Νηρηιδες
ΠΗΓΑΙΝΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
Θεογονία - Οι 50 Μνημονευόμενες Νηρηίδες
Οι Νηρηίδες, (περιληπτική ονομασία αρχαιοελληνικών θεοτήτων), που λατρεύονταν ως θεές της ήρεμης θάλασσας, φιλικές προς τους ανθρώπους κατά την ελληνική μυθολογία, ήταν νύμφες, που προσωποποιούσαν τις καταστάσεις και τα χαρακτηριστικά της θάλασσας. Ήταν κόρες του Νηρέα και της Ωκεανίδας Δωρίδας και εξ αυτής εγγονές του Ωκεανού.
Σύνοψη
Ήταν γύρω στις πενήντα, ενώ έφταναν και τις εκατό, κατά άλλη άποψη. Οι Νηρηίδες ζούσαν στο βυθό της θάλασσας, στο παλάτι του πατέρα τους και περνούσαν τη μέρα τους κολυμπώντας και παίζοντας με δελφίνια, ή καθισμένες σε χρυσούς θρόνους ή βράχους τραγουδώντας και υφαίνοντας ή στεγνώνοντας τα πλούσια και μακριά μαλλιά τους. Δεν επέτρεπαν σε καμία θνητή να παραβάλλεται με αυτές στην ομορφιά. Είχαν τη δύναμη να ταράζουν τη θάλασσα αλλά και να την ηρεμούν. Γενικά ήταν πάντοτε περιχαρείς για την αθανασία τους και συνόδευαν τα άρματα των ενάλιων θεών.
Οι πιο γνωστές από αυτές είναι η Αμφιτρίτη, η οποία ήταν γυναίκα του Ποσειδώνα και μητέρα του Τρίτωνα, η Θέτις (η μελλοντική μητέρα του ήρωα Αχιλλέα), η Ψαμάθη (γυναίκα του Αιακού) και η Γαλάτεια (γυναίκα του κύκλωπα Πολύφημου). Τα ονόματα των Νηρηίδων που συναντώνται στη Θεογονία του Ησίοδου αναφέρονται στις διάφορες καταστάσεις και χάρες της θάλασσας. Υπενθυμίζουν τα ευεργετήματα της θάλασσας, τα πλούτη που δίνει στον άνθρωπο και την ευκολία που παρέχει στο εμπόριο.
Παράδοση
Σύμφωνα με την παράδοση ήταν ιδιαίτερα υπερήφανες για την ομορφιά τους. Όταν η Κασσιόπη, σύζυγος του Βασιλιά των Κηφήνων Κηφέα, καυχήθηκε ότι ήταν πιο ωραία από τις Νηρηίδες εκείνες θύμωσαν και ζήτησαν από τον Ποσειδώνα να την τιμωρήσει. Πράγματι Ο Κηφέας αναγκάστηκε να δέσει την κόρη του Ανδρομέδα, σε ένα βράχο της θάλασσας προκειμένου να την κατασπαράξει ένα θαλάσσιο κήτος. Επενέβη όμως ο Περσέας και έσωσε την Ανδρομέδα.
Οι Νηρηίδες στη τέχνη
Οι Νηρηίδες στη τέχνη τόσο στα μελανόμορφα αγγεία όσο και στα ερυθρόμορφα αλλά και στη γλυπτική κατέχουν την πλέον αξιόλογη θέση σε εμπνεύσεις επικής δραματικής και λυρικής ποίησης απεικονιζόμενες με σεμνότητα μορφής και ενδυμάτων ενίοτε και γυμνές παίζοντας με τους Ερωτιδείς αλλά και σε παραστάσεις με υπαινιγμό σε μεταθάνατιο ζωή στις νήσους των Μακάρων.
Λαογραφία
Οι Νηρηίδες παραμένουν μέχρι και σήμερα στις δοξασίες των Ελλήνων με μικρή παραφθορά του ονόματος ως νύμφες "Νεράιδες". Νηρηίδες ήταν ο πιο αρχαίος τύπος του ονόματος όπως τον μεταφέρει ο Όμηρος, ο Ησίοδος κ.α. Οι δύο αυτές λέξεις, ΄΄νεράιδα΄΄ και ΄΄Νηρηίδα΄΄, ανάγονται στον όρο Nerti , που σημαίνει «βυθίζω».
Η παρετυμολογία του ονόματος, σύμφωνα με την οποία το ΄΄νεράιδα΄΄ προέρχεται από τη λέξη ΄΄νερά΄΄, αποδίδει επίσης τη στενή τους σχέση με το νερό. Άλλωστε οι νεράιδες των παραμυθιών μοιάζουν εξ ορισμού υδάτινες. Όπως και οι νύμφες ζουν στα βουνά, στα δάση, στα ποτάμια, σε βρύσες, σε συντριβάνια, σε σπηλιές, σε όλη τη φύση, και αποκαλούνται με πολλά ονόματα : ανεράδες, ανεραγόδες, νεράισσες, ξεραμένες, αβραγίδες κτλ. Κινούνται σε χώρους κυκλικούς (αλώνι, συντριβάνι, λίμνη, στέρνα), όπως κυκλικές είναι οι κινήσεις τους στον χορό ή στο γνέσιμο.
Ο χορός τους αφήνει κυκλικά χνάρια στο χορτάρι σύμφωνα με τις παραδόσεις πολλών λαών. Είναι όμορφες με μακριά ξανθά μαλλιά συνήθως πράσινα μάτια φορούν λευκά φουστάνια με λευκό μαντήλι και τις βλέπουν μόνο οι σαββατογεννημένοι και οι ελαφρό ίσκιοτοι. Αρχηγός τους είναι η κυρά - Κάλω και έχουν πολλά ονόματα όπως Αστέρω, Ουρανία, Λαμπετία, Κανέλα, Κάλω κ.α... Τους αρέσει ο χορός και συχνά αρπάζουν τους λυράδες για να τους παίξουν και να χορέψουν , και συνήθως βγαίνουν τα μεσάνυχτα μπαίνουν στα σπίτια και κλέβουν τα ρούχα των γυναικών.
Σαν γυναίκες, προκαλούν του άνδρες, τους θέλγουν και ύστερα τους ξεφεύγουν, μέσα από μία διχασμένη έκφραση της σεξουαλικότητάς τους. Παρά την υπερφυσική τους προέλευση οι δραστηριότητές τους ταυτίζονται με τις παραδοσιακά γυναικείες: φροντίζουν για την καθαριότητα του σώματος και αγαπούν γενικά το νερό. Οι Νεράιδες παντρεύονται με Νεράιδους κάνουν παιδιά ενώ σε κάποιες παραδόσεις υφαίνουν.
Η νεράιδα αναπαριστά την ιδανική και τρομακτική θηλυκότητα. Συγκεντρώνει πολυάριθμες γυναικείες ιδιότητες: οι αναπαραστάσεις της παραπέμπουν στη συμβολική του νερού, του γνεσίματος και του νοικοκυριού, στις αναπαραστάσεις της νύφης, στον πόθο και στον θάνατο.
Θεογονία - Οι 50 Μνημονευόμενες Νηρηίδες
Αγαύη
Νηρηίδα που το όνομα της σημαίνει «επιφανής».
Ακταία
Η Νηρηίδα της ακτής
Αλία
Αλιμήδη
Αμφιτρίτη
Η Αμφιτρίτη ήταν κατά την ελληνική μυθολογία η θεά της θάλασσας, σύζυγος του θεού Ποσειδώνα.
Ήταν μια από τις πενήντα Νηρηίδες ή απλά η θηλυκή προσωποποίηση της θάλασσας, η μητέρα των ψαριών, των φαλαινών και των δελφινιών. Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, ήταν κόρη του Νηρέα και της Δωρίδας, αλλά κατά τον Απολλόδωρο ήταν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος. Ακόμα όμως και ο Απολλόδωρος την κατατάσσει ανάμεσα στις Νηρηίδες.
Ο Ποσειδώνας και η Αμφιτρίτη είχαν ένα γιο, τον Τρίτωνα. Ο Απολλόδωρος (3.15.4) επίσης αναφέρει μια κόρη του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης με το όνομα Βενθεσικύμη.
Σύμφωνα με το μύθο, η Αμφιτρίτη μεταμόρφωσε σε αλκυόνες τις Αλκυονίδες.
Ο αστεροειδής 29 Αμφιτρίτη, που ανακαλύφθηκε το 1854, πήρε το όνομά του από τη θαλάσσια αυτή θεά.
Αυτονόη
Γαλάτεια
Η Νηρηίδα Γαλάτεια ήταν σύζυγος του πεφίφημου Κύκλωπα Πολύφημου που συνάντησε ο Οδυσσέας στο ταξίδι της επιστροφής από την Τροία, γιου της Γαίας και του Ουρανού. Η Γαλάτεια ήταν επίσης μητέρα του γενάρχη των Γαλατών, Γάλα ή Γαλάτη. Οφείλει το όνομά της στη γαλακτώδη χροιά του σώματός της ή στους λευκούς σαν γάλα αφρούς της θάλασσας.
Ο μύθος λέει πως η Γαλάτεια, μη ανταποκρινόμενη στον έρωτα του Πολύφημου, αγάπησε ένα βοσκό, τον Άκιο. Αυτό το βοσκό σκότωσε από τη ζήλια του ο Πολύφημος, και αυτή με τη σειρά της τον μεταμόρφωσε σε βράχο κοντά σε ένα ποταμό, στις όχθες του οποίου διανυχτέρευε η Γαλάτεια.
Γαλήνη
Η Γαλήνη στην Ελληνική μυθολογία ήταν μία μικρή θεά που προσωποποιούσε τις ήρεμες θάλασσες. Ο Ησίοδος την απαριθμεί ως μία από τις Νηρηίδες, ενώ ο Ευριπίδης αναφέρει τη "Γαλήνεια" ως κόρη του Πόντου.
Ο Καλλίμαχος αναφέρεται σε αυτήν ως "Γαληναία". Ένα άγαλμα της Γαλήνης, δίπλα σε εκείνο της Θάλασσας, αναφέρθηκε από τον Παυσανία ως προσφορά στο ναό του Ποσειδώνα στην Κόρινθο.
Γλαύκη
Η Γλαυκή ήταν η προσωποποίηση των γλαυκών υδάτων, δηλαδή των ανοιχτόχρωμου γαλανού νερού της θάλασσας.
Γλαυκονόμη
Η Νηρηίδα της «κατάκτησης της γκρίζας» θάλασσας.
Δυναμένη
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Δυναμένη, που σημαίνει «η ισχυρή», είναι γνωστή μία από τις 50 Νηρηίδες, δηλαδή τις θυγατέρες του Νηρέα και της Δωρίδας. Μαζί με τη Φέρουσα πρέπει να συνδεόταν με τη δύναμη των μεγάλων «βουβών» κυμάτων της ανοικτής θάλασσας. Η Δυναμένη είναι μία από τις 32 Νηρηίδες που αναφέρονται στην Ιλιάδα του Ομήρου (ραψωδία Σ, στίχος 42), ότι ήρθαν να θρηνήσουν μαζί με τη Θέτιδα από βάθη της θάλασσας στην ακτή της Τρωάδας για τον μελλοντικό θάνατο του γιου της Αχιλλέα. Η Δυναμένη μνημονεύεται και στη Θεογονία του Ησιόδου.
Δωτώ
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Δωτώ είναι γνωστή μία από τις 50 Νηρηίδες, δηλαδή τις θυγατέρες του Νηρέα και της Δωρίδας. Η Νηρηίδα Δωτώ είναι μία από τις 32 που αναφέρονται στην Ιλιάδα του Ομήρου (ραψωδία Σ, στίχος 44), ότι ήρθαν να θρηνήσουν μαζί με τη Θέτιδα από βάθη της θάλασσας στην ακτή της Τρωάδας για τον μελλοντικό θάνατο του γιου της Αχιλλέα.
Ερατώ
Η Ερατώ ήταν διάσημη για την ικανότητά της στο χορό και είχε αναπτυγμένη τη χάρη του έρωτα.
Ευαγόρη
Η Νηρηίδα Ευαγόρη σύμφωνα με το όνομά της, είχε εξαιρετικές ικανότητες στο λόγο.
Ευάρνη
Ευδώρη
Η Ευδώρη ήταν δημοφιλής και ξακουστή για τα γενναιόδωρα και πλουσιοπάροχα δώρα της. Από τη συγκεκριμένη Νηρηίδα έχει λάβει το όνομά του το πολύ γνωστό πρόγραμμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, το Eudora, αλλά και ο αστεροειδής αρ. 217
Ευκράτη
Η Νηρηίδα του «πετυχημένου ή καλού» ταξιδιού στη θάλασσα καθώς και του πετυχημένου ψαρέματος.
Ευλιμένη
Η Νηρηίδα της καλής προσάραξης στην ακτή.
Ευνίκη
Ευνίκη, θηλυκό όνομα εκ του αρχαιοελληνικού Εὐνίκη, σύνθεση των εὐ και νίκη, το οποίο σημαίνει καλή ή υπερήφανη νίκη.
Ευπόμπη
Η Νηρηίδα της «πομπής»… ίσως να αναφέρεται στη θρησκευτική πομπή (ταξίδι – θρησκευτικό προσκύνημα) προς κάποιο ναό ενός νησί.
Ηιόνη
Θεμιστώ
Η Νηρηίδα του «εθιμικού δικαίου» της θαλάσσης.
Θέτις
Η Θέτις ήταν μία από τις Νηρηίδες της ελληνικής μυθολογίας, κόρη του Νηρέα και απόγονος (εγγονή) της Τιθύoς. Ο Δίας την επιθύμησε, αλλά εκείνη δέχτηκε τις προσφορές του. Η θεά Θέμις αποκάλυψε κατόπιν πως η Θέτις θα έφερνε στον κόσμο έναν γιο που θα ήταν δυνατότερος από τον πατέρα του.
Φοβούμενος για την εξουσία του, ο Δίας έδωσε στην Θέτιδα ως σύζυγο ένα θνητό, τον Πηλέα. Στους γάμους του Πηλέα και της Θέτιδας παρευρέθηκαν όλοι οι θεοί, εκτός από την Έριδα, εκείνη που έριξε το μήλο της προτίμησης ανάμεσα στις θεές και στάθηκε η ουσιαστική αιτία για να ξετυλιχθεί το νήμα του Τρωικού πολέμου.
Η Θέτις σύμφωνα με το μύθο γέννησε ένα γιο, τον Αχιλλέα, τον οποίο προσπάθησε ανεπιτυχώς να καταστήσει αθάνατο. Σε μια άλλη εκδοχή του μύθου άλειψε το σώμα του νηπίου με αμβροσία και το έβαλε επάνω στη φωτιά, προκειμένου να καούν τα θνητά μέρη. Όταν διακόπηκε από τον τρομαγμένο πατέρα του παιδιού, εγκατέλειψε οργισμένη την εστία της.
Σε μια μεταγενέστερη εκδοχή φέρεται να βυθίζει το παιδί στον ποταμό της Στύγας, κρατώντας το από τη φτέρνα. Όλα τα σημεία που άγγιξε ο ποταμός έγιναν άτρωτα. Η φτέρνα όμως έμεινε στεγνή και ο Αχιλλέας απέκτησε το τρωτό σημείο του, έμβλημα της θνητότητάς του.
Θόη
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Θόη (από το επίθετο θοή, που σημαίνει γρήγορη, ευκίνητη) είναι γνωστή και μία από τις 50 Νηρηίδες, δηλαδή τις θυγατέρες του Νηρέα και της Δωρίδας, καθώς και μία από τις Ωκεανίδες (τα δύο πρόσωπα μπορεί να ταυτίζονται). Η Θόη είναι μία από τις 32 Νηρηίδες που αναφέρονται στην Ιλιάδα του Ομήρου (ραψωδία Σ, στίχος 40), ότι ήρθαν να θρηνήσουν μαζί με τη Θέτιδα από βάθη της θάλασσας στην ακτή της Τρωάδας για τον μελλοντικό θάνατο του γιου της Αχιλλέα.
Ιπποθόη
Η Νηρηίδα των «γρήγορων αλόγων», και στην περίπτωση της, τα γρήγορα άλογα είναι τα γρήγορα και απότομα κύματα της θαλάσσης.
Ιππονόη
Η Νηρηίδα «που γνωρίζει από άλογα», και στην περίπτωση της, τα άλογα της είναι τα κύματα της θαλάσσης.
Κλυμένη
Μία Νηρηίδα της «φήμης».
Κυματολήγη
Η Νηρηίδα που «λήγει ή τελειώνει» τα κύματα. Μπορούσε να ηρεμεί τους ανέμους και τα κύματα της θαλάσσης.
Κυμοδόκη
Η Νηρηίδα που «σταθεροποιούσε» τα κύματα. Μπορούσε να ηρεμεί τους ανέμους και τα κύματα της θαλάσσης.
Κυμοθόη
Η Νηρηίδα των «τρεχούμενων κυμάτων» της θαλάσσης.
Κυμώ
Όμοια με την Κυματολήγη, και αυτή είναι μια Νηρηίδα που «λήγει ή τελειώνει» τα κύματα. Μπορούσε να ηρεμεί τους ανέμους και τα κύματα της θαλάσσης.
Λαομέδεια
Η Νηρηίδα που το όνομα της σημαίνει «ηγέτης των λαών»
Λειαγόρη
Η Νηρηίδα που καθορίζει την «κατεύθυνση» που θα ακολουθήσουν (ή θα πάρουν) τα ψάρια της θαλάσσης.
Λυσιάνασσα
Η Νηρηίδα της «παράδοσης», με την έννοια μηνυμάτων κτλ.
Μελίτη
Η Νηρηίδα των «ήρεμων» θαλασσών.
Μενίππη
Η Νηρηίδα των «δυνατών αλόγων», και στην περίπτωση της, τα δυνατά άλογα είναι τα δυνατά κύματα της θαλάσσης.
Νημερτής
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Νημερτής είναι γνωστή μία από τις 50 Νηρηίδες, δηλαδή τις θυγατέρες του Νηρέα και της Δωρίδας. Η Νημερτής είναι μία από τις 32 Νηρηίδες που αναφέρονται στην Ιλιάδα (ραψωδία Σ, στίχοι 39 κ.ε., η Νημερτής στον στ. 46), ότι ήρθαν να θρηνήσουν μαζί με τη Θέτιδα από τα βάθη της θάλασσας στην ακτή της Τρωάδας για τον επικείμενο θάνατο του γιου της Αχιλλέα.
Νησαία
Η Νηρηίδα των «νησιών».
Νησώ
Όμοια, η Νηρηίδα των «νησιών».
Πανόπη
Η Νηρηίδα του θαλάσσιου «πανοράματος» (στην ουσία βλέπει τα πάντα στη θάλασσα και τον ορίζοντα).
Πασιθέα
Το όνομα της σημαίνει «Παν-Θεϊκή ή Παν-Θεία, δηλαδή "Πας + θεά"».
Πολυνόη
Το όνομα της σημαίνει «πλούσιο μυαλό/νους, δηλαδή ότι γνωρίζει/κατανοεί πολλά».
Ποντοπόρεια
Η Νηρηίδα του να «διασχίζουν» τη θάλασσα.
Προνόη
Η Νηρηίδα της «προνόησης».
Πρωτομέδεια
Η Νηρηίδα που το όνομα της σημαίνει «πρώτη-βασίλισσα».
Πρωτώ
Η Νηρηίδα του «πρώτου - παρθενικού» ταξιδιού.
Σαώ
Η Νηρηίδα του «ασφαλή» ταξιδιού ή της ασφαλής διάσωσης των ναυτικών/ναυαγών.
Σπειώ
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Σπειώ είναι γνωστή μία από τις Νηρηίδες, δηλαδή τις κόρες του Νηρέα και της Δωρίδας. Η Σπειώ είναι μία από τις Νηρηίδες εκείνες που αναφέρονται στην Ιλιάδα (ραψωδία Σ, στίχος 40).
Ετυμολογικά, το όνομα «Σπειώ» προέρχεται από την ομηρική λέξη σπέος ή σπείος, που σημαίνει σπήλαιο, σπηλιά — δηλαδή Σπειώ = Σπηλιώτισσα.
Φέρουσα
Μία από τις Νηρηίδες, που ονομάσθηκε έτσι ως «φέρουσα» (= επειδή έσερνε) το άρμα των Νηρηίδων. Η Φέρουσα βοηθούσε τους ναυτικούς όταν αυτοί αντιμετώπιζαν κίνδυνο στη θάλασσα και αναφέρεται στην Ιλιάδα του Ομήρου (Σ 43), καθώς και στη Θεογονία.
Μαζί με την αδελφή της Δυναμένη, η Φέρουσα συνδέεται με τη δύναμη των μεγάλων «βουβών» κυμάτων των ανοικτών θαλασσών.
Ψαμάθη
Η Νηρηίδα της «αμμουδιάς ή θεά της άμμου».
Η Ψαμάθη ήταν κόρη του Νηρέα και της Ωκεανίδας Δωρίδας. Ήταν μία από τις 50 Νηρηίδες και δεύτερη γυναίκα του Αιακού, βασιλιά της Αίγινας. Μαζί του απέκτησε τον Φώκο, τον οποίο σκότωσαν τα δύο ετεροθαλή του αδέρφια, Πηλέας και Τελαμώνας.
Σύμφωνα όμως με μία άλλη λιγότερο γνωστή παράδοση από τον Ηρόδοτο, η Ψαμάθη ήταν σύζυγος του βασιλιά της Αιγύπτου, Πρωτέα. Με τον οποίο απέκτησε τον Θεοκλύμενο και την Ειδυθέα ή Ειδώ.
Πήγαινε: στην Αρχή της Σελίδας
Βιβλιογραφια
Ησίοδος, Θεογονία, 240 ff, 244, 246
Απολλόδωρος (ψευδο-), Βιβλιοθήκη 1. 2. 7, 1. 11 - 12, 2. 43
Καλλίμαχος, Επιγράμματα 6 (από τον Αθήναιο 7. 318)
Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις 2. 1. 8, 2. 1. 9, 3. 26. 7, 5. 19. 7 - 8
Όμηρος, Ιλιάδα 18. 37 ff
Νόννος, Διονυσιακά 1. 72 ff, 6. 257 ff, 9. 59 ff, 21. 170 ff, 36. 92 ff, 41. 220 ff, 40. 209 ff, 43. 253 ff, 43. 400 ff, 48. 188 ff
Απολλώνιος ο Ρόδιος - Αργοναυτικά 4. 757 ff, 4. 1593 ff
Ομηρικοί Ύμνοι προς Νηρηίδες
Ομηρικοί Ύμνοι προς Νηρευς
Ηρόδοτος, Ιστοριών 7. 178. 1
Οβίδιος, Μεταμορφώσεις 1. 302 ff, 2. 6 ff, 4. 740 ff, 11. 359 ff
Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969
Κρουσίου: Λεξικόν Ομηρικόν, διασκευή από την 6η γερμανική έκδ. υπό Ι. Πανταζίδου, έκδοση «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήνα 1901, σελ. 227, 400, 598, 819, 925
Νικόλαου Πολίτη, «Τα ονόματα των Νεράιδων και των Ανασκελάδων», Λαογραφικά Σείμμικτα, τομ.Δ, Αθήνα 1918, σελ.6
Δημήτριος Λουκόπουλος, Φως από τους μύθους μας: Νεολληνική Μυθολογία, εκδόσεις Αθηνά, Αθήνα 1926
Μαριλένα Παπαχριστοφόρου, Το παραμύθι της νεράιδας (ΑΤ 400):αναπαραστάσεις των φύλων μέσα από την έλξη/άπωση του υπερφυσικού και του ανθρώπινου στοιχείου, Εθνολογία τομ.5(1996-1997),σελ.181-210
Η εφαρμογη μας για το κινητο σου
Κατέβασε και εσύ την εφαρμογή μας για το κινητό σου "Ancient Greece Reloaded"