μαζί μετανάστευσαν βόρεια, στη γη που ονομάστηκε από αυτόν Τευκρίδα, αργότερα Δαρδανία από τον επίσης ξένο Δάρδανο και τελικά Τροία από τον Τρώα, δισέγγονο του Τεύκρου και εγγονό του Δάρδανου.
Πριν αναχωρήσουν για ξένες γαίες, συμβουλεύτηκαν το μαντείο, όπως συνηθιζόταν σε τέτοιες περιπτώσεις. Και το μαντείο όρισε να εγκατασταθούν εκεί όπου θα δέχονταν επίθεση από τους γηγενεῖς. Αποβιβάστηκαν τελικά στα νότια παράλια του Ελλησπόντου έχοντας συνέχεια κατά νου μήπως τους επιτεθούν οι ντόπιοι για να τους εξοντώσουν.
Ωστόσο, αποκοιμήθηκαν, κι όταν ξύπνησαν διαπίστωσαν ότι πράγματι είχαν δεχθεί επίθεση από γηγενεῖς, από τα ποντίκια που είχαν βγει από τη γη και αχρήστευσαν ροκανίζοντας τον οπλισμό τους, τις ασπίδες και τις χορδές των τόξων τους, καθώς και διάφορα σκεύη. Ο χρησμός, λοιπόν, επαληθεύτηκε (συχνά οδηγοί για την ίδρυση πόλεων είναι διάφορα ζώα), οι μέτοικοι εγκαταστάθηκαν εκεί, ονομάστηκαν Τευκροί από τον βασιλιά τους και Τευκρίδα η χώρα και ίδρυσαν ιερό στον Απόλλωνα Σμινθέα —σε αυτή την εκδοχή σμίνθοι λέγονται τα ποντίκια στην κρητική διάλεκτο· σε άλλη εκδοχή ονομάζονται έτσι στην τοπική διάλεκτο (1) .
Ντόπιος, Αθηναίος ή Κρητικός, ο Τεύκρος έγινε ο πρόγονος της βασιλικής οικογένειας της Τροίας. Πάντρεψε την κόρη του Βάτεια ή Βατίεια ή Αρίσβη με τον Δάρδανο, που έφτασε από τη Σαμοθράκη στην απέναντι ασιατική γη της Τευκρίδας, και του ένα μέρος της γης του να το κυβερνά. Τότε ο Δάρδανος ίδρυσε την πόλη Δάρδανο, έκτισε την ακρόπολη της Τροίας και, όταν πέθανε ο Τεύκρος, ονόμασε όλη τη χώρα Δαρδανία.
Αυτός ο Σαμόθρακας γιος του Δία απέκτησε από την τοπική βασιλοπούλα παιδιά, τον Ίλο και τον Εριχθόνιο, ίσως τον Ζάκυνθο και την Ιδαία, που ονομάστηκε έτσι από την προγιαγιά της από την πλευρά της μητέρας της· ο Ίλος πέθανε άκληρος, ενώ ο διάδοχός του στη βασιλεία Εριχθόνιος παντρεύτηκε την ντόπια πριγκίπισσα Αστυόχη, κόρη του Σιμόεντα, και μαζί απέκτησαν τον Τρώα. Οι ονομασίες Τευκρίδα, Δαρδανία, Τρωάδα προφανώς αντανακλούν φάσεις της ιστορίας της περιοχής, ενώ οι γάμοι με ντόπιες πριγκίπισσες υποδεικνύουν την ενίσχυση του τοπικού στοιχείου.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (5.122· 7.20), οι Τευκροί εγκατέλειψαν κάποτε την Τρωάδα, πέρασαν από τη Θράκη και κατέληξαν στην Αδριατική. Στα ιστορικά χρόνια τα υπολείμματα του μυθικού αυτού λαού ήταν οι Γέργιθες —Γέργιθας τοὺς ὑπολειφθέντας τῶν ἀρχαίων Τευκρῶν (Ηρ. 5.122.9), Γέργιθας Τευκρούς (ό.π. 7.43.12).
ΤΕΥΚΡΟΣ, γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα
Κατά την ελληνική μυθολογία ο Τεύκρος ήταν υιός του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα και της δεύτερης συζύγου του Ησιόνης, κόρης του βασιλέα της Τροίας Λαομέδοντα, ετεροθαλής αδερφός του Αίαντα.
Έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο και θεωρείτο ως ο καλύτερος τοξότης των Ελλήνων. Πληγώθηκε από τον Έκτορα, αλλά σώθηκε από τον Αίαντα. Έλαβε μέρος στους ταφικούς αγώνες προς τιμή του Πατρόκλου, όπου νίκησε στην τοξοβολία και ήταν ένας από τους Αχαιούς που μπήκε μέσα στον Δούρειο Ίππο.
Μετά τον πόλεμο, όμως, ο πατέρας του δεν τον δέχτηκε πίσω, και τον έδιωξε,διότι δεν εκδικήθηκε για τον θάνατο του αδελφού του. Έτσι ο Τεύκρος, εξόριστος, πλέον, πήγε στην Κύπρο, όπου και ίδρυσε την πόλη Σαλαμίνα (κοντά στη σημερινή Αμμόχωστο), σε ανάμνηση της πατρίδας του. Ιστορικά, επιβεβαιώνεται η ίδρυση της Σαλαμίνας γύρω στα 1100 π.Χ, χρονολογία που δεν απέχει, χρονικώς, από τον χρόνο επιστροφής των ηρώων της Τροίας.
Μια παράδοση αναφέρει, ότι μαζί του στην Κύπρο πήγε και ο Ευρυσάκης, υιός του Αίαντα από την Τέκμησσα, του οποίου την φροντίδα είχε αναλάβει ο Τεύκρος.
Ο Τεύκρος νυμφεύτηκε την κόρη του Κύπρου, Έννη. Οι απόγονοί τους κυβέρνησαν μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.. Τα χνάρια των απογόνων του Τεύκρου χάνονται στην ιστορία, ανάμεσά τους ο Ευέλθων, ο Ονήσιλος, ο Γόργος και πολλοί άλλοι Κύπριοι.
Η ιστορία του Τεύκρου ενέπνευσε πολλούς τραγικούς της αρχαιότητας, όπως ο Σοφοκλής και ο Πακούβιος, που έγραψε την ομώνυμη τραγωδία. Η Σαλαμίνα υπήρξε πρωτεύουσα της Κύπρου για 1000 και πλέον έτη, εξαιτίας της προνομιακής της θέσης και του λαμπρού της πολιτισμού. Ειδικά κατά τον 8ο - 6ο αιώνα π.Χ., η πόλη άκμασε πολιτισμικά, ενώ κατά το Β’ ελληνικό αποικισμό υπήρξε διαμετακομιστικός τόπος.
Ανάμεσα στα περίφημα αρχαιολογικά ευρήματα της Σαλαμίνας είναι και η νεκρόπολή της, κτισμένη ανάμεσα στον 9ο - 7ο αιώνα π.Χ, αλλά και οι κτιστοί βασιλικοί τάφοι.
Υποσημειωσεις - Πηγες
1.
Ο Απόλλωνας και τα ποντίκια
Κατά μία άλλη παράδοση, ο ναός του Σμινθίου Απόλλωνα ιδρύθηκε κάτω από άλλες συνθήκες. Ιερέας του στη Χρύση της Τρωάδας ήταν ο Κρίνης. Αυτός αρχιβουκόλο στα κοπάδια του είχε τον Όρδη. Όταν κάποτε ο Απόλλωνας θύμωσε με τον ιερέα του, έστειλε ποντίκια που κατέστρεφαν όλους τους καρπούς της περιοχής καταδικάζοντας τους κατοίκους σε λιμοκτονία.
Θέλοντας πια να καταλαγιάσει τον θυμό του, ο θεός εμφανίστηκε στον Όρδη που τον φιλοξένησε, και ο Απόλλωνας υποσχέθηκε να τους απαλλάξει από το κακό. Τοξοβόλησε τα ποντίκια, τα σκότωσε και έδωσε εντολή στον Όρδη να ενημερώσει τον ιερέα του για την επιφάνεια του θεού. Και ο Κρίνης ίδρυσε ναό του Σμινθίου Απόλλωνα, γιατί στην τοπική διάλεκτο τα ποντίκια ονομάζονται σμίνθοι:
[Σμινθεῦ] ἐπίθετον Ἀπόλλωνος. Σμίνθος γὰρ τόπος τῆς Τρῳάδος, ἐν ᾧ ἱερὸν Ἀπόλλωνος Σμινθίου ἀπὸ αἰτίας τῆσδε. Ἐν Χρύσῃ, πόλει τῆς Μυσίας, Κρῖνίς τις ἱερεὺς ἦν τοῦ κεῖθι Ἀπόλλωνος· τούτῳ ὀργισθεὶς ὁ θεὸς ἔπεμψεν αὐτοῦ τοῖς ἀγροῖς μύας, οἵτινες τοὺς καρποὺς ἐλυμαίνοντο. Βουληθεὶς δέ ποτε ὁ θεὸς αὐτῷ καταλλαγῆναι πρὸς Ὄρδην τὸν ἀρχιβουκόλον αὐτοῦ παρεγένετο, παρ᾽ ᾧ ξενισθεὶς ὁ θεὸς ὑπέσχετο τῶν κακῶν ἀπαλλάξειν, καὶ δὴ παραχρῆμα τοξεύσας τοὺς μῦς διέφθειρεν. Ἀπαλλασσόμενος οὖν ἐνετείλατο τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ δηλῶσαι τῷ Κρίνιδι. Οὗ γενομένου ὁ Κρῖνις ἱερὸν ἱδρύσατο τῷ θεῷ, Σμινθέα αὐτὸν προσαγορεύσας, ἐπειδὴ κατὰ τὴν ἐγχώριον αὐτῶν διάλεκτον οἱ μύες σμίνθοι καλοῦνται. Ἡ ἱστορία παρὰ Πολέμωνι. 31-32)
Ἐν δὲ τῇ Χρύσῃ ταύτῃ καὶ τὸ τοῦ Σμινθέως Ἀπόλλωνός ἐστιν ἱερόν, καὶ τὸ σύμβολον τὸ τὴν ἐτυμότητα τοῦ ὀνόματος σῶζον, ὁ μῦς, ὑπόκειται τῷ ποδὶ τοῦ ξοάνου· Σκόπα δ᾽ ἐστὶν ἔργα τοῦ Παρίου· συνοικειοῦσι δὲ καὶ τὴν ἱστορίαν εἴτε μῦθον τούτῳ τῷ τόπῳ τὴν περὶ τῶν μυῶν. τοῖς γὰρ ἐκ τῆς Κρήτης ἀφιγμένοις Τεύκροις (οὓς πρῶτος παρέδωκε Καλλῖνος ὁ τῆς ἐλεγείας ποιητής, ἠκολούθησαν δὲ πολλοί) χρησμὸς ἦν, αὐτόθι ποιήσασθαι τὴν μονὴν ὅπου ἂν οἱ γηγενεῖς αὐτοῖς ἐπιθῶνται· συμβῆναι δὲ τοῦτ᾽ αὐτοῖς φασι περὶ Ἁμαξιτόν· νύκτωρ γὰρ πολὺ πλῆθος ἀρουραίων μυῶν ἐξανθῆσαν διαφαγεῖν ὅσα σκύτινα τῶν τε ὅπλων καὶ τῶν χρηστηρίων· τοὺς δὲ αὐτόθι μεῖναι· τούτους δὲ καὶ τὴν Ἴδην ἀπὸ τῆς ἐν Κρήτῃ προσονομάσαι. Ἡρακλείδης δ᾽ ὁ Ποντικὸς πληθύοντάς φησι τοὺς μύας περὶ τὸ ἱερὸν νομισθῆναί τε ἱεροὺς καὶ τὸ ξόανον οὕτω κατασκευασθῆναι βεβηκὸς ἐπὶ τῷ μυΐ. ἄλλοι δ᾽ ἐκ τῆς Ἀττικῆς ἀφῖχθαί τινα Τεῦκρόν φασιν ἐκ δήμου Τρώων, ὃς νῦν οἱ Ξυπετεῶνες λέγεται, Τεύκρους δὲ μηδένας ἐλθεῖν ἐκ τῆς Κρήτης.
(Στράβ. 13.1.48)
Ο Ευστάθιος παραδίδει ότι οι Τρώες τιμούσαν τους ὁπλοφάγους μῦες (Σχ. Ιλ. 1.57.7) και ο Αιλιανός ότι στην Τρωάδα υπήρχε ναός του Σμινθέως, όπου με δημόσια δαπάνη τρέφονταν ποντικοί· μάλιστα λευκοί ποντικοί είχαν τις φωλιές τους κάτω από τον βωμό του ναού —καὶ τρέφονται μὲν ἐν τῷ Σμινθείῳ μύες τιθασοὶ δημοσίας τροφὰς λαμβάνοντες, ὑπὸ δὲ τῷ βωμῷ φωλεύουσι λευκοί, καὶ παρὰ τῷ τρίποδι τοῦ Ἀπόλλωνος ἕστηκε μῦς (NA 12.5).
-------------------
Homer, Iliad, 8. 265 ff; 12. 329 ff, 364 ff; 15. 442 ff, 478 ff
Il. 8. 320 - 330
Il. 15. 460 - 480
Hyginus, Fabulae 114.
Il. 6. 30; 8. 274 ff; 14. 515
Il. 12. 387
Ajax (Sophocles)
Horace, Odes, 1. 7. 21 ff.
Servius on Aeneid, 1. 619 - 621
Tzetzes on Lycophron, 450; Pausanias, Description of Greece, 1. 3. 2
Virgil, Aeneid 3.104. Translated by Robert Fitzgerald. Harmondsworth: Penguin, 1985, 1983.
Dionysius of Halicarnassus, Antiquitates Romanae 1.61
Strabo, Geographica 13.1.48
Hard, Robin. 1986. The Routledge Handbook of Greek Mythology based on H.J. Rose's "Handbook of Greek mythology". London; New York: Routledge.
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3.12.1–3
Lycophron, Alexandra 1308
Diodorus Siculus, Bibliotheca historica 4.75
Virgil, Aeneid 6.743
Virgil, Aeneid 3.148
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"